Eucharystia w Ewangeliach

[1] KL 47.

[2] W przekazach jedynie rękopisów w relacji Trzeciej Ewangelii możemy widzieć pewne wahania. Stąd też w odpisach Ewangelii wg św. Łukasza można wyróżnić dwie formy tekstu: dłuższą i krótszą. Lekcja krótsza to Łk 22,15-19a i uchodzi na ogół za gorszą – skażoną. Przekaz dłuższy Trzeciej Ewangelii jest lepiej udokumentowany – w tym brzmieniu (poza kodeksem D), przekazują go wszystkie kodeksy greckie, znacząca większość starożytnych przekładów i ogromna większość pisarzy wczesnochrześcijańskich. Skrócenie tekstu mogło powstać, jak się wydaje, aby dostosować formułę konsekracyjną do użytku liturgicznego. Ów skrót powstał bardzo wcześnie. Zob. K. Romaniuk, Sakramentologia biblijna, Warszawa 1994, s. 37.

[3] Benedykt XVI, Sacramentum caritatis, Wrocław 2007, 10.

[4] Zob. szerzej. A. Paciorek, Jezus Chrystus. Czasy i wydarzenia, Częstochowa 2015, s. 404-418.

[5] Zob. G. Koch, Sakramentologia – zbawienie przez sakramenty. Podręcznik teologii dogmatycznej, Kraków 1999, s. 209-210.

[6] Qumran – osada esseńczyków, która była zamieszkiwana przez nich do 68 roku, kiedy to została zburzona przez Rzymian. Zob. P. Łabuda, Qumran. Osada, wspólnota i pisma znad Morza Martwego, Wrocław 2009.

[7] Benedykt XVI, Jezus świętując Paschę, antycypował swoją śmierć, L’Osservatore Romano 5(2007), s. 23.

[8] Tamże.

[9] Zob. W. Kosek, Pierwotny ryt Paschy w świetle schematu literackiego Księgi Wyjścia 1 – 18, Kraków 2008, s. 440.

[10] Nieco inaczej sprawa Paschy wyglądała w diasporze. Nas jednak interesuje Pascha w kontekście Ostatniej Wieczerzy, stąd też zawężamy się jedynie do Jerozolimy.

[11] Tradycja Żydowska nawiązuje do biblijnego opisu stworzeni świata, gdzie jak refren powtarza się stwierdzenie: „i tak upłynął wieczór i poranek – dzień…” Stąd też w tradycji judaistycznej dzień trwa od zmroku poprzedniego dnia do następnego zachodu słońca.

[12] Zob. A. Romejko, Elementy liturgii paschalnej w opisie ostatniej wieczerzy według świętego Łukasza, Warszawa 1996, s. 102.

[13] Zob. R. Marcinkowski (red.), Mišnah. Moed, Warszawa 2014, s. 297.

[14] Traktat Pesachim, który opisuje zasady obchodzenia święta Pesach, znajduje się w Moed, w drugim z szczęściu działów Miszny. Pierwsze trzy rozdziały traktatu omawiają kwestię zakwaszanych pokarmów zabronionych do spożywania podczas Pesach. Traktat mówi między innymi o szukaniu zakwasu (1,1–3), czasie spożywania go (1,4–5), o tym, z czego robiona jest maca, i jakości ciasta (2,5; 3,2–5), oraz jakie warzywa (zioła) można stosować (2,6). Rozdział czwarty opisuje prace dozwolone i zabronione w czasie Pesach. Piąta część omawia szczegółowo sprawy związane z barankiem paschalnym – godzinę, o której można dokonywać uboju baranka (5,1) i kto zabija baranka (5,2–4). Dalej omawiane są kwestie baranka i związane z nim naruszenie szabatu (6,1–2) i nieprzydatności ofiary z baranka (6,6). Rozdział siódmy omawia sposób pieczenia baranka (lub koźlęcia zabijanego na ofiarę), w tym wymóg nabicia zwierzęcia na rożen z drewna granatu, zakaz pieczenia na rożnie metalowym lub ruszcie (7,1–2), sam proces pieczenia i sposób spożywania tej ofiary paschalnej (7,2–12). Rozdział ósmy dotyczy kwestii osób spożywających (8,1–8). Miszna określa także tzw. drugą Paschę, którą można było obchodzić w innym czasie (9,1). Wreszcie kończący całość rozdział dziesiąty, opisuje rozpoczęcie świątecznej nocy (10,1) i rytuał picia czterech kolejnych kielichów (10,2–7). Zob. R. Marcinkowski (red.), Mišnah. Moed, s. 297.

[15] Zob. P. Jędrzejewski, B. Krawcowicz, Pesach, Los Angeles-Warszawa 2006, s. 36; E. Szymanek, Wykład Pisma Świętego Nowego Testamentu, Poznań 1990, s. 149-151; B. Mokrzycki, Droga chrześcijańskiego wtajemniczenia, Warszawa 1983, s. 385-387.

[16] Św. Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem, 40,3.

[17] Czyli Ps 113 – 118, nazywane w pismach żydowskich „Egipskim Hallelem”.

[18] E. Toaff, Prefazione, w: Il Haggadàh di Pesach. Testo ebraico con traduzione italiana. Rito sefardita, Florencja 1993, s. 7.

[19] Benedykt XVI, Jezus świętując Paschę, antycypował swoją śmierć, s. 23.

[20] Zob. szerzej A. Proniewski, Ostatnia wieczerza Jezusa w kontekście żydowskiej uczty paschalnej, Rocznik Teologii Katolickiej 6(2007), s. 60-67.

[21] Zob. P. Łabuda, Listy Apostoła Pawła. Wprowadzenie i omówienie. Część I, Tarnów 2013, s. 211-215.

[22] Zob. X. Léon-Dufour, Abendmahl und Abschiedsrede im Neuen Testament, Stuttgart 1983, s. 133-135.