Koniec świata

2. Wydarzenia poprzedzające paruzję

Odrzucając wszelkie błędne spekulacje co do terminu przyjścia Pana, Apo­stoł stwierdza jasno i zwięźle: dzień Pański nie nadszedł, bo najpierw musi przyjść odstępstwo i objawić się niegodziwiec, syn zatracenia (2 Tes 2,3). Pisze więc o kon­kretnych faktach, pozwalających się zorientować, jak daleki jest jeszcze dzień paruzji. Są nimi apostazja, czyli liczne odstępstwa religijne oraz pojawienie się niegodziwca - syna zatracenia, a także zanik działania mocy powstrzymującej (2 Tes 2,6-7).

2.1. Odstępstwo

Według literatury apokaliptycznej zło musi osiągnąć apogeum, zanim doj­rzeje czas sprawiedliwego sądu Bożego. Wstępnym warunkiem przyjścia Pana będzie manifestacja zła w jego najgorszej postaci. Słowo apostasia (odstępstwo) oznacza dosłownie oddalenie się a w znaczeniu religijnym wskazuje na porzuce­nie Boga i Jego prawa. Termin grecki wyraża oddalenie (apo) od tego, co pewne (istēmi), aby powierzyć się czemuś niestałemu. Pierwotnie miał znaczenie świe­ckie i oznaczał zaburzenie w dziedzinie politycznej, np. bunt. Odstępstwo jest dobrowolnym oddaleniem się od Boga, a tym samym zawinionym odrzuceniem Jego miłości. Według judaistycznej, pozakanonicznej tradycji apokaliptycznej ma poprzedzić dzień Pański i będzie jednym ze znaków końca czasów (Jub 23, 14; 4 Ezd 5,1). W dniu kary wielu wyrzeknie się wiary. To przekonanie zrodziło się w oparciu o doświadczenia z czasów Antiocha IV Epifanesa, który był wład­cą despotycznym i nieobliczalnym w swoich pociągnięciach. Był także przekona­ny, że poddani powinni oddawać mu taką cześć, jaka przynależy Bogu. Dlatego usiłował odwieść od wiary Izraelitów (por. 1 Mch 1,52.59; 2,15-16). W r. 167 przed Chr. zakazał kultu zgodnego z Prawem Mojższa a świątynię jerozolim­ską poświęcił Zeusowi Olimpijskiemu. Właśnie wtedy jego wysłańcy przybyli do Modin, aby zmuszać „do odstępstwa przez uczestnictwo w składaniu ofiar" (1 Mch 2, 15) i tym samym sprowokowali powstanie machabejskie (por. także Dn 11, 31-32). W następstwie wywołanych prześladowań (Dn 9, 4 i nast.) wielu Izraelitów odchodziło od Prawa Mojżeszowego, a tym samym od wiary w Boga. Wspomnienie tych wydarzeń odżyło w późniejszych apokalipsach, w których zjawisko odstępstwa przybrało wymiar uniwersalny i jest związane z końcem świata. Słowo odstępstwo stało się w tych pismach terminem technicznym na oznaczenie paroksyzmu bezbożności i niemoralności obejmującego cały świat. „Oto nadejdą dni, gdy mieszkańców ziemi ogarnie wielkie przerażenie. Ukryje się droga prawdy i kraina będzie pozbawiona wiary. Rozmnoży się niesprawied­liwość większa od tej, którą widzisz, i będzie nieporównanie większa od tej, o której słyszałeś" (4 Ezd 5, 1-2; por. także Jub 23, 14-21). W takim również znaczeniu słowo odstępstwo występuje w Nowym Testamencie. Według Dz 21, 21 aresztowany w Jerozolimie Paweł został oskarżony o to, że wzywa Żydów do porzucenia Prawa Mojżeszowego.
Rodzajnik określony (hē) przed słowem apostasia (odstępstwo - 2 Tes 2, 3) wskazuje, że chodzi o coś, co jest znane i o czym mówi się z zainteresowaniem we wspólnocie Tesaloniczan a co nie podlega dyskusji zarówno w przekonaniu czytelników, jak i Autora, który z tego względu nie opisuje szczegółowo tego zjawiska. Należy je prawdopodobnie rozumieć (podobnie jak w Mt 24, 10) jako masowe odejście ludzi od Boga bądź Chrystusa, spowodowane prześladowania­mi lub zakusami szatańskiej mocy. Jest ono jednak opisane dopiero w 2 Tes 2, 10-12. Polega na odrzuceniu Ewangelii a wybraniu niegodziwości. W każdym razie suponuje najpierw rozkrzewienie się chrześcijaństwa.