XIII NIEDZIELA ZWYKŁA - ROK A

Tekst i komentarz z Komentarza Żydowskiego do Nowego Testamentu. David H. Stern. Oficyna Wydawnicza Vocatio. Warszawa 2004

II CZYTANIE

Czyż nie wiecie, że ci z nas, którzy zostali zanurzeni w Mesjasza Jeszuę, zostali zanurzeni w Jego śmierć? Przez zanurzenie w Jego śmierć zostaliśmy wraz z Nim pogrzebani; aby jak przez chwałę Ojca Mesjasz został wskrzeszony z martwych, tak byśmy i my mieli nowe życie.
A ponieważ umarliśmy z Mesjaszem, to ufamy, że będziemy też żyć razem z Nim. Wiemy, że Mesjasz został wskrzeszony z martwych i nigdy już nie umrze; śmierć nie ma nad Nim władzy. Bo Jego śmierć była wydarzeniem jedynym w swoim rodzaju, którego ponawiać nie trzeba; lecz swoje życie nadal wiedzie On dla Boga. Podobnie wy uważajcie siebie za martwych dla grzechu, lecz żywych dla Boga przez swą jedność z Mesjaszem Jeszuą.

(Rz 6,3–4.8–11)

3-6 "Zanurzeni" to tłumaczenie słowa pochodzącego od gr. czasownika baptizō, które przekłada się zwykle jako "ochrzczeni". Pierwotne znaczenie baptizō to "zamaczać", "nasączać", "zanurzać" w cieczy, tak że zanurzona rzecz nabiera cech tego, w co ją zanurzono - jak np. tkanina zanurzona w farbie czy skóra w barwniku (zob. Mt 3,1K). Dlatego zanurzenie w Mesjasza Jeszuę (w. 3) jest tożsame z tym, że stajemy się jedno z Nim (w. 5). Te wersety wskazywałyby na fakt, że zanurzenie jest preferowaną formą chrztu, bo chrzest porównuje się tu do pogrzebania, a pogrzeb przypomina raczej zanurzenie niż spryskanie lub polanie wodą. O palu egzekucyjnym - zob. Mt 10,38K.

8 Skoro życie jest silniejsze niż śmierć, dostrzegamy tu też argumentację kal w'chomer (Mt 6,30K): ponieważ umarliśmy z Mesjaszem, to o ileż bardziej ufamy, że będziemy też żyć razem z Nim!

9 I nigdy już nie umrze. Jeszua wskrzeszał ludzi z martwych, podobnie czynili Elijahu i Elisza; tamci wskrzeszeni ponownie jednak umarli. Zmartwychwstanie Jeszui stanowi pierwociny nowego stworzenia (1 Kor 15,20.23), w którym wierzący mają udział (2 Kor 5,17; Ga 6,15; Jk 1,18), nowego stworzenia, z którego śmierć została usunięta (1 Kor 15,50-57; Ap 20,14; 21,4). Mechilta do Wyjścia 20,19 głosi:

Gdyby można pozbyć się anioła śmierci, uczyniłbym to. Lecz postanowienie dawno zostało postanowione. Powiada Rabbi Josi: "Pod tym to warunkiem stanął Izrael na górze Synaj, pod warunkiem, że anioł śmierci nie będzie panował nad nimi. Bo powiedziano: »Rzekłem: Bogami (Elohim) jesteście itd.« Lecz swe postępowanie skalaliście. »Z pewnością jak ludzie poumieracie« (Psalm 82,6-7)".

Jeszua poszedł dalej - pokonał śmierć, tak że śmierć nie ma nad Nim władzy ani nad tymi, którzy są jedno z Nim.

EWANGELIA

Kto kocha swego ojca lub matkę bardziej, niż kocha mnie, nie jest mnie godzien; kto kocha swego syna lub córkę bardziej niż mnie, nie jest mnie godzien. I kto nie bierze swojego pala egzekucyjnego i nie podąża za mną, nie jest mnie godzien. Kto znajduje swoje życie, straci je, a ten, kto straci swe życie ze względu na mnie, znajdzie je.
Kto was przyjmuje, mnie przyjmuje, a kto przyjmuje mnie, przyjmuje Tego, który mnie posłał. Kto przyjmuje proroka dlatego, że jest on prorokiem, otrzyma nagrodę, którą dostanie prorok, a kto przyjmuje caddika dlatego, że jest on caddikiem, otrzyma nagrodę, którą dostanie caddik. Doprawdy, jeśli ktoś da choćby kubek zimnej wody jednemu z tych najmniejszych dlatego, że jest on moim talmidem - tak jest! - powiadam wam, że z pewnością nie utraci on swej nagrody!".

(Mt 10,37–42)

37 Yosef Vaktor, Żyd mesjaniczny z Jeruszalaim, który zdołał uciec nazistom, kryjąc się po lasach i doszedł do wiary w Mesjasza podczas Szo'a (Holokausty), tak naucza o miłowaniu Boga bardziej niż rodziców:

Jeśli mamy wybierać pomiędzy Bogiem a krewnymi, Bóg ma pierwszeństwo. Abraham musiał porzucić swoja rodzinę, krewnych i dom swego ojca (Rodzaju 12,1-3). Musiał na zawsze odprawić swojego syna Izmaela (Rodzaju 21,8-13). Musiał być gotowy złożyć na ofiarę swego syna Izaaka (Rodzaju 22,1-19). W związku ze sprawą złotego cielca Mojżesz powiedział Lewitom, że ponieważ każdy z nich był gotów zwrócić się przeciwko własnemu synowi i własnemu bratu, tak że zabili trzy tysiące ludzi, Bóg obdarzy ich błogosławieństwem (Wyjścia 32,29-30). Trzeba ukamienować fałszywego proroka, który wiedzie lud ku bałwochwalstwu, nawet jeśli jest on naszym bratem, synem, córką czy zoną (Powtórzonego Prawa 13,6-11). Trzeba wydać na śmierć swego krnąbrnego syna (Powtórzonego Prawa 21,18). W Kazaniu na Górze Jeszua wybiera surowszą interpretację (hebr. machmir), podobnie czyni i tutaj. Ale Jego metoda surowszego osądzania jest szczególna. Np. podczas incydentu opisanego w J 8,1-11 Sanhedrin mógł usprawiedliwić grzech popełniony przez kobietę przyłapaną na cudzołóstwie, czyli mógł ją uniewinnić. Jeszua jednak uznał ja za winną, mimo to pozwolił jej odejść w spokoju, łagodząc sprawiedliwość miłosierdziem (nauczanie w Zgromadzeniu Netiwja, 29 X 1989).

38 Pal egzekucyjny, gr. stauros, tłumaczone zwykle jako "krzyż". Był to drewniany pionowy pal z poprzeczną belką, bardziej w kształcie dużej litery T niż dzisiejszego symbolu chrześcijańskiego, używany przez Rzymian do egzekucji przestępców, którzy nie byli obywatelami rzymskimi (obywatele rzymscy skazani na śmierć umierali w sposób mniej bolesny). Nie było to żydowskie narzędzie egzekucji. Halacha wymieniała cztery sposoby egzekucji - ukamienowanie, spalenie, ścięcie głowy i uduszenie (Miszna Sanhedrin 7,1), nigdy jednak powieszenie czy zawieszenie na krzyżu (zob. Ga 3,13; 1 Ke 2,24).
Jednakże w Izraelu pod rzymską okupacją publiczne ukrzyżowania były czymś powszechnym: skazaniec niósł poprzeczną belkę z pala, na którym miał być uśmiercony, aż na miejsce kaźni i był do niego przybijany w przegubach dłoni i w kostkach nóg. Pal z już przybitym do niego skazańcem wbijano następnie w ziemie i pozostawiano człowieka wiszącego i cierpiącego niewypowiedziane męki aż do chwili śmierci, która następowała zwykle dopiero po wielu godzinach. Była to na dodatek śmierć w skrajnym pohańbieniu (Flp 2,8); pod tym względem jej współczesnym odpowiednikiem byłoby, być może, krzesło elektryczne. Aby mieć choć ogólne pojęcie o potworności procesu ukrzyżowania Jeszui, trzeba by sobie wyobrazić prawowitego, otoczonego chwałą Króla całego świata, który ponosi śmierć jak pospolity zbrodniarz na krześle elektrycznym, gdzie zastosowano zbyt małe napięcie, tak że umieranie zamiast kilku sekund trwa wiele godzin, a tłumy gapiów przyglądają się i szydzą. Kiedy nieżyjący już żydowski komik Lenny Bruce zachęcił publiczność, aby wyobraziła sobie nie-Żydów noszących na szyjach łańcuszki z wyobrażeniem maleńkiego krzesła elektrycznego, był jakże blisko prawdy!
W NTPŻ zamiast słowa "krzyż" pojawiają się określenia "pal do uśmiercania", "pal egzekucyjny" bądź "pal", a zamiast "ukrzyżować" - "uśmiercić na palu", "stracić na palu" czy "przybić do pala egzekucyjnego". Te sformułowania pozwolą skupić uwagę na samych wydarzeniach, zwłaszcza zaś na ich aspekcie karnym; podczas gdy popularne określenia nie wyjaśniają wiele i niosą w sobie sporo kościelnych skojarzeń, zrodzonych już później z biegiem historii.
Pseudochrześcijańska sekta zwana Świadkami Jehowy naucza, że Jeszuę umęczono na prostym słupie bez poprzecznej belki. Moje tłumaczenie słowa stauros jako "pal egzekucyjny" ma charakter funkcjonalny, nie zaś symboliczny. Chcę zwrócić uwagę nie na kształt krzyża, ale na jego rolę - w pierwszym stuleciu nie był on czczonym symbolem umieszczanym na wierzchołkach kościelnych wież. Bogaty materiał archeologiczny i historyczny potwierdza fakt, że rodzaj pala egzekucyjnego używanego na terenie Izraela miał poprzeczna belkę (łac. patibulum) i że właśnie ją skazaniec, a zatem i Jeszua, musiał nieść na miejsce kaźni.
W oczach wielu chrześcijan krzyż to coś najdroższego na świecie; nie mam nic przeciwko temu, aby uznawali go za symbol swojej wiary. Zarazem jednak przez długie wieki Żydzi byli uśmiercani pod znakiem krzyża przez ludzi, którzy podawali się za wyznawców żydowskiego Mesjasza. Dla mnie zatem krzyż symbolizuje raczej prześladowania Żydów. Jako Żyd mesjaniczny, wciąż głęboko przeżywający cierpienia swojego ludu, nie czuję pragnienia, aby swej nowotestamentowej wierze dawać wyraz w postaci krzyża.
Liczne nowotestamentowe wzmianki o krzyżu, czyli palu egzekucyjnym, są metaforą określającą odkupienie dokonane przez Jeszuę. Jeśli określenie "pal do uśmiercania" czy "krzyż" symbolizuje w naszych oczach to, co przez swoja śmierć uczynił dla nas i dla wszystkich ludzi Jeszua, odwieczne Słowo Boże, to znaczy, że przesłanie Nowego Testamentu dotarło do naszego serca. Na temat tego wersetu zob. jeszcze Łk 9,23-25zK.

41 Caddik Zob. 13,17K.

------------------------------------
caddik - człowiek sprawiedliwy
talmid - uczeń