Języki biblijne

3. Język biblijny grecki występuje przede wszystkim w całym NT, ponadto wcześniej w niektórych deuterokanonicznych księgach ST (2 Mch, Mdr, częściowo Ba) oraz w najstarszym tłumaczeniu hebrajskiego ST (Septuaginta). Różnicę między tym językiem a greckim klasycznym stwierdzono już w epoce odrodzenia; w następnych stuleciach wyjaśniano ją bardzo różnie, powołując się m.in. na wpływ hebraizmów lub nawet uważając język biblijny grecki za sakralny język Ducha Świętego (tak H. Cremer w pierwszych wydaniach swojego słownika do NT, zob. 4,4°). Dziś przeważa zdanie, iż język biblijny grecki stanowi odmianę języka przyjętego w mowie potocznej i literaturze hellenistycznej, zwaną koine, czyli językiem pospolitym. Obszerne zbiory nieliturgicznych papirusów znalezionych w Egipcie (szczególnie w Oxyrhynchus) dostarczają materiału porównawczego i zawierają wiele terminów uważanych przedtem za specyficznie biblijne.
Grecki język koine powstał z zespolenia kilku dialektów (głównie attyckiego i jońskiego), wzbogaconych następnie i spopularyzowanych przez wyprawy Aleksandra Wielkiego na Wschód; stał się głównym rozsadnikiem kultury hellenistycznej na Wschodzie, nie wyłączając posiadłości imperium rzymskiego. Ta wspólnota językowa Wschodu, a nawet Zachodu (niższe warstwy w Rzymie) ułatwiła w bardzo znacznym stopniu rozpowszechnianie ewangelii w całym ówczesnym świecie kulturalnym.
Chociaż w języku koine zasadniczo nie wyróżnia się dialektów, istnieją w NT dość znaczne wahania w zakresie poprawności i doboru słownictwa. Do najpoprawniejszych należy zaliczyć język grecki w Hbr oraz w niektórych częściach Łk i Dz (w innych częściach język zależny jest od źródeł), zbliżony do hellenistycznego języka literackiego. Listy Pawła Apostoła pisane są językiem koine przyjętym w mowie potocznej, niekiedy zaś posługują się stylem popularnofilozoficznym (diatryby, katalogi cnót i wad, cytowanie przysłów itp.). Najmniej poprawnego języka greckiego (typu hieratycznego) używa autor Apokalipsy, podporządkowując przekazywanej treści zasady gramatyczne i styl.
Spornym zagadnieniem biblijno-lingwistycznym jest wpływ semityzmów na język grecki NT. Nie chodzi tu tylko o starotestamentowe cytaty, czerpane zresztą w znacznej części z LXX, ale o zagadnienia bardziej zasadnicze, jak np. problem oryginalnego brzmienia słów Chrystusa, posługującego się w nauczaniu językiem aramejskim, a którego słowa Ewangelie przekazały w języku greckim; ich autentyczność, oparta na natchnieniu biblijnym i żywej podówczas tradycji apostolskiej, nie podlega dyskusji; pozostaje jednak otwarty problem językowy. Zasadnicza trudność to brak materiału porównawczego w postaci oryginalnych tekstów aramejskich z północnej Palestyny, odzwierciedlających język potoczny Chrystusa i apostołów. Oddzielny problem stanowią pewne urywki hymniczne Łk 1-2, mowy Dz (2,14-36; 3,12-26; 4,8-12; 7,2-53) oraz Ewangelia Jana, gdzie aramejski podkład językowy jest szczególnie wyczuwalny. Ponieważ tylko w niewielu wypadkach można przyjąć bezpośrednie tłumaczenie z oryginałów semickich lub ze ST, chodzi raczej o utarte formuły i zwroty semickie, których używali autorzy ksiąg NT piszący po grecku. Na ogół dziś się przyjmuje, w przeciwieństwie do dawnej egzegezy, dość znaczny wpływ języka greckiego i jego zastosowanie na terenie Palestyny; oddziaływanie to było z pewnością obopólne. Wielką rolę odgrywały również kontakty z diasporą żydowską, mówiącą po grecku.

------------------------------------------------------

źródło: Encyklopedia Katolicka :. (t. II)

Zamieszczono dzięki uprzejmości i zgodzie Towarzystwa Naukowego :. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego :.