Jerozolima - wspólne dziedzictwo

W Jerozolimie znajduje się najświętsze miejsce judaizmu - pozostałość po starożytnej świątyni ze słynnym murem zachodnim, zwanym Ścianą Płaczu. Są święte dla chrześcijan miejsca związane z męką, śmiercią krzyżową i zmartwychwstaniem Jezusa Chrystusa, Pana i Syna Bożego. Dla muzułmanów wzgórze świątynne w Jerozolimie z Kopułą Skały, skąd Mahomet w 632 r. po Chr. miał wznieść się do nieba, jest trzecim pod względem ważności, po Mekce i Medynie, świętym miejscem islamu.

Świątynia jerozolimska - cel pielgrzymek pobożnych Żydów
Wzgórze świątynne wznosi się na północ od najstarszej części Jerozolimy, położonej na Ofelu. Wzmiankowane w XX wieku przed Chr. w źródłach egipskich miasto Jebuzytów Uruszalaim znane jest w tradycji biblijnej już od czasów Abrahama (XIX w. przed Chr.). Około 1000 r. przed Chr. zdobył je król Dawid i uczynił swoją stolicą, dlatego nazywane było później Miastem Dawidowym. Sprowadzając do Jerozolimy Arkę Przymierza, król postanowił założyć tam sanktuarium, które miało być jedynym centrum religijnym dla wszystkich wyznawców Boga Jahwe. Plany te zrealizował jednak dopiero syn Dawida Salomon w połowie X w. przed Chr. Wzgórze świątynne nazywano też Syjonem. Z czasem tą nazwą zeczęto określać całą Jerozolimę, do czego przyczynili się pielgrzymi śpiewający Psalmy Syjońskie (Ps 121-134) oraz Prorocy zapowiadający zbawienie, jakie wyjdzie z Syjonu (Iz 2,2-5; 62,11).

Świątynia Salomona została zburzona przez Babilończyków w 587 r. przed Chr. Po powrocie Żydów z wygnania babilońskiego podjęto odbudowę świątyni w latach 520-515 przed Chr. pod kierunkiem Zorobabela i kapłana Jozuego (Ezd 3). Odbudowane sanktuarium nie dorównywało jednak świetnością świątyni Salomona i nie było w nim Arki Przymierza, która w wyniku działań wojennych zaginęła. Zbezcześcił je król syryjski Antioch IV Epifanes, który ponadto zakazał składania ofiar, obrzezania i czytania Pism Świętych. Reakcją Żydów na te wypadki był wybuch powstania w roku 167 przed Chr. pod wodzą Machabeuszy. Po zdobyciu Jerozolimy i odnowieniu świątyni w roku 165 przed Chr. ustanowiono święto Hanuka (poświęcenie świątyni, zwane też świętem świateł).

Król Herod I około roku 20 przed Chr. postanowił odnowić świątynię, a właściwie na nowo ją zbudować w stylu greckim. Po dziesięciu latach ukończono zasadnicze prace budowlane, ale roboty wykończeniowe trwały aż do 66 roku po Chr. Świątynią Herodową zachwycali się wszyscy. Podziwiali ją także Apostołowie (Mt 24).

Doświadczenia historyczne sprawiły, że pamięć i wierność wobec Świętego Miasta stały się dla Izraela miarą wierności Bożemu Objawieniu i Tradycji Ojców. Do świątyni w Jerozolimie pielgrzymowali Żydzi od czasów Salomona (Pwt 16,16n; 1 Krl 5-7). Za nią tęsknili wygnańcy judejscy w Babilonii (Ps 137). Do niej chodzili też Maryja, Józef oraz Jezus (Łk 2; 19). W świątyni Jezus był ofiarowany jako syn pierworodny (Łk 2). Tam też nauczał i dokonywał cudów (J 2; 5; 7-10; 12,20-50). W roku 70 po Chr., w czasie wojny Żydów z Rzymianami, Jerozolima została zdobyta przez cesarza Tytusa i świątynię spalono. Tragedia miasta stała się symbolem wszystkich nieszczęść, jakie Izrael przeżył kiedykolwiek.

Gdzie dokonało się zbawienie
Dla chrześcijan Jerozolima jest miejscem odkupienia i zawarcia Nowego Przymierza we Krwi Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy i na krzyżu. Jezus płakał nad Jerozolimą, że nie rozpoznała nadejścia Zbawiciela, nad jej niewiernością i krnąbrnością. Ale właśnie tu dokonał swej Paschy przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie oraz wniebowstąpienie i zesłanie Ducha Świętego. Miejsca, w których rozegrały się te wydarzenia, stanowią nowotestamentalną geografię zbawienia w Jerozolimie. W tym mieście zaczęli głosić Ewangelię o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym, Apostołowie. Dlatego chrześcijaństwo widzi swe początki historyczne i geograficzne w Jerozolimie. Oglądana zaś z perspektywy spraw ostatecznych, Jerozolima doczesna jest jedynie obrazem miasta niebiańskiego, opiewanego w Apokalipsie w rozdziale 21. Ze świątyni jerozolimskiej, której po zburzeniu w roku 70 już nie odbudowano, dzięki odkryciom archeologicznym dostępne są zaledwie jej szczątki: fragmenty murów otaczających plac świątynny, zamurowanych bram oraz schodów do niej prowadzących.

Święte Miasto wyznawców Allacha
W roku 638 po Chr. kalif Omar zajął Jerozolimę, by uczynić z niej Święte Miasto wyznawców Allacha. Na znak czci dla Jezusa, uważanego przez muzułmanów za Proroka, modlił się przed bazyliką zbudowaną nad miejscem Jego śmierci i zmartwychwstania. Na placu po zburzonej świątyni jerozolimskiej muzułmanie zbudowali w latach 687-692 meczet Kopuły Skały, wzorowany na chrześcijańskich bazylikach bizantyjskich, z charakterystyczną złotą czaszą. Miejsce to jest dla muzułmanów wyjątkowo święte, ze względu na składaną ofiarę Abrahama oraz wniebowstąpienie Mahometa. Prorok ten rozpoczął swą Nocną Podróż do nieba z miejsca najbardziej odległego (po arabsku: Al Aksa) od Mekki, co upamiętnia zbudowany w VIII w. meczet o tej samej nazwie.

Miasto pokoju?
Jerozolima łączy wyznawców trzech wielkich religii świata: żydów, chrześcijan i muzułmanów. Żydzi przychodzą do synagogi pod Wieczernikiem, aby czcić grób króla Dawida. Pozwolili jednak Papieżowi Janowi Pawłowi II na celebrowanie Mszy św. w Wieczerniku podczas jego pielgrzymki do Ziemi Świętej w roku 2000. Muzułmanie zamienili wczesnochrześcijańskie sanktuarium wniebowstąpienia Chrystusa na Górze Oliwnej w meczet, ale pielgrzymi chrześcijańscy mogą tam się modlić, a w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego odprawić Mszę św. „Pielgrzymowanie do miejsc świętych jest wspólną praktyką, zwłaszcza dla czcicieli tego samego jedynego Boga, którego wyznają żydzi, chrześcijanie i muzułmanie. Jerozolima zaś jest Świętym Miastem i częścią wspólnego dziedzictwa tych religii” - podkreślił Papież, nawiedzając to miasto. A Rabin, witający go pod Ścianą Płaczu, mówił: „Zwracamy oczy ku niebu i staramy się odnaleźć pierwotne ścieżki oraz otworzyć odważnie nowe drogi, które przyniosą pokój wszystkim wierzącym żydom, chrześcijanom i muzułmanom.


Rozpoczynamy nową erę, w której Bóg będzie symbolem pokoju i braterstwa między narodami oraz znakiem sprawiedliwości i troski wobec cierpiących. Jerozolima powinna odrzucić nienawiść, walkę i rozlew krwi, i stać się na nowo Miastem Pokoju i źródłem świętości”.

 

(za: Gość Niedzielny Nr 3/2003)