Hermeneutyka biblina

HERMENEUTYKA
Podaje zasady interpretowania ksiąg biblijnych. Dzieli się na:

• Noematykę
• Heurystykę 
• Proforystykę.

1. Noematyka - jest to tzw. teoria sensów, wyróżnia się w niej:

• sens wyrazowy (dosłowne znaczenie wyrazu w danym kontekście)
• sens typiczny (dana osoba czy wydarzenie jest znakiem, zapowiedzią, typem osoby, która będzie żyła w przyszłości lub wydarzenia, które dopiero się odbędzie)

2. Heurystyka - zajmuje się odczytywaniem sensu danego tekstu biblijnego. W tym celu stosuje się kryteria literackie i kryteria dogmatyczne.

Kryteria literackie - obejmują zasady tzw. interpretacji literackiej, tzn. zespół kryteriów i pomocy, którymi posługuje się krytyczna analiza naukowa tekstu (nie tylko biblijnego), wspólna całej literaturze starożytnej, a zwłaszcza religijnej. Do kryteriów literackich zaliczamy:

a) krytykę tekstu - jest to analiza właściwości danego języka, w celu dotarcia do tej wersji tekstu biblijnego, która najbliższa jest oryginałowi; należy przy tym uwzględnić zniekształcenia tekstu:

• niezamierzone
  • podobieństwo graficzne (przepisywanie) lub fonetyczne (dyktowanie)
  • haplografia (opuszczenie jednej z dwóch liter) lub dittografia (dodanie drugiej takiej samej litery)
  • przestawienie liter lub zgłosek (metateza)
  • błędne rozwiązanie skrótów
  • wpływ kontekstu
• zamierzone
  • korektury gramatyczne i stylistyczne
  • harmonizacja (np. cytaty ze ST w NT dostosowy- - wano do LXX )
  • poprawki egzegetyczne
  • glosy marginesowe

Kryteria wyboru kopii tekstu biblijnego mogą być wewnętrzne:

• trudniejsza = lepsza
• krótsza = lepsza
• możliwość wyjaśnienia jak doszło do zniekształceń

lub  zewnętrzne:

• liczba rękopisów
• wiek rękopisów
• staranność zapisu

b) krytykę literacką - uwzględnia ona oryginalne lub przejęte z ówczesnego środowiska kulturowego formy i sposoby wypowiadania się, specyficzne dla autorów biblijnych; w jej skład wchodzi: krytyka form, krytyka rodzajów, krytyka tradycji i krytyka redakcji

c) krytykę historyczną - ma ona na celu poznanie szczegółów dotyczących autora tekstu (wykształcenie, mentalność itp.), adresatów (ich potrzeby, środowisko w jakim żyli itp.), a także szczegółów dotyczących samego dzieła (czas i miejsce powstania, cel jego napisania)

Kryteria dogmatyczne - obejmują tzw. zasady interpretacji autentycznej wynikającej z faktu natchnienia Pisma Św. oraz z tego, że Biblia została powierzona Kościołowi jako depozyt

• zasady wynikające z faktu natchnienia - Bóg jest autorem całego Pisma Św., a więc nie może ono zawierać żadnego błędu ani sprzeczności; całe Pismo Św. stanowi jedność (nie przeszkadza to w rozróżnianiu poszczególnych ksiąg czy tradycji), dlatego też poszczególne jego części czy fragmenty należy odczytywać w świetle całości Pisma Św.
• zasady wynikające z powierzenia Biblii Kościołowi - Pismo Św. jest adresowane do wspólnoty ludu Bożego, i tylko ta wspólnota, przez swoje organy nauczające może właściwie je interpretować. Prawu nieomylnej interpretacji przez Kościół podlegają prawdy ściśle objawione (tj. teksty dogmatyczne) oraz inne prawdy, o ile z dogmatami wiary tak się łączą, że ich zaprzeczenie pociągałoby za sobą negację jakiegoś dogmatu.

Dlatego też przy interpretacji tekstów biblijnych należy uwzględnić:

• postulaty Urzędu Nauczycielskiego Kościoła
• jednomyślność (w sensie moralnym) Ojców Kościoła w ich interpretacji danego tekstu (co do wiary i obyczajów)
• analogię wiary, tj. zgodność interpretacji danego tekstu biblijnego z całością doktryny Kościoła
• sensus Ecclesiae (zmysł Kościoła) czyli zgodność znaczenia dostrzeganego w tekście z tym, co myśli i czuje Kościół, co jest przekonaniem i uczuciem wszystkich wiernych

3. Proforystyka - rozpatruje różne formy wykładu sensu biblijnego, jak np. forma naukowa, pastoralna itp.

EGZEGEZA

Jest to stosowanie zasad i reguł hermeneutycznych w celu wydobycia prawdziwego sensu biblijnego. Po przekładzie oraz badaniach filologicznych i literackich, następuje omówienie zawartych w tekście prawd teologicznych oraz wydobycie i ukazanie wartości kerygmatycznych, a także myśli służących pogłębieniu duchowości religijnej. Podstawą tak rozumianej egzegezy biblijnej jest przekonanie o natchnieniu tekstu biblijnego.