INTERPRETACJA PISMA ŚWIĘTEGO W KOŚCIELE

Ci, którzy do badania tekstu biblijnego stosują metodę narratywną, nie mogą poprzestać na przykładaniu do tekstów biblijnych modeli wcześniej wybranych. Metoda ta powinna zmierzać do uwzględnienia specyfiki tekstu biblijnego. Aspekt synchroniczny tej metody badania tekstu powinien być uzupełniany analizami diachronicznymi. Posługujący się metodą narratywną muszą też pamiętać, żeby nie zaniedbywać pracy nad wydobyciem danych doktrynalnych, przekazywanych przez teksty biblijne. W przeciwnym razie znajdą się w kolizji nie tylko z samą tradycją biblijną, która do tych danych przywiązuje dużą wagę, lecz także z tradycją Kościoła, który przedłuża pod tym względem tradycję biblijną. Należy też wreszcie zauważyć, że efektywność egzystencjalna Słowa Bożego przekazana w sposób narracyjny nie może uchodzić za kryterium w rozumieniu Biblii.

3. Analiza semiotyczna

Wśród tak zwanych metod synchronicznych, czyli takich, które zajmują się tekstem biblijnym w jego postaci finalnej, należy umieścić również analizę semiotyczna, cieszącą się w niektórych środowiskach już od lat około dwudziestu wielkim uznaniem. Metoda ta, określana początkowo szeroko pojmowanym mianem „strukturalizmu", została właściwie stworzona przez językoznawcę szwajcarskiego Ferdynanda de Saussure na początku obecnego stulecia. Opracował on teorię, która głosi, że każdy język jest systemem relacji, opartych na określonych regułach. Wielu językoznawców, a także literatów przyczyniło się w sposób wyraźny do stopniowego uściślenia tej teorii. Większość biblistów korzystających z semiotyki przy interpretacji Biblii powołuje się na Algirdasa J. Greimasa ze Szkoły Paryskiej, której jest on założycielem. Gdzie indziej stosuje się inne, podobne metody wypracowywane na bazie nowoczesnej lingwistyki. Przedstawimy tu pokrótce i przeanalizujemy metodę opracowaną przez Greimasa.
Semiotyka opiera się na trzech pryncypiach albo głównych zasadach.
Zasada immanencji: każdy tekst stanowi pewną całość znaczeniową; przedmiotem, analizy jest cały tekst, ale tylko tekst. Zwolenników tej metody nie interesują żadne dane „zewnętrzne", takie jak np. autor, odbiorcy tekstu, wydarzenia w nim opowiedziane czy historia jego redakcji.
Zasada struktury sensu: sens pojawia się tylko dzięki określonym zestawieniom, zwłaszcza zestawieniu różnic. Analiza tekstu polega na ukazaniu całej siatki różnych powiązań (przeciwieństw, homologacji...) poszczególnych jego elementów. To właśnie z systemu owych powiązań rodzi się sens tekstu.
Zasada gramatyki tekstu: Każdy tekst opiera się na pewnej gramatyce, czyli zbiorze określonych reguł albo struktur.
W większym zbiorze zdań, zwanym inaczej fragmentem tekstu, można wyodrębnić różne poziomy, z których każdy posiada własną gramatykę.
Ogólnie pojmowaną treść tekstu można rozpatrywać na trzech różnych poziomach.
Poziom narracyjny. Bada się w danym tekście transformację tekstu od jego stanu pierwotnego do postaci finalnej. W ramach samego przebiegu narracji próbuje się odkryć różne fazy, logicznie ze sobą powiązane i wskazujące na zjawisko owego przechodzenia z jednego etapu na drugi. W obrębie każdej fazy usiłuje się określić rolę tak zwanych „aktantów", wyznaczających poszczególne etapy i powodujących transformacje znaczenia tekstu.
Poziom dyskursywny. Analiza na tym poziomie składa się z trzech operacji: a) oznaczenie i sklasyfikowanie figur, czyli elementów znaczeniowych tekstu (osoby występujące w tekście, czas i miejsce ich działania); b) odkrycie drogi, jaką każda figura przebywa w danym tekście w celu określenia sposobu, za pomocą którego dana figura jest wykorzystana w tekście; c) poszukiwanie wartości tematycznych poszczególnych figur. Ta ostatnia operacja polega na zbadaniu „w imię czego” (= wartość) w danym tekście figury owe przebywają taką właśnie drogę.
Poziom logiczno-seniantyczny. Poziom ten nazywa się inaczej szukaniem głębi. Równocześnie jest on najbardziej abstrakcyjny. Punkt wyjścia stanowi tu postulat, wedle którego formy logiczne, treściowe podlegają zasadom organizacji narratywno-dyskursywnej danego tekstu. Analiza tekstu na tym poziomie sprowadza się do odkrycia logiki, według której dokonują się zasadnicze artykulacje procesu narratywno-obrazującego w danym tekście. Do przeprowadzenia tej operacji używany jest często instrument zwany „kwadratem semiotycznym". Jest to figura wykorzystująca relacje zachodzące pomiędzy terminami „przeciwnymi” i „sprzecznymi” (np. biały i czarny, biały i niebiały, czarny i nieczarny).
Teoretycy metody semiotycznej nie ustają we wzbogacaniu jej w coraz to nowe elementy. Badania prowadzone obecnie koncentrują się na zjawiskach enuncjacji oraz na tzw. intertekstualności. Metoda ta, stosowana przede wszystkim przy wyjaśnianiu partii narracyjnych Biblii, jako że tam jest najłatwiejsza do wykorzystania, pojawia się też coraz częściej także przy interpretacji innych rodzajów tekstu biblijnego.
Przedstawiony tu opis semiotyki, a zwłaszcza przypomnienie jej głównych założeń pozwalają dostrzec zarówno możliwości, jak i granice tej metody. Zwracając szczególniejszą uwagę na fakt, że każdy tekst biblijny stanowi spójną całość, podlegającą dokładnym mechanizmom lingwistycznym, semiotyka niewątpliwie pomaga lepiej zrozumieć Biblię, która jest Słowem Bożym, ale wyrażonym przy użyciu ludzkiego języka.
Lecz semiotyka nie może być stosowana przy interpretacji tekstów biblijnych, jeśli nie oddzieli się jej od pewnych założeń, wypracowanych przez filozofię strukturalistyczną, która abstrahuje od podmiotów i odniesień pozatekstualnych. Biblia jest słowem o określonej rzeczywistości, Słowo to wypowiedział

Spis treści :.