IV.1 Bł. Emil Szramek

Ks. Szramek urodził się 29 września 1887 r. w Tworkowie k. Raciborza jako jedno z siedmiorga dzieci Augusta Szramka. Po wyjeździe ojca do Ameryki w poszukiwaniu pracy, domem i wychowaniem zajmowała się matka Józefa z Kandziorów. Ukończenie gimnazjum, a później studiów teologicznych na Uniwersytecie Wrocławskim umożliwiły Emilowi stypendia przyznawane jemu jako uczniowi wybitnie zdolnemu. 22 czerwca 1911 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kard. Georga Koppa. Pracę duszpasterską rozpoczął w Bytomiu – Miechowicach. Tam zapoznał się z twórczością wybitnego kapłana ks. Norberta Bonczyka zwanego Górnośląskim Homerem. Od stycznia 1912 r. przeniesiony został do Tychów, gdzie pracował u boku słynnego duszpasterza i działacza społeczno-religijnego, wielkiego propagatora ruchu trzeźwościowego, ks. inf. Jana Kapicy. U jego boku pogłębił zainteresowania folklorem i historią Śląska. W 1914 r. opublikował pracę O zbiorach pieśni ludowych na Górnym Śląsku, a 15 lutego 1915 r. obronił pracę doktorską poświęconą kolegiacie św. Krzyża w Opolu (napisa pod kierunkiem Josepha Jungnitza, wydana drukiem pt. Das Kollegiatstift zum heiligen Kreuz in Oppeln, Opole 1916). Później pracował jako wikariusz w Zaborzu k. Zabrza (1916–1917) i Mikołowie (1917–1923). Ks. Szramek angażował się w działalność naukową, społeczno-oświatową i publicystyczną. Był redaktorem Głosu znad Odry, ale pisał też w niemieckojęzycznym Der Weisse Adler (Biały Orzeł). Głosił tezę o potrzebie większego otwarcia na kontakty między historykami polskimi i niemieckimi. Był daleki od nacjonalizmu, a tym bardziej od wszelkich przejawów szowinizmu. W swoich publikacjach bronił naturalnego prawa Górnoślązaków do języka polskiego, zwyczajów i tradycji. Założył Towarzystwo Oświaty im. św. Jacka w Katowicach. Był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku; redagował Roczniki tegoż Towarzystwa. Organizował wieczory dyskusyjne, dużo pisał, wygłaszał odczyty. Opublikował wiele prac poświęconych ziemi śląskiej, ale jednym z jego najważniejszych dzieł jest wydane w 1934 r. studium pt. Śląsk jako problem socjologiczny, która została wysoko oceniona przez ówczesne środowisko naukowe. Należał do najwybitniejszych śląskich bibliofilów i koneserów sztuki. Należał do grona inicjatorów utworzenia Biblioteki Śląskiej w Katowicach, był przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Śląskiego w Katowicach. Nade wszystko był gorliwym kapłanem całym swoim życiem spełniającym istotę swego powołania. Po utworzeniu Administracji Apostolskiej dla Śląska Górnego (1922) został przez kard. Augusta Hlonda mianowany kanclerzem kurii, a w 1926 r. proboszczem parafii Mariackiej w Katowicach. Otrzymał godność Kanonika i Prałata oraz wiele różnych urzędów honorowych. Z polecenia bpa Arkadiusza Lisieckiego od 1927 r. był też odpowiedzialny za całokształt prac przy budowie katowickiej katedry pw. Chrystusa Króla.

Jego droga krzyżowa rozpoczęła się wraz z wybuchem wojny. W 1939 r. dotknęły go represje ze strony Gestapo. Najpierw zabroniono mu głosić polskich kazań, później zarządzono wysiedlenie, przeciw któremu złożył oficjalny protest do najwyższych władz III Rzeszy. To też stało się bezpośrednim powodem aresztowania. 8 kwietnia 1940 r. został zatrzymany i wywieziony do obozu koncentracyjnego. Najpierw został osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau, później w Gusen, Mathausen i ponownie w Dachau. W obozie nadal pełnił posługę duszpasterską, był „nieformalnym” przywódcą księży śląskich. Dodawał odwagi, podnosił na duchu, budził nadzieję chrześcijańską; sam przygotowywał się na śmierć przez modlitwę różańcową i cierpliwe znoszenie cierpień. Świadkowie (np. ks. Konrad Szweda) opisują heroiczną jego postawę podczas okrutnych praktyk esesmanów, którzy oblewali ks. Szramka wodą przy siarczystym mrozie. Zmarł 13 stycznia 1942 r. Całe jego życie było przeniknięte głęboką duchowością i pasją społeczną, z której czerpał siły do swej wielorakiej działalności. Ojciec Święty Jan Paweł II w Warszawie 13 czerwca 1999 r. beatyfikował ks. Emila Szramka wśród 108 Męczenników z czasów II wojny światowej.

Żadnej taniej obietnicy! „Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali – mówił Papież do młodych na Westerplatte. W tym kontekście warto powtórzyć pytania Jana Pawła II, które postawił młodym z okazji Światowego Dnia Młodzieży:

• Czy można powiedzieć, że młodość także jest wewnętrznym bogactwem (szczęściem)? Kogo mamy o to zapytać? Wydaje się, że Chrystus jest tutaj jedynym Rozmówcą kompetentnym; Rozmówcą, którego nikt inny nie może w pełni zastąpić.
• Co mam czynić, ażeby życie [nasze] miało wartość, ażeby miało sens? To pasjonujące pytanie w ustach młodzieńca z Ewangelii brzmi: „co mam czynić, ażeby osiągnąć życie wieczne?”
• Czy człowiek, który w ten sposób pyta, przemawia językiem jeszcze zrozumiałym dla ludzi współczesnych? (Jana Pawła II, List apostolski Do młodych całego świata, nr 3-5).