ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO - ROK B

DRUGIE CZYTANIE
Owoce Ducha

Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Galatów

Bracia:
Postępujcie według ducha, a nie spełnicie pożądania ciała. Ciało bowiem do czego innego dąży niż duch, a duch do czego innego niż ciało, i stąd nie ma między nimi zgody, tak że nie czynicie tego, co chcecie. Jeśli jednak pozwolicie się prowadzić duchowi, nie będziecie podlegać Prawu.

Jest zaś rzeczą wiadomą, jakie uczynki rodzą się z ciała: nierząd, nieczystość, wyuzdanie, bałwochwalstwo, czary, nienawiść, spory, zawiść, gniewy, pogoń za zaszczytami, niezgoda, rozłamy, zazdrość, pijaństwo, hulanki i tym podobne. Co do nich zapowiadam wam, jak to już zapowiedziałem: ci, którzy się takich rzeczy dopuszczają, królestwa Bożego nie odziedziczą.

Owocem zaś Ducha jest: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie. Przeciw takim cnotom nie ma Prawa. A ci, którzy należą do Chrystusa Jezusa, ukrzyżowali ciało swoje z jego namiętnościami i pożądaniami. Mając życie od Ducha, do Ducha się też stosujmy.

Ga 5, 16-25

5,16. postępujcie według ducha: Dosłownie "chodźcie w duchu", w znaczeniu semickim "zachowujcie się". Duch, będący podstawą chrześcijańskiego synostwa, jest również podstawą chrześcijańskiego postępowania (5,18, por. Rz 8,14)

5,17. nie czynicie tego, co chcecie: Chrześcijanin zjednoczony z Chrystusem i obdarzony Duchem nadal toczy walkę z „ciałem" (->Teologia św. Pawła 88,103), będącym symbolem ludzkiej wrogości wobec Boga. Zob. Rz 7,15-23.

5,18. pozwolicie się prowadzić duchowi: Pozostając pod kierownictwem zamieszkującego w nim Ducha, chrześcijanin posiada wewnętrzną moc pozwalającą mu przeciwstawić się „ciału", nie jest Więc dłużej zdany na łaskę przepisów Prawa.

5,19-21. Lista grzechów (->Teologia św. Pawła 88,142).

5,22-23. Lista cnót (por. 2 Kor 6,6-7). Należy zwrócić uwagę, że Paweł mówi o "uczynkach" (erga) ciała, ale o „owocu" (karpos) Ducha (por. Rz 6,21, 7,5). Pawłowa lista wskazuje, że "dobre uczynki" są ważnym elementem chrześcijańskiego życia. Przeciw takim [cnotom] nie ma Prawa: Nie ma powodu, by nadawać Prawo takim "owocom", Prawo bowiem „zostało (...) dodane ze względu na wykroczenia" (3,19).

5,24. ukrzyżowali ciało: Chrześcijanin, ukrzyżowany z Chrystusem (2,19) w wierze i chrzcie, umarł nie tylko dla Prawa, lecz również dla własnego sarx - dla ziemskich, degradujących człowieka skłonności (6,14). Paweł mówi o poziomie ontologicznym, czyli o zasadniczym zwróceniu się chrześcijanina ku Bogu, nie zaś jedynie o psychologicznej świadomości. Właśnie dlatego musimy "uśmiercać popędy ciała" (por. Rz 6,6; 8,9.13).

***

5,16. Stary Testament i judaizm mówiły o „chodzeniu" drogą Pańską, w sprawiedliwości, w prawie itd. (np. Kpł 26,3). Wyrażenie to oznaczało właściwe "postępowanie". Nauczyciele żydowscy określali swoje prawa moralne zaczerpnięte z prawa Starego Testamentu mianem halakah (dosłownie „chodzenie"). Chociaż wyrażenie to nie było powszechnie stosowane w języku greckim, czytelnicy Pawłowi (zwłaszcza ci, którzy lepiej znali Stary Testament i judaizm) zrozumieli zapewne jego myśl. Apostoł może tutaj nawiązywać do Ez 36,27: gdy w czasach ostatecznych Bóg obdarzy ludzi swoim *Duchem, będą przestrzegać wszystkich Jego przykazań, nawet gdyby o własnych siłach nie potrafili tego uczynić.

5,17. "Ciało" oznacza ludzką słabość i śmiertelność (nie chodzi tutaj jedynie o "grzeszną naturę", lecz w ogóle o "naturę ludzką"), a także najlepsze (lub najgorsze) co człowiek może uczynić o własnych siłach. Ponieważ ciało nie ma nic wspólnego z Bożą mocą, można być albo człowiekiem duchowym (chrześcijaninem), albo człowiekiem cielesnym (który sam prowadzi własne życie, nie polegając na Bogu) - nie można być jednocześnie jednym i drugim (Ga 5,16.18); zob. komentarz we wprowadzeniu do Rz 8,1-11.

5,18. Starożytni filozofowie często głosili, że ludzie mądrzy nie potrzebują praw, czynią bowiem to, co słuszne, ponieważ prawo zapisane jest w ich sercu. Również Stary Testament mówi o prawie zapisanym w ludzkim sercu, stanowi ono szczególny dar nowego przymierza (Jr 31,31-34). Stary Testament często przedstawiał Izraela jako „prowadzonego" przez Boga, szczególnie podczas wędrówki na pustyni, po wybawieniu z niewoli egipskiej.

5,19-26. Ciało a Duch. Gdy w *Starym Testamencie termin "ciało" odnosił się do ludzi, oznaczał, że są oni stworzeniami ograniczonymi i śmiertelnymi. *Zwoje znad Morza Martwego często stosowały to określenie w odniesieniu do moralnej słabości ludzi jako takich (ich podatności na grzech). *Duch Boży udzielał jednak bohaterom Starego Testamentu mocy do nadprzyrodzonego przemawiania i wykonywania dzieł Bożych. W Starym Testamencie ciało i Duch są całkiem odrębne (Rdz 6,3). (Pogląd, jakoby Paweł zestawiał tutaj ludzkie ciało z ludzkim duchem, nie zaś ludzką słabość z Bożym Duchem, jest oparty na *platońskiej, niewłaściwej interpretacji nauczania Pawiowego, która prowadziła do *gnostycyzmu. Mimo zdecydowanego potępienia gnozy, późniejszy *Kościół pozostawał pod pewnym wpływem greckich idei filozoficznych). Paweł twierdzi więc, że ludzie, w których dzięki Duchowi mieszka Bóg, zostają umocnieni moralnie i swoją postawą realizują wolę Boga. Zdaniem Pawła tylko wówczas wierzący mogą prowadzić nowe życie.

5,19-26. Starożytni pisarze często posługiwali się katalogami występków. Paweł wypowiada się bardziej radykalnie (w. 21) od pisarzy pogańskich (którzy w przypadku większości występków uważali, że człowiek powinien unikać jedynie nadmiaru). Antyczni moraliści sporządzali tez katalogi cnót (Ga 5,22-23; w *Starym Testamencie, por. PS 15). Umieszczenie ich obok siebie w celu ukazania kontrastu przemawiało zapewne do starożytnych czytelników. Tradycyjny motyw „dwóch dróg" (dobrej i zlej) lub dwóch królestw często pojawia się zarówno w tekstach żydowskich, jak i pogańskich. Słowo „uczynki" odnosi się do „uczynków *Prawa", które Paweł uważał za nieistotne w całym swym liście (np. Ga 3,2), zaś słowa „(z) ciała" (chociaż nie „grzesznej natury" jak w niektórych przekładach) dodają, iż są to jedynie uczynki ludzkie, pozbawione mocy Bożej.

5,22. Także Stary Testament posługuje się metaforą Bożego ludu, który przynosi „owoc" (np. lz 27,6; Oz 10,1;14,8). Paweł przeciwstawia tutaj „owoc" „uczynkom" (Ga 5,19) - owoc rodzi się z samej natury drzewa, zaś zdaniem Pawła wewnętrzna natura wierzących została odnowiona w Chrystusie (Ga 5,24).

5,23. "Opanowanie" było cnotą najczęściej podkreślaną przez starożytnych filozofów i wielce szanowaną w rzymskim społeczeństwie. Filozofowie często nauczali, że mądrzy nie potrzebują prawa, które regulowałoby ich postępowanie, bowiem ich cnota sama w sobie jest prawem. Paweł twierdzi, że ludzie *Ducha wypełniają moralny zamysł Prawa (Ga a 5,14), bowiem Duch kieruje ich życiem.

5,24. Filozofowie ostrzegali przed niebezpieczeństwami związanymi z brakiem kontroli nad namiętnościami. Paweł mówi jednak nie o sprawowaniu władzy nad namiętnościami, lecz o całkowitej śmierci razem z Chrystusem (Ga 2,20; 6,14), Paweł prawie zawsze posługuje się czasownikami w czasie przeszłym, gdy mówi o tej śmierci. Wierzący nie umiera  dla grzechu stopniowo (co mogłoby sugerować użycie formy niedokonanej lub czasu teraźniejszego), dzięki uczynkom, lecz przyjmuje pełną (aoryst i czasy teraźniejsze, którymi Paweł się posługuje sugerują, że działanie to ma charakter dokonany) sprawiedliwość przez wiarę, następnie zaś uczy się żyć w sposób zgodny z jej wymogami (Ga 5,19-23).

5,25. Wierzący "mają życie" od *Ducha. Powinni więc "postępować" lub "chodzić" na sposób duchowy, wypełniając w ten sposób moralne zasady biblijnego Prawa (Ga 5,16).

Katolicki Komentarz Biblijny,
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu,
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :

SEKWENCJA

Przybądź, Duchu Święty,
Ześlij z nieba wzięty
Światła Twego strumień.

Przyjdź, Ojcze ubogich, Przyjdź,
Dawco łask drogich,
Przyjdź, Światłości sumień.

O, najmilszy z gości,
Słodka serc radości,
Słodkie orzeźwienie.

W pracy Tyś ochłodą,
W skwarze żywą wodą,
W płaczu utulenie.

Światłości najświętsza,
Serc wierzących wnętrza
Poddaj Twej potędze.

Bez Twojego tchnienia,
Cóż jest wśród stworzenia?
Jeno cierń i nędze.

Obmyj, co nieświęte,
Oschłym wlej zachętę,
Ulecz serca ranę.

Nagnij, co jest harde,
Rozgrzej serca twarde,
Prowadź zabłąkane.

Daj Twoim wierzącym,
W Tobie ufającym,
Siedmiorakie dary.

Daj zasługę męstwa,
Daj wieniec zwycięstwa,
Daj szczęście bez miary.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja
Przyjdź, Duchu Święty, napełnij serca swoich wiernych
i zapal w nich ogień swojej miłości.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja