Mury i bramy Jerozolimy

Ruiny tego muru, odkopane w latach trzydziestych, obecnie leżą poza granicami starej Jerozolimy.
W wyniku wydarzeń, jakie miały miejsce w kolejnych stuleciach, obszar miasta ulegał powiększeniu. W VIII wieku przed Chrystusem najazd Asyryjczyków na północny Izrael spowodował napływ do Jerozolimy znaczącej liczby uchodźców. Miasto rozbudowano w kierunku zachodnim. Wzniesiono wówczas nowy mur, chroniący zachodnie wzgórze miasta. Najazd Babilończyków w 587 roku przed Chrystusem spowodował ograbienie i zniszczenie całej Jerozolimy ze Świątynią włącznie. Mieszkańców popędzono do niewoli. Miasto opustoszało. Powietrze stało się ciężkie od fetoru rozkładających się ciał. Nawet zieleń nabrała płowego koloru.

Zburzone mury nie chroniły już miasta. Wpadały hordy zbójów, ale nie było już nic do zrabowania. Tylko zgłodniałe szakale snuły się po pustych ulicach, wyjąc nocą do księżyca.
Po prawie stu latach niewoli Żydzi na mocy dekretu Cyrusa wrócili z niewoli babilońskiej. Nehemiasz, przywódca Żydów, konno dokonał inspekcji murów miasta. W wielu miejscach znalazł rumowisko. Przez dziesiątki lat trwała odbudowa miasta i Świątyni oraz starych fortyfikacji. Jednak prawdziwa odbudowa nastąpiła po zwycięskim powstaniu machabejskim w 150 roku przed Chrystusem. Linie wschodniego i zachodniego muru pozostały bez zmian, aż do zdobycia miasta przez Rzymian w 70 r. po Chrystusie. Rzymianie systematycznie niszczyli miasto, szczególnie po upadku drugiego powstania w 135 roku. Żydów wypędzono z Jerozolimy i przez ponad dwieście lat zabroniono im wstępu do miasta. W 313 roku po Chrystusie Aelia Capitolina znów stała się Jerozolimą. Nastąpił okres bizantyjski w dziejach miasta. Jerozolima rozbudowywała się, aby pomieścić powracających z diaspory Żydów i licznie napływające z całego cesarstwa pielgrzymki chrześcijan. Obszar i kształt miasta pozostały do czasów dzisiejszych.

Jedynie mury ulegały przebudowie. Spełniło się proroctwo Izajasza: ”Cudzoziemcy odbudują twe mury, a ich królowie będą ci służyli. Bo uderzyłem cię w moim gniewie, lecz w mojej łasce okazałem ci litość” (Iz 59,17).
Jerozolimskie Stare Miasto, położone na łagodnym stoku, od Góry Oliwnej oddzielone jest doliną Cedronu, a od południa doliną Gehenny. Pielgrzymi, niczym aktorzy, schodzą kamiennymi schodami. Na tę swoistą scenę teatralną prowadzą

bramy Starego Miasta.

Brama Jafy Arabowie nazywają ją Bab al-Chalil, Bramą Przyjaciela. Właśnie tą bramą, według Józefa Flawiusza, wdarli się do Jerozolimy Rzymianie w 70 roku, po upadku powstania.

Brama Syjonu Otwiera wejście na Górę Syjon. Arabowie nazywają ją Bab Nabi Daud, Brama Dawida. Tuż poza bramą i murami widoczne są wykopaliska archeologiczne, uwidaczniające pozostałości z najstarszych dziejów Jerozolimy. Brama i mury zamykają dzielnicę ormiańską. Jest to miniaturowe miasteczko z klasztorami, szkołą i biblioteką. W centrum wznosi się kościół św. Jakuba Starszego. Ormianie nieprzerwanie zamieszkują tę część miasta od II wieku, a Armenia była pierwszym królestwem, które przyjęło chrześcijaństwo.

Brama Gnojna W czasach starożytnych Izraela była to zaledwie wąska furtka, którą wywożono miejskie i świątynne nieczystości do doliny Gehenny. Tuż za bramą, na placu miejskim, odbywały się targi zwierząt przeznaczonych na ofiarę całopalną.

Brama św. Szczepana Aby udać się na Górę Oliwną lub wyjechać do Betlejem, trzeba przejść przez bramę, którą niegdyś Żydzi wyprowadzili poza miasto Szczepana, aby go poza miastem ukamienować. Sulejman, fatymidzki władca Jerozolimy, nazwał ją Bab al-Ghar, Bramą Jordanu.

Brama Heroda Chodzi tu o syna Heroda Wielkiego, Antypasa. Znajduje się w północnej części miasta w pobliżu franciszkańskiego Klasztoru Biczowania. W tym właśnie miejscu krzyżowcy założyli swój pierwszy przyczółek i stąd ruszył zwycięski szturm na Jerozolimę.

Brama Damasceńska W starożytności otwierała drogę do Syrii. Zbudował ją Herod Agryppa. Po zburzeniu przez Rzymian murów, po upadku drugiego powstania, stanowiła wolno stojące, monumentalne wejście do Aelia Capitolina. Stąd rozchodziły się promieniście główne ulice do miasta z czasów Hadriana. Przebudowana przez otomańskich Turków, stanowi przykład najświetniejszej islamskiej architektury.

Brama Nowa Jest ”najmłodszą” bramą starej Jerozolimy. Pochodzi z XIX wieku i zbudowano ją, aby ułatwić wjazd do Starego Miasta od strony nowych dzielnic rozbudowującej się Jerozolimy. Tą bramą, od strony dworca autobusowego i przystanków komunikacji miejskiej, najprościej można trafić do Bazyliki Grobu Pańskiego.

Brama Złota Według Miszny, przy wschodniej ścianie Świątyni i muru miejskiego zarazem znajdowała się Brama Szuszan. Najprawdopodobniej tą bramą wjechał uroczyście Jezus do Jerozolimy i przy tej bramie uzdrowił Piotr człowieka chromego. Tędy, według tradycji żydowskich, wjedzie do Jerozolimy oczekiwany Mesjasz i tędy, według niektórych tradycji chrześcijańskich, wjedzie Chrystus powtórnie do miasta. Po wycofaniu się z Jerozolimy krzyżowców brama została zamurowana i pozostaje nieczynna.

* * *

Kiedy w upalne dni błąkałem się po starej Jerozolimie, nad miastem rozpościera się rozpalone niebo. Nikt nie ma pojęcia, jeśli tam nie był, czym jest nagrzany słońcem jerozolimski kamień. A nocą czas zwalnia bieg. Księżyc nieruchomo zwisa nad miastem, jakby potknął się w swej wędrówce po niebie. Można by rzec, że cała Jerozolima zastyga w swym ociężałym pięknie.


Oto ja osadzę twoje kamienie na malachicie i fundamenty twoje na szafirach. Uczynię blanki twych murów z rubinów, bramy twoje z górskiego kryształu, a z drogich kamieni - cały obwód twych murów
(Iz 54,9)

 

(za: Gość Niedzielny Nr 26/2004)