Biblia, wiara i moralność

1 Por. Benedykt XVI, List apostolski Porta fidei ogłaszający Rok wiary, Rzym 2011, nr 1.

2 Por. I. Mroczkowski, Teologia moralna. Definicja. Przedmiot. Metoda, Płocki Instytut Wydawniczy, Płock 2011.

3 Por. Św. Augustyn, O kazaniu Pana na Górze, w: Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, t. XLVIII, przeł. ks. S. Ryzner CSSR, J. Sulowski, ATK: Warszawa 1989.

4 Por. s. Th. Pinckaers OP, Źródła moralności chrześcijańskiej. Jej metoda, treść, historia, przeł. A. Kuryś, <W drodze>: Poznań 1994, s. 140 – 167.

5 Por. tamże, s. 163.

6 Św. Bazyli Wielki, O Duchu Świętym, tł. A. Brzostkowska, t. I,2, Warszawa 1999, s. 81.

7 Ignacy Antiocheński, do Kościoła w Efezie, IX, 1-2,w: Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, tł. A. Świderkówna, Kraków 1998, s. 137.

8 W dokumencie De ordine morali christiano mówi się Bogu Stwórcy, nieskończenie dobrym i świętym, jako normie normującej ludzkie wybory. Bóg jest nie tylko stróżem i gwarantem porządku moralnego, ale źródłem wyjątkowej godności człowieka, której najważniejszym przejawem jest wolność ludzka. Stworzony przez Boga człowiek ma obowiązek zachowywać prawo naturalne, dostępne człowiekowi wierzącemu w Dekalogu, zradykalizowanemu przez Chrystusa. Por. W. Giertych OP, Rachunek sumienia teologii moralnej, wydawnictwom; Kraków 2004, s. 49 – 59.

9Chodzi o następujące dokumenty: Konstytucję Dogmatyczną o Kościele (Lumen gentium), Konstytucję Duszpasterską o Kościele (Gaudium et spes), Dekret o formacji kapłanów (Optatam totius) i Deklarację o wolności religijnej (Dignitatis humanae).

10 W Lumen gentium czytamy: „Wyznawcy Chrystusa, powołani przez Boga i usprawiedliwieni w Panu Jezusie nie ze względu na swe uczynki, lecz według postanowienia i łaski Bożej, w chrzcie wiary zostali prawdziwymi dziećmi Bożymi i uczestnikami natury Bożej, a przez to rzeczywiście stali się świeci” (nr 40). „Wszyscy wierni są zatem zachęcani i zobowiązani do osiągnięcia świętości i doskonałości własnego stanu”( 42).

11 Perfectae caritatis nr 1; por. tamże, nr 2.

12 Lumen gentium, nr 42.

13 Sobór zalecał, aby umiejętne wyłożenie teologii moralnej, „nasycone w większym stopniu nauką Pisma Świętego, ukaże wzniosłość powołania wiernych w Chrystusie, a także ich obowiązek przynoszenia plonu w miłości, która ma na względzie życie świata.” Dekret o formacji kapłanów, Optatam totius, nr 16.

14 Papieska Komisja Biblijna, Biblia a moralność. Biblijne korzenie postępowania chrześcijańskiego, Verbum: Kielce 2009, nr 102 (s. 144 – 145).

15 Por. tamże, nr 100.

16 Gaudium et spes, nr 24.

17 Tamże, nr 22.

18 Tamże.

19 Jan Paweł II, Veritatis splendor, Rzym 1993, nr 39.

20 Gaudium et spes, nr 24

21 Tamże, nr 25.

22 Veritatis splendor, nr 27. Por. KKK, 2032 – 2040.

23 Sztandarowe dzieło tej szkoły to ksiązka A. Auera, Autonome Moral und christlicher Glaube, Patos: Dusseldorf 1971. Por. Ks. I. Mroczkowski, aksjologiczna koncepcja teologii moralnej ks. prof. s. Witka na tle dyskusji posoborowej, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” XXXVI (1989), z. 3, s. 31 – 44; A. Szostek, natura rozum wolność. Filozoficzna analiza koncepcji twórczego rozumu we współczesnej teologii moralnej, Rzym 1990.

24 Na temat baraków w eklezjologicznych teologii wyzwolenia por. dwie Instrukcje Kongregacji Doktryny Wiary: Libertatis nuntius (1984) i Libertatis concientia (1986).

25 Papieska Komisja Biblijna podkreśla, że w Biblii „moralność następuje po doświadczeniu Boga, dokładniej po doświadczeniu, które Bóg nakazuje człowiekowi przeżywać na mocy całkowicie darmowego daru. Wychodząc z tego punktu, samo Prawo, integralna część procesu przymierza, jest darem Boga. Nie jest ono w punkcie wyjścia pojęciem jurydycznym, nastawionym na zachowanie i postawy, ale pojęciem teologicznym, które sama Biblia oddaje najlepiej terminem <droga> (derek po hebrajsku, hodos po grecku): zaproponowana droga.” Tenże, Biblia a moralność, nr 4.

26 Por. Dei Verbum, I, 2

27 Por. Jan Paweł II, Veritatis splendor, nr 6 – 7.

28 Jan Paweł II, Fides et ratio, nr 13.

29 W tym sensie H. U. von Balthazar pisze: „Etyka chrześcijańska musi wychodzić od Jezusa Chrystusa, ponieważ On jako Syn Ojca wypełnił całą wolę Bożą (wszystko, co miało się stać) w świecie, i to <za nas>, abyśmy z Niego, spełnionej, konkretnej normy całego postępowania moralnego, uzyskali wolność do pełnienia woli Bożej i przeżywania naszego przeznaczenia jako wolne dzieci Ojca”. Tenże, Dziewięć tez o etyce chrześcijańskiej, w: J. Ratzinger i in., Podstawy moralności chrześcijańskiej, przeł. E. Adamiak, <W drodze>: Poznań 1999, s. 57.

30 Jan Paweł II, Veritatis splendor, nr 10.

31 Pinckaers, Źródła moralności, s. 104.

32 Por. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, nr 46.

33 Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa, Liberia Edirtrice Vaticana: Watykan 1986, s. 22. W przypisie do katechez, spotykamy następujące wyjaśnienie: „Kiedy św. Paweł pisze o <odkupieniu ciała>, przemawia językiem objawienia; doświadczenie nie sięga tej treści, a raczej tej rzeczywistości. Równocześnie w profilu tej treści autor Rz 8, 23 podejmuje niejako to wszystko, co zarówno jemu, jak poniekąd każdemu człowiekowi (bez względu na stosunek do objawienia) dane jest w doświadczeniu ludzkiego bytowania w ciele. (…) Mamy więc prawo mówić o stosunku pomiędzy doświadczeniem a objawieniem, co więcej, stawiać problem wzajemnego pomiędzy nimi stosunku, chociaż dla niektórych (dla wielu) pomiędzy jednym a drugim przebiega linia demarkacyjna, która jest linia całkowitego przeciwstawienia i radykalnej antynomii. Linie taka, ich zdaniem, trzeba stanowczo przeprowadzić pomiędzy wiarą a nauką, pomiędzy teologią a filozofia. Przy formułowaniu tego stanowiska jednakże bardziej bierze się pod uwagę abstrakcję niż człowieka jako żywy podmiot”. Tamże, s. 22 – 23 (przypis, nr 1).

34 Por. T. Ślipko SJ, Zarys etyki ogólnej, s. 36.

35 Według tego klucza, realistycznego z punktu widzenia doświadczenia moralności oraz adekwatnego z punktu widzenia moralności objawionej, zbudowana jest struktura dokumentu Papieska Komisji Biblijnej „Biblia a moralność” .

36 Papieska Komisja Biblijna stwierdza: „Być stworzeniem Bożym, otrzymać wszystko od Boga, być istotnie i wewnętrznie darem Bożym, to jest właśnie podstawowy fundament ludzkiej egzystencji i dlatego jest to również podstawa ludzkiego działania.” Tenże, Biblia a postępowanie człowieka, s. 25.

37 Por. Biblia a postępowanie moralne, s. 48 – 49.