Nie daj się oślepić

Jaki styl życia jest chrześcijański? Czytania XXVI niedzieli zwykłej roku C podejmują zasadniczo jeden z wątków tego szerokiego tematu. Stosunek do bogactwa. Właściwie jedynie w drugim czytaniu temat potraktowano ciut szerzej. Dlaczego bogactwo? Bo ono chyba ja nic innego potrafi odebrać człowiekowi zdrowy rozsądek. Może filmowy szablon – w chwili odnalezienia skarbu ludzie chcą zagarnąć wszystko dla siebie i gotowi są nie tylko sami zabijać, ale i nie widzieć śmiertelnego niebezpieczeństwa –  jest nieco przesadzony, ale faktycznie coś w nim jest.

• Pełny tekst czytań
• Komentarze biblijne do czytań

1. Kontekst pierwszego czytania Am 6,1a.4-7

Amos – jak wyjaśniałem już przed tygodniem – to jeden z najstarszych proroków Starego Testamentu. Pochodził z Judy ale działał w Izraelu, północnym państwie podzielonej spuścizny króla Dawida. Jego działalność przypada na czasy króla Jeroboama II, czyli VIII wiek przed Chrystusem. W księdze Amosa mamy też proroctwa dotyczące innych narodów. Nas jednak interesuje najbardziej to, co zarzuca Izraelowi. Kraj rozkwita i umacnia swoją pozycję. Ale zapominając komu to wszystko zawdzięcza zaczyna lekceważyć Boże prawo. W tym kontekście Amos wskazuje przede wszystkim na niesprawiedliwość społeczną. Dlatego Bóg ześle na naród karę. Będzie ona szczególnie dotkliwa dla bogaczy. Przytoczmy tekst czytania wraz z opuszczonym fragmentem (czytanie pogrubioną czcionką, pozostały tekst normalną).

Biada beztroskim na Syjonie
i dufnym na górze Samarii,
książętom pierwszego z narodów,
których słucha dom Izraela.
Idźcie do Kalne i zobaczcie,
potem idźcie stamtąd do Chamat-Rabba
i zajdźcie do Gat filistyńskiego.
Czyż od tych królestw jesteście silniejsi
albo posiadłości wasze większe niż u nich?
[W mniemaniu swoim] oddalacie dzień niedoli,
a [rzeczywiście] przybliżacie panowanie gwałtu.
Leżą na łożach z kości słoniowej
i wylegują się na dywanach;
jedzą oni jagnięta z trzody
i cielęta ze środka obory.
Fałszywie śpiewają przy dźwiękach harfy
i jak Dawid obmyślają sobie instrumenty do grania.
Piją czaszami wino
i najlepszym olejkiem się namaszczają,
a nic się nie martwią upadkiem domu Józefa.
Dlatego teraz ich poprowadzę na czele wygnańców,
i zniknie krzykliwe grono hulaków.

W czytaniu tej niedzieli wszystkie te elementy nauczania Amosa są widoczne. Pycha możnych, popełniana przez nich niesprawiedliwość i czekająca ich (cały naród z ich powodu)  kara.

• Ta pierwsza plastycznie przedstawiona opisem codziennych zajęć możnych. „Leżą na łożach z kości słoniowej i wylegują się na dywanach; jedzą jagnięta z trzody i cielęta ze środka obory. Fałszywie śpiewają przy dźwiękach harfy i jak Dawid obmyślają sobie instrumenty do grania. Piją czaszami wino i najlepszym olejkiem się namaszczają (...).
   
• Co w tym złego i niesprawiedliwego? W tekście mamy tylko krótką wzmiankę, będącą dalszą częścią przytoczonego wyżej fragmentu: „(...) a nic się nie martwią upadkiem domu Józefa”. „Dom Józefa” to oczywiście nie jakiś konkretny budynek. To...
  
  Historię tę opowiedziano w Księdze Rodzaju. Izrael (ten dawny, z czasów wyjścia z Egiptu) to dwanaście pokoleń wywodzących się od synów Jakuba, wnuka Abrahama. Józef był jednym z nich. Ale ojciec, udzielając błogosławieństwa swoim synom, z Józefem postąpił inaczej. Mianowicie pobłogosławił dwóch jego synów, Efraima i Manassesa. Józef więc otrzymał jakby podwójną część błogosławieństwa swojego ojca. I ziemie owych dwóch rodów – Manassesa i Efraima (zwłaszcza tego pierwszego) stanowiły trzon owego północnego królestwa, Izraela, w którym działał Amos. Stąd zwrot „dom Józefa” należy rozumieć  jako „dziedzictwo Józefa”. I szerzej - jako wszystkich obywateli tego państwa. Amos zarzuca więc społeczności Izraela, że  bogacze troszczą się o siebie, a mają w nosie swoich ziomków. 
   
• Kara, która ma spotkać Izraela to wygnanie. W domyśle, wygnanie po podbiciu Izraela przez inne narody.