Koniec świata

1.2. Paruzja

Grecki wyraz parousia (paruzja) pochodzi od czasownika pareimi, który oznacza: być obecnym albo przyjść lub przybyć. W greckiej literaturze klasycznej w słowie tym kryją się dwa podstawowe znaczenia wspomnianego czasowni­ka: przyjście i obecność (jako przeciwieństwo nieobecności). Te dwa zasadnicze znaczenia terminu przejął hellenizm, z tym jednak, że obok dotychczasowego posługiwania się nim w odniesieniu do zwykłych ludzi, rozwinął go w dwóch kierunkach. Od IV w. przed Chr. termin paruzja posiada znaczenie religijne, sakralne. Określano nim obecność bóstwa, zwłaszcza przy wróżbach i miste­riach. Nie chodziło jednak o obecność widzialną, dostrzegalną dla przeciętnego, niewtajemniczonego człowieka. Paruzja oznaczała skuteczną obecność bóstwa, a więc jego asystencję, np. w wypadku bohaterów narodowych albo chodziło o opatrzność nad całym światem. Od III w. przed Chr. słowa paruzja używano także w znaczeniu świeckim. Odnosiło się do obecności, przybycia czy wizyty władców, wysokich urzędników państwowych lub reprezentantów jakiegoś bó­stwa albo uważanych za bogów. Na Wschodzie, począwszy od epoki Ptolemeuszy aż do II w. po Chr., słowo to stało się terminem technicznym na oznaczenia przyjścia albo uroczystej wizyty władcy w jakimś kraju czy mieście. Paruzja była świętem ludowym i aby je upamiętnić, wybijano z tej okazji specjalne monety. Pojawienie się bardzo ważnych osobistości inaugurowało nową erę. Tak było np. w wypadku przybycia Hadriana do Grecji w r. 124. Być może wspomniane od­niesienie religijne terminu paruzja sprawiło, że LXX unika określenia paruzja. W jej tekście słowo to pojawia się jedynie w greckich księgach Starego Testamen­tu (Jdt 10, 18; 2 Mch 8, 12; 15, 21) i to w sensie wyłącznie świeckim na oznacze­nie obecności lub przybycia. Występuje 32 razy w dziełach Józefa Flawiusza, ale również zawsze w sensie świeckim.
W Nowym Testamencie określenie paruzja pojawia się 24 razy (Mt 24,3.27.37.39; Jk 5,7.8; 2 P 1,16; 3,4.12; 1 J 2,28), zawsze w znaczeniu eschatologicz­nych. Stało się terminem technicznym oznaczającym chwalebne przyjście Chry­stusa na końcu czasów (por. Mt 24, 3. 27. 37. 39). Odnoszone jest do uroczystego przyjścia Chrystusa w przeciwstawieniu do Jego pokornego i ubogiego narodze­nia w Betlejem (Mt 10, 23; 16, 28; 19, 28; 24, 28-31; 26, 64). Jego ostateczne przyjście będzie dniem chwały (Mt 16, 27; 25, 31). W tym znaczeniu rzeczownik paruzja pojawia się 8 razy u św. Pawła (1 Tes 2,19; 3,13; 4,15; 5,23; 2 Tes 2,1.8; 1 Kor 15,23 [paruzja Chrystusa]). W sześciu wypadkach Apostoł używa terminu paruzja na oznaczenie - zgodnie z etymologią - przybycia zwykłych ludzi (1 Kor 16,17; 2 Kor 7,6.7; 10,10; Flp 1,26; 2,12), a w jednym wypadku (2 Tes 2,9) chodzi o przybycie niegodziwca (antychrysta). W ostatnim wypadku nie ma mowy o radości, ale jest pozór chwały, bo przyjście antychrysta dokona się w mocy, wśród znaków i cudów kłamliwych.
Wzmianki o przyjściu Pana występują szczególnie intensywnie w 1 i 2 Tes (1 Tes 2,19; 3,13; 4,15; 5, 23; 2 Tes 2,1.8). To nagromadzenie jest godne uwagi, tym bardziej, że później określenie prawie zanika w pismach Pawła (1 Kor 15,23). Być może Apostoł świadomie je unikał ze względu na spektakularny charakter terminu paruzja. Ale paruzji Chrystusa towarzyszy, podobnie jak w hellenizmie, radość (1 Tes 2, 19; 4, 17-18; 2 Tes 2, 1-2) oraz chwała i majestat. Podkreślają je głos archanioła i dźwięk Bożej trąby (1 Tes 4, 16), orszak świętych zmartwych­wstałych i żyjących (1 Tes 4, 14. 15. 17), wreszcie porwanie na obłoki na spotka­nie Pana (1 Tes 4, 17). W czasie paruzji będzie miał miejsce sąd, któremu zostaną poddani ci, którzy będą jeszcze żyli oraz ci, którzy zostaną wskrzeszeni. W 1 Tes 3,13 Paweł przedstawia Boga jako przewodniczącego trybunału w czasie paruzji Chrystusa.