ŁAZARZ
po grecku Ladzaros od hebr. Eleazar: Bóg pomaga.
Imię to nosił przyjaciel Pana Jezusa mieszkający z siostrami Marią i Martą w Betanii. Gdy umarł, Pan Jezus przywrócił mu życie. Wówczas Sanhedryn postanowił zabić zarówno Pana Jezusa, jak i Łazarza (J 11, 1-12, 10).

Łazarz jest też imieniem żebraka z przypowieści o bezlitosnym bogaczu w Ewangelii według św. Łukasza (16, 19-30).
(za: Gość Niedzielny Nr 11/2002)
ŁUKASZ
to nawrócony na wiarę chrześcijańską nieżydowski mieszkaniec Antiochii. Bardzo wcześnie stał się towarzyszem Pawła w jego apostolskich podróżach w Macedonii i Grecji. Udał się z Apostołem także do Rzymu, gdzie nie opuścił go ani podczas pierwszego, ani drugiego uwięzienia. W Liście do Kolosan jest nazwany „umiłowanym lekarzem” (4,14).

Chociaż nie był naocznym świadkiem życia i działalności Jezusa, napisał Ewangelię, jak sam zapewnia, na podstawie tego, co przekazali naoczni świadkowie w opowiadaniach o Jezusie, które powstawały najpierw w formie ustnej, a następnie pisemnej. Korzystał prawdopodobnie z Ewangelii św. Marka oraz ze zbioru mów Jezusa.

Druga jego księga poświęcona jest dziejom powstającego i rozprzestrzeniającego się Kościoła. W najstarszych rękopisach nosi ona tytuł „Dzieje Apostołów”. W obydwu księgach ujawnia się dobry styl języka greckiego, naśladującego Stary Testament w tłumaczeniu greckim, oraz wielki kunszt opowiadania historii świętej. Łukasz nie miał jednak zamiaru przedstawiać historii w dzisiejszym znaczeniu tego słowa. Nie pisał kroniki.

Korzystał z wcześniejszych świadectw i starał się o uporządkowane przedstawienie zawartych w nich informacji. Opowiedział jednak historię nie dla niej samej, lecz w celu przedstawienia prawdy zbawczej i przekonania do niej adresatów Ewangelii: „Postanowiłem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teofilu, abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono” (Łk 1,3-4). W tym sensie dzieło Łukasza podobne jest do innych tekstów biblijnych. Osoba Jezusa nadaje wyjątkowy charakter księgom Nowego Testamentu, ponieważ Jego życie było i pozostaje czymś wyjątkowym, jedynym i niepowtarzalnym, o skutkach trwałych i aktualnych dla ludzi z każdej epoki. Z tego powodu ewangeliczne opowiadania powstały jako dzieła oryginalne, do końca nieporównywalne z istniejącymi dokumentami historycznymi i utworami literackimi.
(za: Gość Niedzielny Nr 4/2003)
ŁASKA
Odpowiednik greckiego słowa, które znaczy „to, co przynosi rozkosz, radość, szczę­ście lub pomyślność". W klasycznej grece słowo to odnosiło się do sztuki, osób, mowy lub sportu, a także do pomyślnego losu, przy­chylności i mocy, którymi bogowie obdarowy­wali swoich ulubieńców, uzdolniając ich do dokonywania niezwykłych czynów.
W LXX za pomocą greckiego odpowiednika słowa „łaska" oddaje się rdzeń hebrajski, który znaczy „życzliwość", „przychylność". Noe zy­skał życzliwość Pana (Rdz 6,8); Jakub starał się zjednać sobie przychylność Ezawa (Rdz 32,5). Ludzie okazujący przychylność spełniają czy­ny życzliwości czy łaskawości. Czynem łaski było okazywanie życzliwości ubogim (Prz 14,31) czy wielkoduszności wobec wszystkich ludzi (Koh 7,33). Podobnie psalmy zapewniają o łaskawości Bożej, której wyrazem jest wysłuchiwanie modlitw, przywracanie zdro­wia (Ps 6,2; 41,4), ratowanie uciśnionych (Ps 9,14), nadanie Prawa (Ps 119,29), przebacza­nie grzechów, obrona słabych itp.
Nawet w tekstach, w których słowo „łaska" nie występuje, działania Boże są nią przesycone. Bóg ukochał lud izraelski, pomimo jego małej liczebności (Pwt 7,6-9) i ocalił go od zagłady na pustyni, otaczając swoją troskliwą opieką (Pwt 32,10). Bóg był wierny przymierzu zawartemu z Izraelem, mimo że lud je łamał (Ez 16,8), i sprowadził z Babilonu wygnańców do domu (Iz 49,14-18). Tak liczne starotestamentowe obietnice mają swe źródło w łaskawości Bożej.
W apokryfach i pseudoepigrafach łaska była synonimem zmiłowania Bożego okazy­wanego wybranym (Mdr 3,9). Po ocaleniu z po­topu Noe modli się: „Okazałeś mi wielką łaskę, wielkim miłosierdziem obdarzyłeś moją duszę" (Jub 10,3). Wspólnota z Qumran jako synonimu łaski używała określenia „wier­ność przymierzu": „Byłeś wierny przymierzu zawartemu ze swoim sługą. Okazywałeś mi łaskawość i miłosierdzie" (Hymn dziękczyn­ny 16,8-9). Mimo polegania na łasce Bożej, członkowie wspólnoty ściśle przestrzegali Prawa, nie widząc w takiej postawie żądnej sprzeczności. Łaska i wymogi Prawa były trak­towane jako integralne elementy jedynej drogi zbawienia.
Oprócz znaczenia, jakie NT przywiązuje do Jezusa, nowotestamentowe rozumienie w nim łaski odpowiada pojęciu łaski w ST. W Ewangelii Łukasza i Dziejach Apostolskich moc Boża napełnia ludzi stworzonych na podobieństwo Boga, uzdolniając ich do niezwykłych czynów. Łaska Boża spoczęła na dziecięciu Jezus (Łk 2,40), Jezus wzrastał w łasce (2,52), wypowiadał słowa łaski (4,22) i, podobnie jak mąż Boży, przeszedł bez najmniejszej szkody pośród wrogiego sobie tłumu (4,30). Naślado­wcy Jezusa, np. Szczepan, pełni łaski, czynili znaki i cuda (Dz 6,8; por. 14,3). Paweł Apostoł przyjmuje, że ci, którzy otrzymają łaskę Bożą, będą pełnili też dzieła łaski. Dzięki łasce Paweł został apostołem (Rz 1,5; 12,6-8); dary („łaski"), jakie otrzymują wierzący, mogą być bardzo różne - od ezoterycznej, ekstatycznej mowy po ziemskie zdolności organizacyjne, wszystkie są ważne (1 Kor 12,4-31).
W innych tekstach Pawłowych łaska oznacza przychylność Bożą okazywaną grzesznikom w Jezusie Chrystusie. Poganie, potępiani jako „grzesznicy", uzyskali dostęp do społeczności mesjańskiej z „łaski" (Rz 3,24) czy dzięki „darowi łaski" (Rz 5,15; por. Ga 2,17-21; Rz 4,16). Chociaż Paweł Apostoł nie zabraniał judeochrześcijanom zachowywania Prawa, Chrystus je przewartościował. Mimo że Paweł Apostoł oddzielał łaskę od zachowywania Prawa zwracając się cło pogan (Galatów), to jednak, podobnie jak członkowie wspólnoty z Qumran, oczekiwał, że życiu w łasce będzie towarzyszyło posłuszeństwo. Wielokrotnie ostrzegał przed traktowaniem łaski jako przyzwolenia na grzech, aby wierzący „nie przyj­mowali na próżno łaski Bożej" (2 Kor 6,1).
Paweł Apostoł używa również słowa „łaska" w znaczeniu „Bogu niech będą dzięki" (por. 1 Kor 15,57; Rz 6,17; 7,24), dziękując lub wyrażając wdzięczność za dobre dary Boże. W adresach swoich listów Paweł wypowiada tradycyjne greckie pozdrowienie, „łaska" (łącząc je z hebrajskim życzeniem „pokój"), wyrażając w ten sposób swoją radość z możliwości zwrócenia się do ich odbiorców. Swoje pisma kończy charakterystyczną prośbą, aby ich odbiorców spotkała przychylność i „łaska" Boża.
(EB)

ŁASKAWY
Okazujący komuś życzliwość usposobienie, przychylność i miłosierdzie, zwłaszcza osoba o wyższej pozycji osobie o niż­szej pozycji. Potifar łaskawie obchodził się z Józefem (Rdz 39,4 [BT: darzył go życzliwo­ścią]), Rut znalazła łaskę w oczach Booza (Rt 2,10 [BT: dlaczego darzysz mnie życzliwością]), a Estera została łaskawie potraktowana przez króla Aswerusa (Est 2,17 [BT: pozyskała sobie u niego życzliwość]; 5,2). Jednak to przede wszystkim Bóg okazuje łaskawość ludziom, co znalazło wyraz w starożytnej formule liturgicznej Jahwe, Jahwe, Bóg miłosierny i łaskawy, cierpliwy, bogaty -w łaskę i wierność"(Wj 34,6; por. Ps 86,15; 103,8; 145,8). Słowa te należą do nielicznych w ST doktrynalnych wypowiedzi na temat Boga w formie przymiotnikowej. W NT przymiotnik „łaskawy" właściwie nie występuje; rzeczownik „łaska" często pojawia się w pozdrowieniach (Rz 1,7; Ef 1,20), jednak najczęściej używa się go na określenie tego, czego Bóg dokonał dla ludzkości w Chrystusie (Rz 5,2.15.17; 1 Kor 15,10; Ef 2,8).
(EB)