Zbiornik ten, będący celem dla starożytnych żydowskich pielgrzymów, jest też – wg Ewangelii św. Jana - miejscem, w którym Jezus przywrócił wzrok ślepcowi. Odkrycia dokonano podczas prac remontowych systemu ściekowego Starego Miasta w Jerozolimie.
Jak wskazuje Hershel Shanks, redaktor Biblijnego Przeglądu Archeologicznego, źródło otoczone trzema kamiennymi rzędami, zapewniającymi łatwy dostęp do wody, ma prawdopodobnie większe znaczenie niż nadawane mu do tej pory przez archeologów.
„Naukowcy twierdzili, że nie istnieje Sadzawka Siloe, że św. Jan umieszczając je w Ewangelii dopuścił się pewnej zarozumiałości religijnej” by odpowiednio zilustrować opisywaną przez siebie historię - mówi badacz Nowego Testamentu James H. Charlesworth z Seminarium Teologicznego w Prinston - „Teraz natomiast odkryto Sadzawka Siloe...i to dokładnie takie jak je opisał św. Jan”. A to oznacza, że teologia po raz kolejny znalazła oparcie w historii.
Jak wskazuje archeolog Ronny Reich z Uniwersytetu w Hajfie, który dokonał odkrycia, prawo religijne starożytnych Żydów nakazywało im odbyć przynajmniej raz w roku pielgrzymkę do Jeruzalem. Wg R. Reicha Jezus był więc po prostu kolejnym pielgrzymem przybywającym do Jeruzalem, wypełniającym swój religijny obowiązek.
Sadzawka położona jest w odległości ponad dwustu metrów od innego wcześniej odkrytego źródła, datowanego na pierwszą połowę V w. naszej ery. Było ono prawdopodobnie rekonstrukcją opisanego w Biblii źródła, zbudowaną pod patronatem bizantyjskiej Cesarzowej Eudocji.
Wiadomo też, że w miejscu, w którym położone jest biblijne Sadzawka Siloe, istniały wcześniejsze konstrukcje.
Pierwszą z nich powstała w czasach żydowskiego króla Hezekiaha, rządzącego w VIII w. p.n.e.. Stworzenie źródła miało umożliwić mieszkańcom Jeruzalem przeżycie w mieście oblężonym przez Asyryjczyków.
Zbudowano więc, przebiegający pod grzbietem górskim, na którym leży Dawidowe Miasto, tunel łączący Jeruzalem z terenami do niego przylegającymi: Gihon Spring i Doliną Kidron. Miasto dzięki temu stało się trudniejsze do zdobycia. Jednak pierwsze Źródło Siloama, poprzez które dostarczano wodę do Jeruzalem, zostało zniszczone w 586 r. p.n.e., podczas najazdu babilońskiego króla Nabuchadnezzara.
Natomiast zbiornik funkcjonujący w czasach Chrystusa został prawdopodobnie zbudowany w I w. p.n.e. Dotrwał do lat 70-tych I w.n.e., kiedy to został zniszczony przez rzymskiego Imperatora Tytusa.
Szczątki właśnie tej konstrukcji odkryto podczas prac remontowych systemu ściekowego, prowadzonych pod nadzorem Eliego Shukrona. Kiedy tylko odkopano stopnie schodów prowadzących do źródła, natychmiast poinformowano archeologa Ronniego Reicha. Następnie podczas dalszych prac wykopaliskowych odkryto trzy grupy wąskich schodów prowadzących do źródła. Nie udało się jednak ustalić dokładnej wielkości źródła. Prace wykopaliskowe nie zostały zakończone – część terenu na którym prowadzone są badania leży bowiem pod terenami ogrodów należących do Greckiej Cerkwi Prawosławnej.
Archeologom udało się natomiast ustalić dokładną datę zbudowania zbiornika. Starożytni budowniczy umieścili w stopniach schodów prowadzących do źródła monety z czasów Aleksandra Jannausa, króla Żydów rządzącego Jeruzalem w latach 103-76 p.n.e. To właśnie umożliwiło określenie czasu powstanie konstrukcji. Natomiast dzięki monetom odnalezionym w zbiorniku udało się ustalić czas zniszczenia konstrukcji, przypadający na okres pierwszego powstania Żydów przeciwko Rzymianom w latach 66-70 n.e.
Prowadzenie dalszych prac wykopaliskowych utrudnia jednak fakt, że odkryta konstrukcja położona jest w najniższej części miasta, do której deszcze spychają masy błota i brudu. Jeśli więc teren ten szybko nie zostanie oczyszczony grozi mu zniszczenie pod naporem spływających zanieczyszczeń.
A biblijna historia o Jezusie i ślepcu, pochodząca z Ewangelii św. Jana jest dobrze znana: Jezus zapytany przez uczniów kto jest winny kalectwu ślepca – on sam czy też jego rodzice? – odpowiedział, że nikt, gdyż jest to przejaw woli boskiej. Równocześnie splunąwszy w garść kurzu, zrobił z niego błoto, natarł nim oczy niewidzącego człowieka i nakazał mu zmyć to w Sadzawce Siloe. Kiedy ślepiec to uczynił odzyskał wzrok.
Dominika Springer
Opracowane na podstawie artykułu Thomasa H. Maugha II z dn. 09.08.2005 r.