INTERPRETACJA PISMA ŚWIĘTEGO W KOŚCIELE

Psychologia i psychoanaliza, choć bardzo pomagają określić zasięg ludzkiej odpowiedzialności, nie mają jednak prawa kwestionować rzeczywistości grzechu i odkupienia. Należy zresztą pamiętać, żeby religijności spontanicznej nie utożsamiać z objawieniem biblijnym i nie pozbawiać przesłania biblijnego wartości historycznej, gdyż przesłanie owo, dzięki swemu historycznemu charakterowi, jest wydarzeniem jedynym w swoim rodzaju.
Zauważmy też, że nie można mówić o „egzegezie psychoanalitycznej” jako jedynej dyscyplinie znanej pod taką nazwą. W gruncie rzeczy istnieje mnóstwo danych, wypracowanych przez różne działy psychologii z różnych jej orientacji, wnoszących wiele światła i korzyści przy ludzkiej i teologicznej interpretacji Biblii. Absolutyzowanie tej czy innej pozycji albo szkoły nie przyczynia się do zwiększenia efektywności wspólnych wysiłków, lecz raczej efektywności owej przynosi szkody.
Nauki humanistyczne nie ograniczają się do socjologii, antropologii kulturowej i psychologii. Inne dyscypliny mogą być również na swój sposób pomocne przy interpretacji Biblii. Każda z tych dyscyplin powinna jednak znać granice swoich kompetencji i zgodzić się z tym, że rzadko kiedy jedna osoba jest w stanie być profesjonalnym egzegetą, a równocześnie biegłym w takiej czy innej gałęzi nauk humanistycznych.

E. Kontekstualne podejście do Biblii

Interpretacja jakiegoś tekstu jest zawsze uzależniona od mentalności i zapotrzebowań jego czytelników, ci zaś, pewnym aspektom tekstu, nawet podświadomie, poświęcają szczególnie dużo uwagi, przy innych zaś nie zatrzymują się wcale. Egzegetą z konieczności więc w swych badaniach akceptuje nowe spojrzenia, odpowiadające współczesnym mu kierunkom myślenia, a nie uwzględniane dotychczas w stopniu dostatecznym. Trzeba jednakże, by to czynił z jak największą roztropnością. Dziś szczególnym zainteresowaniem cieszą się ruchy wyzwolenia i feminizmu.

1. Podejście do Biblii przez odwołanie się do teologii wyzwolenia

Teologia wyzwolenia jest zjawiskiem bardzo złożonym i nie ma dostatecznych racji, by je zbytnio upraszczać. Jako ruch teologiczny zjawisko to przybrało charakter bardziej wyraźny na początku lat siedemdziesiątych tego wieku. U jego źródeł, prócz pewnych elementów ekonomicznych, społecznych i politycznych w krajach Ameryki Łacińskiej, znajdują się dwa wielkie wydarzenia z życia Kościoła: Pierwsze to: Sobór Watykański II ze swym programem w postaci sławnego aggiornamento i ukierunkowaniem działań duszpasterskich Kościoła na zaradzenie potrzebom dzisiejszego świata, a drugie to II Konferencja Generalna Episkopatów Ameryki Łacińskiej w Medelin w roku 1968, kiedy to próbowano dostosować nauczanie Soboru do potrzeb Ameryki Łacińskiej. Ruch zwany „teologią wyzwolenia” rozprzestrzenił się szybko na inne części świata (Afryka, Azja, ludność czarna Stanów Zjednoczonych).
Trudno stwierdzić jednoznacznie, czy istnieje „teologia wyzwolenia” w sensie ścisłym i jakimi posługuje się ona metodami. Podobnie trudno określić adekwatnie jej sposób odczytywania Biblii, a także możliwości i granice tego podejścia do Biblii. W każdym razie można powiedzieć, że w tym względzie nie zdobyto się na stosowanie specjalnej metody. Jednakże, biorąc za punkt wyjścia własną rzeczywistość socjokulturową i polityczną, zwolennicy tej „teologii” odczytują Biblię tak, by nawiązywać do potrzeb ludu, który właśnie w Biblii szuka podtrzymania dla swojej wiary i życia.
Zamiast zadowalać się interpretacją obiektywizującą, która skupia się nad tym, co mówi tekst z jego pierwotnym kontekstem, próbuje się odczytywać Biblię tak, by ta lektura znajdowała swoje uzasadnienie w rzeczywistości przeżywanej przez lud. Jeśli ten lud cierpi ucisk, w Biblii należy szukać pokrzepienia, dzięki któremu można będzie walczyć i żywić nadzieję na zwycięstwo. Rzeczywistość dnia dzisiejszego nie może być niedostrzegana, ale przeciwnie, wyraźnie powinna być brana pod uwagę i oświetlana blaskiem Słowa Bożego. Z tego światła ma się zrodzić praktyka autentycznego chrześcijaństwa, zmierzającego do przekształcenia społeczeństwa w świat sprawiedliwości i miłości. Poprzez wiarę Pismo św. staje się czynnikiem dynamicznego i pełnego wyzwolenia.
Założenia główne tej „teologii” są następujące:
Bóg jest ciągle obecny w historii swego ludu po to, by go zbawiać. Jest On Bogiem ubogich, Bogiem, który nie może tolerować ani ucisku, ani bezprawia.
I dlatego egzegeza nie może być neutralna, ale przeciwnie, jakby naśladując samego Boga, winna brać w obronę ubogich i angażować się w walkę o pełne wyzwolenie tych, którzy cierpią ucisk.
Uczestniczenie w tej walce pozwala ukazać ten sens Pisma św., który można dostrzec jedynie wtedy, kiedy teksty biblijne odczytuje się w kontekście czynnego solidaryzowania się z uciśnionymi.
Ponieważ proces wyzwolenia uciśnionych ma charakter kolektywny, społeczności ubogich są najwłaściwszymi odbiorcami odczytywania Biblii jako Słowa wyzwolenia. Poza tym, ponieważ teksty biblijne były pisane do społeczności wiernych, Biblia zawsze powinna być czytana przede wszystkim wspólnotom. Słowo Boże jest ciągle aktualne głównie dzięki temu, że „wydarzenia jakby podtrzymujące całość” (wyjście z Egiptu, Męka i Zmartwychwstanie Chrystusa) są w stanie urzeczywistniać się stale na nowo na przestrzeni dziejów. Teologia wyzwolenia zawiera również elementy niewątpliwie pozytywne: głębokie przeświadczenie o obecności Boga, który zbawia; podkreślanie wspólnotowego wymiaru wiary; domaganie się działań oswobodzicielskich, wyrastających z potrzeby poszanowania sprawiedliwości i miłości społecznej; odczytywanie Biblii po to, by odkryć w niej Słowo Boże, będące światłem i pokrzepieniem dla ludu Bożego w jego walce i w nadziei na zwycięstwo. W ten sposób uwydatnia się pełną aktualność tekstu natchnionego.
Ale traktowanie Biblii w sposób aż tak zaangażowany niesie ze sobą wielkie ryzyko. Ponieważ metoda ta wiąże się z ruchem ciągle jeszcze ewoluującym, spostrzeżenia, które za chwilę poczynimy, muszą mieć charakter prowizoryczny. Otóż ten sposób odczytywania Biblii koncentruje się przede wszystkim na tekstach narracyjnych i prorockich, przedstawiających stany społecznego ucisku i stymulujących działania prowadzące do zmiany takiego stanu rzeczy.

Spis treści :.