I NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU - ROK C

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

II CZYTANIE

Cóż zatem mówi? "To słowo jest koło ciebie, w twoich ustach i w sercu twoim", to znaczy, słowo ufności, którą głosimy, mianowicie, że jeśli publicznie wyznasz ustami, że Jeszua jest Panem, i ufasz w sercu, że Bóg wskrzesił Go z martwych, będziesz ocalony. Bo sercem ciągle się ufa i w ten sposób dąży ku sprawiedliwości, ustami zaś ciągle wyznaje się publicznie i w ten sposób dąży się ku ocaleniu. Cytowany fragment powiada bowiem, że każdy, kto złoży w Nim ufność, nie będzie upokorzony. Znaczy to, że nie ma różnicy między Żydem a nie-Żydem - Adonai jest taki sam dla wszystkich, bogaty dla każdego, kto Go wzywa, bo każdy, kto wzywa imienia Adonai, będzie ocalony.

(Rz 10,8-13)

8b-10 Co jednak powinien Isra'el wypełniać? Słowo, które jest koło ciebie, w twoich ustach i w sercu twoim. To słowo nie o legalistycznym przestrzeganiu przepisów, ale słowo o ufności, którą my, wysłannicy Mesjasza, głosimy. Czym jest ta ufność? Według Sza'ula składają się na nią dwa elementy - ufanie (w węższym znaczeniu tego słowa) oraz publiczne wyznanie, a do wykonania tych czynności potrzebne są odpowiednio - serce i usta. Jedynie na gruncie takiej ufności nasze wysiłki zmierzające do wypełnienia Bożych poleceń (1,5) mogą zostać uwieńczone uznaniem za sprawiedliwego (1,16-17) i ocaleniem (albo "zbawieniem") od kary śmierci, na którą grzesznicy (czyli wszyscy ludzie, 3,23) sobie zasłużyli (6,23). Można powiedzieć, że w. 9 wraz z dwoma ostatnimi wymienionymi wyżej wersetami stanowią Ewangelię w pigułce, jeśli idzie o jej wymiar indywidualny. Jako grzesznik, nie tylko nie zdołasz zasłużyć sobie na Bożą pochwałę (3,23), ale i zyskałeś śmierć jako zapłatę. (6,23a). Mimo to Bożym darem dla ciebie jest życie wieczne przez Jeszuę Mesjasza, naszego Pana (6,23b). Jeśli okażesz Mu ufność wewnątrz (w sercu) i na zewnątrz (ustami), to będziesz ocalony (w. 9) od śmierci ku życiu. Słowo greckie przetłumaczone jako "wyznać publicznie" to homologein, tłumaczone zwykle jako "wyznawać", a dosłownie oznaczające "mówić to samo", czyli w tym wypadku zgadzać się z tym, co Bóg objawił w swoim Słowie o sobie i swym Synu. Publiczny, otwarty aspekt tej zgody ma znaczenie zasadnicze; wynika to z kontekstu innych miejsc w Nowym Testamencie, gdzie pojawia się słowo homologein - Mt 10,32; Łk 12,8; J 1,20; 9,22; 12,42; 1 Tm 6,13; 1 J 4,2-3.15; 2 J 7. Ważnym tego skutkiem, zwłaszcza dla Żydów, jest brak podstaw do postawy potajemnie wierzącego. W ten sposób określa się osoby, które wierzą, że Jeszua jest Mesjaszem, ale nie mówią o tym rodzinie i znajomym i niewiele mają kontaktu z innymi wierzącymi. Owszem, zaufanie w Jeszuę to często proces, a nie coś, co następuje w jednej chwili, i w tym okresie człowiek może nie być gotowy "do udzielenia rozsądnej odpowiedzi każdemu, kto poprosi was o wyjaśnienie nadziei, jaka w was jest - [...] w pokorze i bojaźni" (1 Ke 3,15-16K). Jeśli taka osoba ma kontakt z innymi wierzącymi i jest prawidłowo nauczana, to okres ten rzadko będzie trwał dłużej niż parę dni czy tygodni. W wyjątkowych wypadkach mógłby potrwać parę miesięcy, nigdy natomiast lat. Wszyscy bez wyjątku, którzy nie wyznają swej wiary publicznie, doznają zakłóceń w rozwoju duchowym; tak że w końcu Jeszua nie uzna ich przed swym Ojcem w niebie (Łk 12,8). Ufanie Bogu oznacza ufanie w to, że dostarczy nam On duchowej pomocy potrzebnej w próbach naszej wiary (Mt 10,19-20). Zazwyczaj Bóg posługuje się bardziej doświadczonymi wierzącymi, aby nam tę pomoc przekazać - biblijna religia nie przypomina siedzenia samotnie w pozycji lotosu. Jeśli nie uważasz, że jesteś gotowy udzielić rozsądnej odpowiedzi, powinieneś poszukać innych wierzących, którzy ci pomogą. Powiem jeszcze bardziej wprost. Znam niemało Żydów - ortodoksyjnych i chasydów - którzy intelektualnie zgadzają się z tym, że Jeszua musi być Mesjaszem, mimo to przez całe lata nie powiedzieli o tym rodzinie, przyjaciołom i współpracownikom. Wiodą podwójne życie - ale życie w ukryciu nie jest życiem wiary. Podłożem ich powściągliwości jest strach, za strachem zaś kryje się brak ufności w Bożą zdolność do troszczenia się o nich i ochrony. Według w. 9 (i Jk 2,14-26) ich intelektualna zgoda nie jest tą wiarą, która zbawia. Nie ma potajemnie wierzących. Jeśli ten opis pasuje do ciebie, to nalegam, abyś niezwłocznie wyszedł z ukrycia, Bóg pomoże ci przetrwać ciężkie chwile. Czas zastosowany w czasownikach w w. 9 określa czyn wykonany w konkretnym momencie, jednak czas użyty w w. 10 często oznacza czynność ciągłą, mimo że zdaniem większości badaczy w tym miejscu Sza'ul nie kładzie na to szczególnego nacisku. Faktem jest jednak, że wierzyć zaczyna się zwykle w konkretnym momencie bądź ostatecznie w konkretnym okresie, aby jednak dążyć ku sprawiedliwości i ocaleniu, konieczne jest, aby ciągle ufać i ciągle wyznawać publicznie swą wiarę. Na koniec - najważniejsze. Jaką rolę odgrywa tutaj wyznanie Jeszui jako Pana i Jego zmartwychwstania jako dwóch artykułów wiary niezbędnych do uzyskania sprawiedliwości i do zbawienia? W tym miejscu "Pan" (gr. kyrios) mógłby odpowiadać albo hebr. Adon ("Pan", odnoszone do Boga w sensie "Władcy"), albo Bożemu imieniu własnemu JHWH (zastępowanemu w żydowskiej liturgii słowem Adonai, a po angielsku czasem pisane jako Jehovah [po polsku - Jahwe] - zob. Mt 1,20zK; 7,21zK). Wyznać, że Jeszua jest Adon, oznacza zobowiązać się do posłuszeństwa Mu (1,5); taki jest sens słowa kyrios w Mt 7,21-23. Natomiast wyznanie, że jest On Adonai, oznacza nie tylko tamto, ale również przyznanie, że jest On jedno z Ojcem (zob. J 10,30K), ma w pełni Boską naturę wraz ze wszystkimi przymiotami Boga i Jego władzą. Taki jest sens słowa kyrios w Flp 2,9-11zK. Obie te możliwości miałyby tu uzasadnienie. Trzeba zauważyć, że wyznanie Jeszui Mesjasza jako Adonai nie oznacza ani zaprzeczenia, że Ojciec i Duch Święty również "są" Adonai, ani niewiary w tylko jednego Boga (Powtórzonego Prawa 6,4), ani też wiary w cokolwiek sprzecznego z Tanach. Takie jednak wyznanie Boskiej władzy Jeszui będzie bezsensowne, jeśli w zakresie swojej ludzkiej natury nie został On wskrzeszony z martwych. Zresztą tylko Pan zmartwychwstały może być naszym kohenem gadolem, wstawiającym się za nami u Ojca (8,34; Żm 4,14; 7,25), i tylko zmartwychwstały człowiek może być pierwocinami zmartwychwstania, obiecanego nam (8,23.29; 1 Kor 15), i tylko zmartwychwstały Mesjasz może przyjść, aby rządzić w chwale i zaspokoić odwieczne żydowskie oczekiwanie na ostateczne wyzwolenie narodu izraelskiego (11,25-27; Izajasz 2,1-5; 9,5-6 [6-7]; Łk 21,27-28; Dz 1,6-7; 1 Kor 15,51-52; 1 Tes 4,13-18). Wierze w Jeszuę musi towarzyszyć płynące z głębi serca przekonanie, że został On wskrzeszony z martwych. Mesjasz niezmartwychwstały nie może wypełnić żadnego z mesjańskich zadań, a wiara w takiego Mesjasza byłaby próżna (1 Kor 15,12-28zKK). 11-13 Choć Sza'ul mówi o Torze, która została dana tylko Żydom, to w swoich rozważaniach o ufności w w. 8b-10 daje do zrozumienia, że ufność jest czymś, do czego nie-Żydzi są zdolni w równym stopniu jak Żydzi (jak nam to już wiadomo z rozdz. 4). Od tych wersetów zwraca się zatem ponownie ku tematowi zbawienia nie-Żydów podjętemu w 3,27-4,25 i ponownie w 9,24-30, wygładzając to przejście cytowanym fragmentem z 9,33, kiedy po raz ostatni poruszał ten temat. Tam nacisk padał na słowa "nie będzie upokorzony", tu natomiast pada na słowo "każdy" - czyli Żyd i nie-Żyd - kto złoży ufność w Mesjaszu. Werset 12 potwierdza tę prawdę, powtarzając argument z 3,28-31; a w. 13 na dowód podaje jeszcze jeden fragment Pisma, z akcentem na słowo "każdy".

EWANGELIA

Wtedy Jeszua napełniony Ruach Ha-Kodesz, powrócił znad Jordanu i Duch zaprowadził Go na pustynię, aby był przez czterdzieści dni wystawiany na próbę przez Przeciwnika. Przez ten czas nic nie jadł i po wszystkim zgłodniał. Przeciwnik rzekł do Niego: "Jeśli jesteś Synem Bożym, nakaż temu kamieniowi, aby stał się chlebem". Jeszua mu odpowiedział: "Tanach mówi: »Człowiek żyje nie samym chlebem«". Przeciwnik zabrał Go w górę, pokazał Mu w okamgnieniu wszystkie królestwa świata i powiedział do Niego: "Dam Ci całą tę moc i chwałę. Została mi przekazana i mogę ją dać, komu zechcę. Jeśli więc oddasz mi cześć, wszystko będzie Twoje". Jeszua odrzekł mu: "Tanach mówi: »Oddawaj cześć Adonai, swemu Bogu, i Jemu jedynie służ«". Potem zabrał Go do Jeruszalaim, postawił w najwyższym punkcie Świątyni i powiedział do Niego: "Jeśli jesteś Synem Bożym, skocz stąd! Bo Tanach mówi: »Rozkażę swym aniołom, aby troszczyli się o ciebie i ochraniali cię. Podtrzymywać cię będę swymi rękoma, abyś nie zranił swych stóp o kamienie«". Jeszua odrzekł mu: "Mówi też: »Nie wystawiaj na próbę Adonai, swego Boga«". Kiedy Przeciwnik zakończył wszystkie swe próby, zostawił Go w spokoju aż do dogodnego czasu.

(Łk 4,1-13)

2 Przeciwnik. Zob. Mt 4,1K.

------------------------------------

Adonai - Pan, Jahwe
Jeruszalaim - Jerozolima, Jeruzalem
Ruach Ha-Kodesz - Duch Święty
Tanach - Biblia hebrajska, Stary Testament