"Duch Boży" w oczach wspólnoty z Qumran

Człowiek jednak obdarowany duchem Bożym to ktoś o szczególnych charyzmatach (1Krl 3; Iz 11,1-10). W Księdze proroka Ozeasza prorok określany jest mianem „człowiek ducha” (Oz 9,7; zob. Mi 3,8), choć pamiętać trzeba, iż w księdze Królewskiej również fałszywi prorocy powołują się, iż posiadają ducha Bożego (zob. 1Krl 22,24). Prorocy doświadczają działania i mocy Ducha Pańskiego (Iz 11,2; 42,1; 61,1). W starszych tekstach biblijnych „duch Boży” łączy się z doznaniem ekstazy prorockiej (1Sm 10,10; 19,18-24). Można powiedzieć, iż jest niejako „instrumentem”, jakim Bóg posługuje się w swoim oddziaływaniu na człowieka. Zawsze jednak autorzy natchnieni akcentują, że rûaḥ – duch, należy do Boga, wręcz jest on Jego integralną częścią (Iz 30,1; 40,13). Pamiętać jednakże trzeba, iż w tekstach starotestamentalnych tak rozumiany rûaḥ, nie funkcjonuje jako oddzielny byt. Zawsze jest związany z Bogiem i pośredniczy jedynie swoim działaniem pomiędzy Nim i ludźmi. W powygnaniowych tekstach duch Boży jest nieodłącznie związany z aktywnością prorocką (Iz 32,15; 44,3; 61,1; Za 7,12; Ez 3,12.14; 8,3; 11,1.24; 39,25; 43,5; Jl 3,1-2; Za 12,10).

„Ducha Bożego” otrzymują jednak nie tylko prorocy. Otrzymują go pracownicy powoływani do różnych zadań (Wj 31,2-5; 35,31). Ducha Bożego otrzymują także przywódcy. Wszyscy wspomagani przez „ducha Bożego” mogą dokonywać niezwykłych rzeczy (Sdz 6,34; 13,23; 14,6.19; 15,14; 1 Sm 11,6; 1 Krn 12,18). „Duch Boży” jest także tym, który kontroluje ludzkie poczynania (1Krl 22,21-23; por. Ez 13,3; 14,9), dodaje człowiekowi boskiej mocy, uzdalnia go do wypełnienia wyznaczonych zadań (Lb 11,17.25; 1 Sm 10,6.10). Napełniając zaś proroków, sprawia w nich szczególny stan, który często określamy jako natchnienie.

Blisko 250 razy w Starym Testamencie słowo rûaḥ odnoszone jest, jest łączone z działaniem Boga. Nigdy nie stanowi ono jednak samodzielnego imienia Bożego, ani też ten boski rûaḥ nigdy nie jest otaczany kultem. Najczęściej rzeczownika rûaḥ, łączy się on z określeniem ᾿ĕlōḥîm (ok. 11 razy; np. Rdz 1,2; Wj 31,3; 2Krn 15,1) lub Jhwh (ok. 25 razy; np. Sdz 3,10; Mi 3,8). Autorzy natchnieni używają także złożeń „duch Jego” wskazując na osobę Boga. Rzadko, ale występuje także na kartach Starego Testamentu zwrot rûaḥ qōd^eš(kā) – „duch (twój) święty” (Ps 51,13; Iz 63,10.11). Takie złożenie kieruje nas do personifikacji Ducha Bożego w Nowym Testamencie.