"Ewangelia” Judasza

Sensacją medialną stało się ostatnio pochodzące z III-IV w. n.e. koptyjskie tłumaczenie greckiego tekstu zwanego “Ewangelią Judasza”, znalezione na pustyni w pobliżu egipskiej miejscowości El Minya pod koniec lat 70. XX w. Znaleziony rękopis znajdował się w bardzo złym stanie – nie był kompletny, fragmenty rozpadały się w palcach, prawie tysiąc kawałków wymagało składania i dopasowywania.



str 34
“... [on] roześmiał się”

Opis: Te słowa znaleziono tuż poniżej ostatniego słowa pierwszej linii. Brakujące fragmenty papirusu zmusiły tłumaczy do przypuszczeń nt. brakujących słów, takich jak [on] – w oparciu o swoją znajomość dziedziny i interpretację pozostałego tekstu.

Komentarz: Ewangelie kanoniczne opisują Jezusa jako raczej powściągliwego, rzadko pokazując jego lżejszą stronę. Ale w “Ewangelii Judasza” Jezus śmieje się całkiem często, szczególnie z niedorzeczności które powodują zasady ludzkiego życia. Ale także wyśmiewa, już na poważnie - i bez wątpliwości – jeśli uczniowie modlą się, wydaje się że nie z ich chęci modlitwy, ale dlatego, że wierzą, że Bóg rzeczywiście oczekuje takiego sposobu uwielbienia. Wygląda to tak jakby Jezus stał z boku, potrząsał głową i myślał: “Co mogę powiedzieć?”

str 37
“... inne możliwości ... za pomocą [których] rządzisz. Kiedy [jego] uczniowie usłyszeli to, zmartwili się w duchu. Nie mogli powiedzieć ani słowa. Następnego dnia Jezus przyszedł do [nich]. Powiedzieli [mu]: “Mistrzu, widzieliśmy Ciebie w [śnie], mieliśmy wielkie [sny...] nocą [...]”. [On powiedział] “Dlaczego [... jeśli] uciekliście do kryjówki?”

Opis: Ten tekst znajduje się na pojedynczym fragmencie, stanowiącym część strony 37 odkrytej w Nowym Jorku po ogłoszeniu znaleziska w prasie. Badacze, którzy oczekiwali znalezienia dalszych fragmentów, byli w stanie przetłumaczyć go i włączyć w większy fragment tłumaczenia.

Interpretacja: Spekulując odnośnie do możliwego znaczenia tego fragmentu tekstu, badacze uznali, że może on opisywać uczniów relacjonujących swoje przeczucia dotyczące aresztowania Jezusa w Getsemani. Uczniowie zamilkli przestraszeni, gdy Jezus dalej im zapowiedział, że uciekną i ukryją się przed prześladowaniami po jego aresztowaniu (scena opisana w Ewangeliach Mateusza i Marka).

str 39
“I oni posadzili drzewa bez owoców, w moje imię, w niegodziwy sposób”

Opis: Odlicz 14 linii od dołu strony. Ten fragment zaczyna się tuz przed dużą zakrzywioną przerwą po środku lewej strony i zajmuje dwie kolejne linie, aż do greckiego znaku interpunkcyjnego, który wygląda jak dwukropek.

str 40
“pastor błędów”

Opis: Pięć pełnych linii w górę od dołu strony, ten tekst zaczyna się zaraz na prawo od dużego pionowego pęknięcia i zajmuje następną linię do symbolu, który wygląda jak dwukropek, na lewo od rozdarcia.

Interpretacja: Konflikt między gnostykami i ortodoksyjnym Kościołem odbija się w sposobie, w jaki Jezus widzi Kościół i jego kwestionowaną [przez gnostyków] doktrynę. Uczniowie mają wizję świątyni, którą Jezus wyjaśnia w sposób alegoryczny. Mówi, że widzą w świątyni złą informację, pochodzącą z nadchodzącego głównego strumienia Kościoła. Uczniowie – wyjaśnia – są jako książęta świątyni lub “pastor błędów”- jeden, który eksponuje błędna naukę.

str 56
“przekroczysz ich wszystkich. Od ciebie chcę ukrzyżowania człowieka, który mnie więzi”.

Opis: Spójrz na największy fragment tekstu na dole tej mocno poszarpanej strony. Po prawej stronie ostatniego akapitu w tym papirusie, na górze – grecka litera wyglądająca jak “y” to słowo “ty”. W kolejnej linii czytamy “przekroczysz ich wszystkich”. Reszta tego fragmentu tekstu znajduje się w kolejnych dwóch liniach i na początku trzeciej, tuż za pierwszym rozdarciem pod kątem prostym.

str 57
“Podnieś oczy i spójrz na chmury i światło w nim i otaczające gwiazdy. Gwiazda, która zaczyna drogę, to twoja gwiazda. Judasz podniósł oczy i zobaczył rozświetlone chmury i wkroczył w nie.”

Opis: Ten tekst zaczyna się w ósmej linii dużego fragmentu i zajmuje ponad 7 linii; na jego końcu po prawej stronie strony znajdują się dwie greckie litery wyglądające jak “OC”

Interpretacja: Przez powierzenie Judaszowi trudnego zadania wypełnienia swojego rozkazu i wydania go władzom, Jezus potwierdza specjalny status Judasza wśród uczniów. Ten przykład myśli gnostyckiej zapożyczony został z tekstów Platona, w których stworzyciel ludzkiego rodzaju przypisywał każdej osobie duszę i gwiazdę, a człowiek postępował w życiu za swoją gwiazdą. Judasz jest uhonorowany, gdy wkracza w świetliste chmury, stanowiące manifestację Boga (obraz podobny jak w Przemienieniu Jezusa).

str 58
“Wysocy książęta szemrali, ponieważ wyszedł do pokoju gościnnego na modlitwę. A niektórzy uczeni w piśmie pilnowali go z zamiarem aresztowania go w czasie modlitwy, obawiając się ludzi, gdyż uważany był przez wszystkich za proroka.”

“Przystąpili do Judasza i zapytali go: “ Co tu robisz? Jesteś uczniem Jezusa. Judasz im odpowiedział, jak tego chcieli. Otrzymał pieniądze i wydał go im.”

Opis: Słowa “Przystąpili do Judasza” zaczynają się 11 linii powyżej końca strony, na prawo od dużego pionowego pęknięcia w papirusie i na prawym końcu cienkiego poziomego rozdarcia. Koniec manuskryptu znajduje się pośrodku dwóch ostatnich linii, poniżej dużego ubytku.
 

Ewangelia Judasza - ostatnie słowa rękopisu
 

Korzystając m.in. z programów komputerowych, które zapisują tekst, rejestrują brakujące fragmenty i próbują dopasować je do tekstu, po pięciu latach mrówczej pracy Darbre, Wurst i Kasser zdołali zestawić 80 procent tekstu. Brakujące pół strony ewangelii, które w lutym 2006 roku pojawiło się w Nowym Jorku, również sfotografowano, poddano transkrypcji i dołączono do tłumaczenia na angielski. Konserwacja, transkrypcja i tłumaczenie kodeksu trwają, a Kasser ma nadzieję, że gdy zdjęcia zachowanych, a nie zlokalizowanych fragmentów będą dostępne publicznie, inni uczeni zdołają z czasem zestawić więcej kawałków układanki i kolejne brakujące strony ujrzą światło dzienne.