Istota przebaczenia

Motyw ufności jest nie tylko powszechnym fundamen­tem każdej prośby kierowanej do Jahwe, lecz zwłaszcza prośby o przebaczenie (por. Ps 25 czy 130). W tym ostatnim Psalmie ufność podkreślona jest jako fundament tej idei^[13].

Psalmiści są też mocno przekonani o tym, iż przebacze­nie, jakiego im Jahwe udziela, nie jest jedynie chwilowym za­pomnieniem czy odsunięciem grzechów, lecz w ich głębokiej pobożności rzeczywistość całkowitego zniszczenia zaciągniętej winy znajduje głębokie potwierdzenie. W związku z tym bardzo słuszna wydaje się opinia W. Eichrodta^[14], który stwierdza, że w pobożności psalmistów odpuszczenie winy i ich westchnienia ku Bogu, który jest święty, znajdują się w centrum ich zaintereso­wań. Psalmiści posiadają także tak doskonałą ideę Boga, że Jego istotę pojmują jako absolutnie nie dającą się pogodzić z żadnym grzechem. W związku z czym skłonni są tak układać sobie życie w przyszłości, aby nie wmieszał się w nie destruktywny wpływ grzechu.

Tak więc psalmiści są nie tylko głęboko zainteresowani otrzymaniem przebaczenia, lecz prowadzą również prawdziwą i systematyczną walkę o zwycięstwo nad grzechem. W związku z tym słuszne jest twierdzenie, że bliskie są im nie tylko ma­terialne i doczesne skutki przebaczenia, lecz przede wszystkim bardziej szlachetne ideały duchowe. I chociaż jest prawdą, że w Psałterzu, jak i u proroków odpuszczenie pełne i bardziej ob­fite zastrzeżone jest tylko dla przyszłości, to jest też i faktem, że psalmiści są świadomi, iż mogą zniszczyć wielkie jarzmo winy również i obecnie. Psałterz posiada ponadto także i pozytywny aspekt przebaczenia, który polega na tym, że psalmiści nie tylko chcą się oczyścić z grzechów, którymi zgrzeszyli aktualnie, lecz także proszą Jahwe, aby mogli w przyszłości iść Jego ścieżkami, czyli postępować sprawiedliwie (zob. m.in. Ps 51, 12-14) a na­wet innych pociągnąć do nawrócenia i do powrotu do jedności z Jahwe (zob. 51,15)^[15].

Tak więc można skonkludować, że autorzy Psałterza, cho­ciaż nie znali tak dokładnie jak współcześni ludzie przebaczenia jako zjawiska czysto duchowego, ponadzmysłowego, dotyczące­go zwłaszcza życia wiecznego, lecz upatrywali go również w kon­kretnych zewnętrznych i czasem materialnych zdarzeniach, to jednak nie poprzestali na tym, lecz czynili wszystko, aby ukazać jego wielką rolę w całokształcie ich postępowania i wspólnoty, w której żyli i działali^[16]. Nie uzależniali go pod żadnym pozo­rem od zewnętrznych rytów i ofiar, lecz podkreślali konieczność wewnętrznej przemiany w celu otrzymania przebaczenia z rąk Jahwe. I w tym są tak bardzo bliscy nauce proroków oraz repre­zentatywni dla poglądów całego Starego Testamentu w tej kwe­stii. Są też bardzo bliscy nauce Chrystusa o przebaczeniu.

---------------------------------
[13] Zob. G. Bernini, dz. cyt., 266.
[14] Zob. Theologie des Alten Testaments, Bd. I, Leipzig 1933,128.
[15] Por. G. Bernini, dz. cyt., 264n; M. Gołębiewski, Pokuta w ST, w: AtKpl 89 (1977), 6n; M. Flipiak, Jahwe - Bóg zemsty czy Bóg przebaczenia?, w: Znak 28 (1976), 204n.
[16] Zob. J.J. Stamm, slḥ, art. cyt., 152.

SPIS TREŚCI

WSTĘP
 I. USTALENIE FORMUŁ POKUTNYCH W PSAŁTERZU
  1. Terminy pokutne
   a. Terminy związane z grzechem
   b. Terminy dotyczące przebaczenia
  2. Terminy pokutne w specjalnych formułach Psałterza
   a. Wyznanie grzechów
   b. Prośby o przebaczenie grzechów w Psałterzu
   c. Przebaczenie grzechów

 II. EGZEGEZA FORMUŁ POKUTNYCH
  1. Psalmy lamentacyjne
   a. Lamentacje narodu
   b. Lamentacje indywidualne
  2. Psalmy dziękczynne
   a. Psalm dziękczynny narodu
   b. Psalmy dziękczynne jednostki
  3. Pozostałe gatunki Psałterza

 III. ISTOTNE ELEMENTY POKUTY W ŚWIETLE FORMUŁ PENITENCJALNYCH
  1. Postulaty stawiane grzesznikowi
   a. Świadome wyznanie grzechów
   b. Pokorna prośba o przebaczenie
  2. Odpowiedź Boga
   a. Bóg jako jedyny dawca przebaczenia
   b. Istota przebaczenia

ZAKOŃCZENIE
POSŁOWIE
WYKAZ SKRÓTÓW
BIBLIOGRAFIA