Pneumatologia patrystyczna

Podobne myśli znajdziemy u innych Ojców, zwłaszcza greckich i syryjskich. Św. Efrem Syryjczyk w poetyckiej formie pouczał: „

W Twym chlebie żyje Duch, który nie może być spożyty,

W Twym winie płonie Ogień, który nie może być wypity,

Duch w Twym chlebie, Ogień w Twym winie są wielkimi cudami, jakie przyjmują nasze wargi”[20].

Tak więc św. Cyryl Jerozolimski, jak też św. Efrem, i podobnie wielu Ojców wschodnich zdają się przypisywać Duchowi Świętemu istotną rolę w tym, co nazywamy konsekracją. W świetle ich stwierdzeń to właśnie Duch Święty jest autorem przemiany dokonującej się w Eucharystii.

Ojcowie łacińscy byli w tym wypadku bardziej powściągliwi i więcej uwagi zwracali na uświęcającej roli Eucharystii, czyli o działaniu Ducha Świętego poprzez Eucharystię. Św. Ambroży mówił o uświęcającej mocy Ducha Świętego, który jest obecny w Eucharystii, dlatego jego zdaniem, ilekroć przyjmujemy Eucharystię dostępujemy odpuszczenia grzechów i zostajemy „nasyceni Duchem”. Dzięki temu możliwe jest zakosztowanie radości niebiańskich już na ziemi.