Biblia cudzołożnika, głupca, morderców - i inne

Dwadzieścia lat po wprowadzeniu przekładu zwanego Biblią Króla Jakuba, pojawiło się w 1631 r. wydanie z błędem typograficznym uznawanym przez niektórych za najbardziej skandaliczny, jaki kiedykolwiek pojawił się w Biblii. W treści Dziesięciorga Przykazań zamiast "Nie będziesz cudzołożył" (Wj 20,14), na skutek opuszczenia przez brytyjskiego drukarza partykuły „nie”, można było przeczytać: "Będziesz cudzołożył" ("Thou shalt commit adultery").

Króla Karol I Stuart nakazał zniszczyć cały liczący 1000 sztuk nakład (do dzisiejszych czasów zachowało się podobno jedynie 11 egzemplarzy tej Biblii). Natomiast Robert Baker, właściciel drukarni ukarany został grzywną w wysokości 300 funtów. Była to mniej więcej kwota na którą rzemieślnik musiał pracować całe swoje życie. Można za nią było kupić gospodarstwo o powierzchni stu dwudziestu hektarów.

Irlandzka kopia Psalmów z VI w. (ok. 560-600 r.) zawierająca Psalmy od 30 (wers 10) do 105 (wers 13) z wyjaśnieniami bądź nagłówkiem do każdego z nich - razem 58 kart zachowanych ze wszystkich 110. Charakterystyczne komentarze liturgiczne pisane na czerwono, stanowią najwcześniejszy przykład języka staroirlandzkiego. Dekoracje psałterza stanowią jedynie wyróżnione pierwsze litery każdego psalmu (malowane czarnym tuszem, większe od pozostałego tekstu, ozdobione trąbkami i spiralami).Jest to jeden z najstarszych ocalałych rękopisów z Wysp Brytyjskich. Jego autorem był, jak się przyjmuje, św. Kolumban Starszy (irlandzkie imię - Colum Cille, Columcille czyli „Gołąb Kościoła”). Niektórzy jednak współcześni badacze tego Psałterza kwestionują zarówno czas jego powstania jak i autorstwo.
Trudno bowiem jednoznacznie stwierdzić co w zachowanych do dzisiaj przekazach jest faktem historycznym, a co legendą, zwłaszcza że występują w nich pewne rozbieżności.

Św. Kolumban Starszy, gdy był człowiekiem młodym kształcił się pod kierunkiem św. Finiana. Był znakomitym poetą niezwykle wrażliwym na piękno sztuki, kochał nie tylko wiersze, ale i piękne przedmioty, a szczególnie książki. Podczas nauki (niektóre źródła podają, że stało się to już w jakiś czas po jej zakończeniu), niezwykle spodobał mu się Psałterz (był to łaciński przekład św. Hieronima) przywieziony z Rzymu przez jego nauczyciela. Postanowił więc go skrycie skopiować. Ukradkiem, nocami zakradał się do kościoła w Moville (dzisiejsza Irlandia) i przepisywał go, a choć było ciemno, podobno blask wydobywał się z samych palców jego lewej ręki na podobieństwo płomyków. Po jakimś czasie rzecz się jednak wydała, a rozgniewany Finian zażądał wydania sporządzonej kopii.
(inna wersja mówi o tym, że Kolumba wykradł swojemu nauczycielowi Psałterz i przepisał go ręcznie w kościele w ciągu jednej nocy, wydany zaś został przez śledzącego go mnicha).
Nie pomogło tłumaczenie Kolumbana, że dokonał tego pod wpływem cudownego olśnienia. Sprawę rozsądził król Diarmait Mac Cerbhail przychylając się do prośby Finiana i stwierdzając: „Każdej krowie jej cielę, każdej książce jej kopię” (lub w innej wersji: "cielę należy do krowy, kopia do oryginału.") Nawiasem mówiąc był to chyba pierwszy wyrok dotyczący praw autorskich.

Dalszy przebieg wydarzeń również opisywany jest różnie. Według jednych przekazów Kolumban - człowiek o wysokiej pozycji społecznej (jako potomek Nialla od Dziewięciu Zakładników zaliczany był do najściślejszej arystokracji w znakomitym klanie Conaill i gdyby nie był mnichem, mógł zostać królem, a może nawet arcykrólem) przyjął ten wyrok z godnością. Natomiast powodem konfliktu było zabicie przez Diarmaita jednego z podległych Kolumbanowi mnichów. Inna zaś wersja mówi, że Kolumban doprowadził do wojny wyłącznie z powodu kopii Psałterza, którą chciał odzyskać.

W 561 r. doszło do bitwy pod Coll-Dreverny (Cul Dreimhme wg. innych wersji) gdzie Kolumban wraz ze swoimi współplemieńcami doszczętnie rozbił siły króla Diarmaita odzyskując przepisany przez siebie manuskrypt, od tej pory nazwany "Cathach", czyli "Wojownik". Jednakże zakonnikom nie wolno było nosić broni, ani tym bardziej na czele wojska dochodzić swoich praw. Dlatego też na Kolumbana nałożono typową wówczas dla takich przypadków karę, czyli czasową ekskomunikę i skazano go na wygnanie. Miało to mieć miejsce na synodzie w Teltdown (jednakże informacji tych nie potwierdzają Beda Czcigodny ani Adamnan). Ponieważ w zwycięskiej dla niego bitwie poległo 3001 wojowników, w ramach pokuty miał zbawić co najmniej tyle samo dusz, ile teraz za jego przyczyną zginęło ludzi. Udał się więc do Szkocji z dwunastką towarzyszy, gdzie podobno „z nawiązką odrobił grzechy młodości”.

Inna wersja tej historii mówi, że wyrok króla Dirmaita został obalony, a Psałterz przeszedł w ręce rodziny O'Donnellów (krewnych św. Kolumbana) po bitwie pod Cul Dreimhe. Później natomiast, gdy rozgorzała bitwa pomiędzy dwoma klanami w Irlandii, jacyś złoczyńcy schronili się w klasztorze. Król z żołnierzami wtargnął tam, a Kolumban bronił kościoła. W trakcie obrony zginęli ludzie i Kolumban poczuwał się do winy. Dlatego wraz z 12 towarzyszami wyemigrował na wyspę Iona (Holy Island) - w roku 563. Natomiast nazwa „Biblia Bitwy” według tego przekazu pochodzi stąd, że klan O’Donnellów trzy razy zabierał ją na wojenne potyczki, gdzie była obnoszono w prawą stronę wokół pola bitwy, by dodać ziomkom ducha zwycięstwa.

„Biblia Bitwy” od roku 561 (po bitwie pod Cul Dremhe) pozostawała w rękach rodziny O’Donnellów. W latach 1062 - 1098 za czasów Cathbara O'Donnell, głowy klanu O'Donnellich i Domnalla McGroarty Abbot z Kells wykonano specjalny pojemnik (ołtarzyk) dla ochrony rękopisu.
”Cathach” został wywieziony do Francji w 1691 roku i zwrócony Nealowi O’Donnell w 1802 roku. Rękopis odkryto w 1813 roku, kiedy to Sir William Betham ów pojemnik otworzył. W roku 1843 Sir Richard O'Donnell zdeponował rękopis w Royal Irish Academy (nazywany teraz również Codex Usserianus Primus), a pojemnik znajduje się w National Museum of Ireland w Dublinie.


Inne księgi mogące kojarzyć się z nazwą „Biblia bitwy”:

Kampfbibel (Biblia bitwy) - Biblia wydana przez kolońskiego drukarza Heinrich Quentel (około 1550 roku) – była to biblia kontrreformacyjna

Schlachter-Bibel – w dosłownym tłumaczeniu jest to właśnie Biblia bitwy. Jest to niemieckie tłumaczenie Biblii protestanckiej (ewangelickiej) dokonane przez Franza Eugena Schlachtera w 1905 r. Jest to Biblia miniaturowa, wydana w Szwajcarii (tak przynajmniej zrozumiałam tekst niemiecki).

Biblia wojenna – fiński przekład Nowego Testamentu opracowany przez Henrika Florinusa (Turku 1685).

Księga wojen Pana cytowana w Starym Testamencie w Lb 21,14. Księga zaginiona, niekanoniczna, nigdzie więcej nie cytowana. Zawierała najprawdopodobniej opowieści o wojnach prowadzonych przez Izrael.

Codex Gigas - w bardzo luźny sposób kojarzy się z bitwą; jeden z największych rękopisów na świecie (50x90 cm). Przechowywano go w Pradze, gdy jako łup wojenny w 1648 r. został wywieziony do Sztokholmu. Zawiera całą Biblię w wersji łacińskiej.

Reguła Wojny – jeden z niebiblijnych tekstów, jakie znalazły się wśród zwojów z Qumran; mówi o bitwie, jaka rozegra się w przyszłości, między „synami światłości” a „synami ciemności”.

Poza tym niektórym Uczestnikom konkursu określenie „Biblia bitwy” kojarzyło się z tekstem dziennikarskim relacjonującym przebieg pracy nad dokumentem o źródłach Objawienia. Gdy powstał pierwszy schemat tego dokumentu, podniosły się głosy "przeciw". Zarzucano, że jest on scholastyczny, apologetyczny, nieekumeniczny i tak dalej. Po kilku dniach dyskusji Jan XXIII zdjął dokument z obrad i powołał specjalną komisję, z udziałem m.in. kard. Augustyna Bea, której polecono opracowanie na nowo dokumentu. Właśnie te pierwsze dni burzliwej dyskusji prasa określała jako "bitwę o Biblię".