Głos Zwiastuna lepszych dni…

Jeśli porównamy proroctwo Izajasza z testamentem króla Dawida, zauważymy wiele wspólnych motywów łączących obydwa teksty: podobne terminy (Jesse, duch, sprawiedliwe rządy, Boża bojaźń…), jak również nawiązania na płaszczyźnie symboli (symbole zwierzęce i roślinne). Jak mówiłem, w trzecim proroctwie o Emmanuelu, Izajasz sięga do źródeł wiary Izraela. Wskazuje na najstarsze tradycje religii żydowskiej.

Ciekawe… Rzeczywiście, trzeba dobrze znać wszystkie te tradycje, by zrozumieć bogactwo odniesień…

Widzisz, Izajasz broni się jako prorok. Sięga do samych źródeł… W kontekście najstarszych tradycji, tych, które stanowiły fundamenty wiary Izraela, słowa proroka są wiarygodne. Któż miałby odwagę wątpić w to, co zawsze było najtrwalszym skarbem religii Narodu Wybranego?

W tradycji chrześcijańskiej proroctwo Izajasza odnosimy do Jezusa Chrystusa. On jest dla nas Mesjaszem, którego Bóg zapowiedział Dawidowi.

Stąd też Wulgata, starożytny przekład Biblii na łacinę, zmienia nieco ostatnie słowa przepowiedni, tłumacząc sławne będzie miejsce jego spoczynku jako et erit sepulchrum eius gloriosum, czyli sławny będzie grób jego. Jest to oczywiście aluzja do pustego grobu Chrystusa po zmartwychwstaniu. To jest dowód, że nie istnieje jasna granica między tłumaczeniem i interpretowaniem Biblii. Inną ciekawą próbą interpretacji, zaproponowaną przez niektórych Ojców Kościoła, była analiza wersetu Ewangelii wg św. Mateusza: po śmierci Heroda św. Józef przybył do miasta, zwanego Nazaret, i tam osiadł. Tak miało się spełnić słowo proroków: Nazwany będzie Nazarejczykiem (Mt 2,23). W rzeczywistości w Starym Testamencie nigdzie nie ma mowy o tym, że po powrocie z Egiptu święta rodzina miała przybyć do Nazaretu. O jaki fragment proroków mogło więc chodzić ewangeliście? Niektórzy Ojcowie, wiedząc że oryginał Ewangelii Mateuszowej spisano po aramejsku, czytają słowo „Nazarejczyk” w odniesieniu do hebrajskiego słowa neser, co znaczy odrośl. W taki sposób Ewangelia miałaby brzmieć: nazwany będzie odroślą… Odroślą z pnia Jessego, czyli potomkiem Dawida. Inne odniesienia? Na przykład dary Ducha Świętego… Ale uważaj, jeśli policzysz uważnie, zauważysz, że u proroka Izajasza wymienia się sześć darów Ducha.

Rzeczywiście! Skąd więc wziął się ów siódmy dar?

Dar bojaźni Bożej powtórzony jest dwa razy, w drugim i trzecim wersecie. Ale gdy tłumaczono Biblię hebrajską na język grecki, tłumacze przełożyli ten sam powtarzający się termin na dwa sposoby: eusebeia, czyli pobożność i fobos Theu, czyli bojaźń Boża. W ten sposób doszedł nam tutaj siódmy dar, a tekst stał się podstawą do chrześcijańskiej nauki o siedmiu darach Ducha Świętego. Musimy jednak pamiętać o dwóch rzeczach… Po pierwsze, w tekście hebrajskim nie ma mowy o darze pobożności. Po drugie, prawdę o Duchu Świętym przyniesie nam dopiero Nowy Testament. Hebrajskie słowo ruah, duch, u proroka Izajasza nie może być rozumiane jako trzecia osoba Trójcy Świętej, choć — jak już to tłumaczyliśmy — Stary Testament zapowiada wiele tajemnic objawionych w Nowym Testamencie. Dlatego też dla mnie najbardziej wzruszającym komentarzem proroctwa Izajasza jest medytacja św. Cyryla Aleksandryjskiego na temat Jezusa, Bożego Pomazańca namaszczonego Duchem Świętym dla zbawienia ludzi. Przytoczę ten fragment na zakończenie naszej rozmowy…


Samo imię Chrystusa i sposób w jaki nam się objawił uzmysławia nam w sposób ewidentny, że, stając się człowiekiem, dla nas zaakceptował on uniżenie i upokorzenie. A zatem Duch — mówi nam — który prawdziwe spoczął na mnie z całą swą formą istnienia, substancją i boskością, zszedł na mnie z wysoka i przybył z zewnątrz. Tak również nad Jordanem zszedł na mnie w formie gołębicy nie dlatego, że był ze mną wcześniej, ale po to by mnie namaścić. Dlaczego Chrystus chciał być namaszczonym Duchem? Ponieważ do tamtej godziny my wszyscy byliśmy obdarci z Ducha, jak przypominają o tym stare słowa oskarżenia: Nie może pozostawać duch mój w człowieku na zawsze, gdyż człowiek jest istotą cielesną (Rdz 6,3). (Cyryl Aleksandryjski, Com.Lc. 4,18; PG 72, 536-37).