Czy Nowy Testament odróżnia braci od krewnych, przecząc tym samym idei jedynactwa Jezusa?

„[…] tamci błogosławili Pana, który ponad oczekiwanie wsławił swoją świątynię. Świątynia zaś, która krótko przedtem był pełna przestrachu i przerażenia (deous kai tarahes), napełniła się radością i szczęściem (haras kai eufrosynes) dzięki objawieniu się wszechmocnego Pana” (2 Mch 3,30 – BT; tak samo w 2 Mch 13,16).

W tym jednym tekście mamy aż dwa synonimy połączone za pomocą spójnika „i”: „przestrach i przerażenie” oraz „radość i szczęście”. Oba te synonimy oznaczają dokładnie to samo, mimo że są połączone spójnikiem „i” (kai).

W Jl 2,12 czytamy o nawróceniu przez post oraz „płacz i (kai) lament” (kai en klauthmo kai en kopeto). Płacz i lament – znów dwa słowa oznaczające dokładnie to samo, choć są one połączone spójnikiem „i”.

Ostatecznym obaleniem tezy, zgodnie z którą Biblia „rozróżnia” pomiędzy krewnymi a braćmi, jest tekst z apokryficznej 4 Księgi Machabejskiej, który brzmi:

„Nie zrzeknę się szlachetnego braterskiego pokrewieństwa” (lub jak tłumaczą inni: „pokrewieństwa, które wiąże mnie z moimi braćmi”) (4 Mch 10,3).

Septuaginta używa tu dwóch słów, które wiążą się etymologicznie z interesującymi nas słowami „brat” i „krewny”: adelfotetos, syngeneian. Oba te słowa są tu stosowane wymiennie jako synonimy, co wskazuje, że pomiędzy pojęciem „braterstwa” i „pokrewieństwa” nie istnieje żadna istotna różnica w greckim języku biblijnym koine.

Również św. Paweł stosował słowa „brat” i „krewny” jako synonimy, za pomocą których określał ten sam podmiot (a nie dwa różne podmioty, oddzielone od siebie znaczeniowo). W Rz 9,4 pisał on bowiem o Izraelitach jako „braciach mych, krewnych mych co do ciała” (adelfon mou ton syngenon mou kata sarka). Jest to kolejny dowód na to, że słowa „bracia” i „krewni” w NT nie są odróżnione, lecz znaczeniowo uzupełniają się i pokrywają.

Reasumując, nie ma wystarczających podstaw ku temu, aby przeciwstawiać sobie takie słowa w greckim koine jak „brat” i „krewny”, tylko dlatego że występują one w tekście Biblii obok siebie lub są połączone spójnikami. Przeciwnie, jak pokazuje dokładna analiza wielu miejsc tekstu greckiego Biblii, połączenie tych słów za pomocą spójnika może równie dobrze świadczyć za ich synonimicznością. Na ową synonimiczność wskazuje też analiza zastosowań tych dwóch słów (lub terminów etymologicznie się z nimi wiążących) w tekście greckim Biblii, dzięki której widać, że mają one równie obszerny zakres znaczeniowy i oznaczają szeroko pojęte pokrewieństwo.

(listopad 2004)

PRZYPISY:

[1] Obszerne uzasadnienie tej tezy na podstawie wielu przykładów z tekstu greckiego Biblii można znaleźć w moim tekście: J. Lewandowski, Czy według Nowego Testamentu Maria nie była Dziewicą?
[2] Por. Józef Flawiusz, Dawne dzieje