ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

I CZYTANIE

Mniej więcej w tym czasie król Herod zaczął zatrzymywać i prześladować pewnych członków Wspólnoty Mesjanicznej i nakazał zabić mieczem Ja'akowa, bra­ta Jochanana. A gdy spostrzegł, jak bardzo spodobało się to Judejczykom, pojmał i Kefę. Było to w Dniach Macy; kazawszy go zatem pojmać, Herod wtrącił go do więzienia, przekazując pod straż czterech oddziałów po czterech żołnierzy, z zamiarem postawie­nia go publicznie przed sądem po Pesach. Siedział więc Kefa pod strażą w więzieniu, ale Wspólnota Mesjaniczna bez ustanku wznosiła do Boga żarliwą modlitwę za niego.
W noc przed tym, gdy Herod miał go wyprowadzić na sąd, Kefa spał między dwoma żołnierzami, spętany dwoma łańcuchami, a straże stały przed drzwiami, pilnując więzienia. Wtem stanął tam anioł Adonai i światłość rozświetliła celę. Trącił Kefę w bok i obudził go. „Pośpiesz się! Wstań!" - powiedział, a łańcuchy opadły Kefie z rąk. Rzekł mu anioł: „Włóż ubranie i sandały" - i tak zrobił. „Narzuć szatę - powiedział - i idź za mną!". Wychodząc, Kefa szedł za aniołem, ale nie zdawał sobie sprawy, że to, co się dzieje za spra­wą anioła, jest rzeczywiste - sądził, że ma widzenie. Minąwszy pierwszego strażnika i drugiego, dotarli do żelaznej bramy prowadzącej do miasta. Sama się przed nimi otwo­rzyła, i wyszli. Przeszli przez całą jedną ulicę i nagle anioł go opuścił. Wtedy Kefa do­szedł do siebie i powiedział: „Teraz wiem na pewno, że Pan posłał swego anioła, aby mnie wybawić z mocy Heroda i ze wszystkiego, na co liczyli Judejczycy”.

(Dz 12,1-11)
 

1. Król Herod Agryppa 1(11 p.n.e.-44 n.e.), wład­ca całego Israela w latach 41-44 n.e.; wnuk Hero­da Wielkiego (Mt 2,1) z jego syna Arystobula, niewspomnianego w Nowym Testamencie; oj­ciec Heroda Agryppy II (25,13-26,32). O jego śmierci - zob. w. 22-23.

2. Ja'akow, brat Jochanana (Mt 4,21), pierwszy z dwunastu wysłanników, który umarł 'al kiddusz ha-Szem (zob. 7,59-60zK o męczeństwie Szcze­pana). Według tradycji spośród 12 wysłan­ników jedynie Jochanan miał umrzeć śmier­cią naturalną.

3. Judejczycy Zob. J 1,19K. Konsekwentną poli­tyką Heroda Agryppy było zjednywanie sobie większości.

Dni Macy Zob. Mt 26.17K.

4. Pesach, gr. pascha. Słowo to pojwia się w No­wym Testamencie 29 razy, z niewytłumaczal­nych jednak przyczyn KJV tłumaczy je akurat w tym miejscu Easter (Wielkanoc) [podob­nie BG, która jednak w ogóle stroni od słowa „Pascha", zastępując je Wielkanocą (żydowską), przaśnikami, barankiem (wielkanocnym) - przyp. tłum.]. Chodzi jednakże rzecz jasna o Pas­chę (zob. Mt 26.2K).
Herod nie chciał zrażać do siebie opinii pu­blicznej przez sądzenie przywódcy ważnej spo­łeczności mniejszościowej podczas święta.

5. Pięciopunktowa nauka o modlitwie: Modli­twa musi być (1) żarliwa, a nie od niechcenia; (2) nieustająca (bez ustanku wznosiła; w orygi­nale jest tu czasownik grecki oznaczający czyn­ność ciągłą); (3) do Boga - w autentycznym kontakcie z żywym Bogiem (możliwym tylko przez Jeszuę - J 14,6), a nie w postaci jałowe­go powtarzania (Mt 6,7) i nie w niewierze (Żm 11,6); (4) konkretna, a nie nieokreślona (za nie­go), „nie macie dlatego, że się nie modlicie" (Jk 4,2-3); oraz (5) wspólnotowa (Wspólnota Me­sjaniczna) - wierzący nie jest powołany do życia w izolacji; nawet jego prywatne modlitwy nie powinny koncentrować się wokół niego, ale odnosić się w jakiś sposób do jego członkostwa w Ciele Mesjasza.

12. Dom Miriam Wierzący spotykali się po do­mach na modlitwę, uwielbianie Boga i wspólne przebywanie razem, co wynikało ze wspólnej dla nich wszystkich ufności do Jeszui (2,46; 8,3). Dziś odzwierciedleniem tej prawdy są oparte na nauce Nowego Testamentu grupy modlitewne, domowe studia biblijne i Kościoły domowe. W ramach judaizmu podobny nacisk na wagę wzajemnej bliskości kładzie ruch chawura (grup przyjacielskich).

Jochanan (o przydomku Marek). Według Kol 4,10 był on krewnym Bar-Nabby (zob. 4,36-37; 13,5.13; 15,37-39). Nota na marginesie pewnego wczesnego manuskryptu utożsamia go z Markiem, autorem drugiej Ewangelii, a Lucjusza z Cyreny (13,1) - z samym Łuka­szem; i taka jest opinia większości badaczy.

II CZYTANIE

Co do mnie zaś, już zostałem rozlany na ołtarzu - tak jest, nadszedł czas moje­go odejścia. Stoczyłem dobry bój, ukończyłem wyścig, ustrzegłem wiarę. Teraz cze­ka na mnie już tylko korona sprawiedliwości, którą Pan, „Sprawiedliwy Sędzia", wręczy mi owego Dnia, a nie tylko mnie, ale i wszystkim, którzy z utęsknieniem wypatrywali Je­go objawienia się. Czyń, co w twej mocy, aby przybyć wkrótce.
Ale Pan mnie wspomógł i dał mi moc, aby głosić pełną naukę, aby ją usłyszeli wszyscy goim, i zostałem wyrwany z paszczy lwa. Pan ocali mnie z każdej niegodziwej napaści i doprowadzi bezpiecznie do swego Królestwa niebieskiego. Jemu niech będzie chwała na wieki wieków. Amen.

(2 Tm 4,6-9.17-18)
 

6-8. W tym ostatnim pożegnaniu Sza'ul uży­wa wyrażeń ze swojej przeszłości. Rozlany na ołtarzu - por. Flp 2,17.

Odejście - por. Flp 1,23.

Stoczyłem dobry bój - por. 1 Tm 1,18; 6,12.

Ukończyłem wyścig - por. Dz 20,24; 1 Kor 9,25; Żm 12,1-2. Na końcu jednak Sza'ul użył języka z żydowskich obrzędów żałobnych. Żydowskie nabożeństwo pogrzebowe zawiera np. takie słowa:

O Sędzio wierny i sprawiedliwy! Niech będzie błogo­sławiony Sędzia Wierny, którego wszystkie sądy sprawie­dliwe są i wierne.

Określenie „Sprawiedliwy Sędzia" znajduj emy w kontekście modlitwy J'hudy ha-Makkabiego za poległych żołnierzy żydowskich w Dru­giej Księdze Machabejskiej 12,41 (zob. też 2 Mch 12,6). Jednakże tym Sędzią Sprawiedliwym jest Pan, „Mesjasz Jeszuą, który będzie sądził ży­wych i umarłych, kiedy się objawi i ustanowi swe Królestwo" (w. 1; por. J 5,22-30).

EWANGELIA

Gdy Jeszua przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, zapytał swych talmidim: „Kim, zda­niem ludzi, jest Syn Człowieczy?". Powiedzieli: „Otóż niektórzy mówią, że Jochananem Zanurzycielem, inni, że Elijahu, jeszcze inni, że Jirmejahu lub którymś z proroków". „A wa­szym zdaniem - odezwał się do nich - kim jestem?". Szim'on Kefa odrzekł: „Ty jesteś Masziach, Syn żywego Boga".17 „Szim'onie Bar-Jochananie - powiedział mu Jeszua - jak­że jesteś błogosławiony! Bo żaden człowiek ci tego nie objawił, nie, lecz mój Ojciec w nie­bie. I powiadam ci też: ty jesteś Kefa [co znaczy »Skała«], i na tej skale zbuduję moją Wspólnotę, a bramy Sz'olu nie przemogą jej. Dam ci klucze Królestwa Niebieskiego.

(Mt 16,13-19)
 

13. Cezarea Filipowa, obecne Banias u stóp góry Hermon, stąd wypływa rzeka Jordan. Herod Filip (14,3zK) odnowił miasto i nadał mu nową nazwę na cześć cesarza - i samego siebie.

16. Szim'on Kefa. Albo Szim'on Skała/Kamień (zob. 4.19K). Znaczenie aramejskiego słowa kefa odpowiada greckiemu petros i jest istotne dla tego fragmentu, co widać w w. 18zK.

17. Szim'on Bar-Jochanan, czyli Szim'on syn Jochanana. Tekst grecki ma w tym miejscu Bariōna, często uważane za transliterację hebrajskiego Bar-Jona i tłumaczone jako „syn Jony". Ale w J 1,42 I 21,15-17 Szim'on jest nazywany Iōannou, czyli „Jochananowy", a hebrajskie/aramejskie imiona Jochanan i Jona są na tyle podobne, że po transliteracji na język grecki różnica mię­dzy nimi mogła się zacierać. W komentarzu Broadusa znajdujemy hipotezę, według której Bariōna jest formą słowa bar-ioana, mającego oddać aramejskie bar-jochanan (ad loc., s. 354).

Człowiek, dosłownie „ciało i krew", odpo­wiadające hebrajskiemu basar w'dam, popu­larnemu sformułowaniu wyrażającemu ludzkie ograniczenia i słabości.

18. Ty jesteś Kefa, gr. Petros. Co znaczy „Skała" (jest to sformułowanie dodane przez tłumacza NTPŻ).

I na tej skale - gr. petra. Petros to forma męska, petra - żeńska. Zob. w. 16K. Słowo petra pojawia się w hebrajszczyźnie jako zapożyczenie w nader interesującym kontekście. Jalkut Szim'oni, średniowieczna antologia midraszim na temat Biblii hebrajskiej, zawiera taki ustęp:

KiedyŚwięty zapragnął stworzyć świat, minął pokolenia Henocha i Potopu, kiedy jednak ujrzał Abrahama, który miał po­wstać, rzekł: „Oto znalazłem skałę (petra), na której mogę wznieść i ugruntować świat". Dlatego nazwał Abrahama skałą, jak powiedziano (Izajasz 51,1): „Spójrzcie na skałę, z której zo­staliście wyciosani" (Jalkut 766 na temat Liczb 23,9, przytacza­jące wcześniejsze źródło, Tanchuma B, Yelamdenu).

Można jedynie spekulować, czy homilia ta była znana w czasach Jeszui.

Wspólnota. Gr. ekklēsia, co oznacza, „wezwa­ni, powołani", w Septuagincie użyto tego słowa do przetłumaczenia hebrajskiego kahol, „zgroma­dzenie, zbór, wspólnota". Stąd pochodzi np. słowo „eklezjalny" - związany z Kościołem. W NTPŻ słowo ekklēsia tłumaczy się czasami, używając określeń „wspólnota mesjaniczna" bądź „zgro­madzenie". Tak czy inaczej, chodzi tu o duchową społeczność ludzi opartą na ufności do Boga i Jego Syna Mesjasza Jeszui. Określenia te mogą dotyczyć ogółu wszystkich ludzi w całej historii, którzy się w ten sposób określali, bądź też konkretnej grupy takich ludzi, żyjącej w konkretnym czasie i miej­scu, np. wspólnota mesjaniczna w Koryncie albo w Jeruszalaim. Sformułowanie „ekklēsia, która spotyka się w ich domu" (Rz 16,5), odnosi się do konkretnego zgromadzenia. W odróżnieniu od słowa „kościół" słowo ekklēsia nigdy nie odnosi się do organizacji albo do budynku.

19. W konsekwencj i j ego wyznania Jeszua czyni Kefę zarówno (1) szammasz (szafarzem; zob. Rz 16,1K; Flp 1,1K; 1Tm 3,8-13), wyposażonym w klucze, jak i (2) dajanem (sędzią), który, jako osoba uprawniona do zakazywania i zezwala­nia, tworzy halachę Nowego Przymierza (zob. 18,18-20zK).