Joel - poeta i analityk świata

No to właściwie dowiadujemy się czegoś ciekawego o autorze — znał się nie tylko na języku i poezji, ale też na historii i tradycji religijnej Izraela...

Zauważ przy tym, że Joel nie posługuje się trudnym językiem. Nie jest filozofem, nie posługuje się skomplikowanymi i abstrakcyjnymi pojęciami. Wprost przeciwnie. Opisuje zwykłą codzienność, sprawy wręcz banalne: suszę, złodziejów wdrapujących się do domu po ścianie, gąsienicę i świerszcze, drzewa owocowe... Wszystkie te obrazy pochodzą z codzienności, a więc są symbolami naszego powszedniego doświadczenia. I to jest właśnie to, co proroka interesuje najbardziej: realizm doświadczenia, a nie spekulacja. To też dużo o nim mówi... Jest osobą, która
wnikliwie obserwuje zwykłe codzienne zjawiska, starając się uchwycić ich wewnętrzną naturę.

Liturgia Wielkiego Postu: od popiołu do ognia

Przeto i teraz jeszcze — wyrocznia Pana — nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, i lament. Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty! Nawróćcie się do Pana Boga waszego! On bowiem jest łaskawy, miłosierny, nieskory do gniewu i wielki w łaskawości, a lituje się na widok niedoli. Kto wie? Może znów pożałuje i pozostawi po sobie błogosławieństwo plonów na ofiarę z pokarmów i ofiarę płynną dla Pana Boga waszego. Na Syjonie dmijcie w róg, zarządźcie święty post, ogłoście uroczyste zgromadzenie. Zbierzcie lud, zwołajcie świętą społeczność, zgromadźcie starców, zbierzcie dzieci, i ssących piersi! Niech wyjdzie oblubieniec ze swojej komnaty a oblubienica ze swego pokoju! Między przedsionkiem a ołtarzem niechaj płaczą kapłani, słudzy Pańscy! Niech mówią: «Przepuść, Panie, ludowi Twojemu i nie daj dziedzictwa swego na pohańbienie, aby poganie nie zapanowali nad nami. Czemuż mówić mają między narodami: Gdzież jest ich Bóg?» I Pan zapalił się zazdrosną miłością ku swojej ziemi, i zmiłował się nad swoim ludem (Jl 2,12-18).

W Środę Popielcową w liturgii Kościoła rozbrzmiewa wezwanie: „Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty!”. Te słowa rozpoczynają Wielki Post. Chodzi o post serca, o postawę wewnętrzną, prawda?

Tak. Chodzi o to, by gesty zewnętrzne były wyrazem nawrócenia, które dokonuje się w sercu człowieka, a nie pustym rytuałem powtarzanym w mechaniczny sposób. O to, by post był czasem odnawiającego się w nas życia i przyjaźni z Bogiem.

A w następnym wersecie czytamy: „Dmijcie w róg na Syjonie, a wołajcie na górze mej świętej! Niechaj zadrżą wszyscy mieszkańcy kraju, bo nadchodzi dzień Pański, bo jest już bliski” (Jl 2,1). U Joela sformułowanie „dzień Pana” powtarza się kilka razy. Mógłbyś je wyjaśnić?

Na pierwszy rzut oka takie określenie wygląda dziwnie, bo przecież... wszystkie dni całej historii świata należą do Pana. On jest Stworzycielem, On pobłogosławił swoje stworzenie. Z innej strony, słusznie zwraca uwagę B. Barisan: wszystkie dni należą także do człowieka. Pracując, człowiek przemienia świat i współpracuje z Bogiem w dziele stwarzania świata. Lecz człowiek nie zawsze zachowuje wszystkie reguły gry — czasem jest niewierny i grzeszy. Mając na uwadze naszą duchową kondycję, jesteśmy świadomi, że od czasu do czasu potrzebujemy takich szczególnych momentów, gdy na chwilę możemy odłożyć na bok całą naszą pracę i zabieganie i zbliżyć się do Boga. Takim dniem spotkania Boga i człowieka w Biblii był oczywiście szabat (por. Wj 31,13). I w niektórych księgach siódmy dzień tygodnia faktycznie jest nazwany dniem Pana — wydaje się, że szabat był pierwotnym znaczeniem tego określenia. Z biegiem czasu sens sformułowania ewoluował i uległ przeobrażeniom. Dla proroków dzień Pana stał się dniem gniewu Bożego i kary zesłanej na ludzi za grzechy. Właściwie każdy prorok, mówiąc o dniu Pana, wyobrażał go sobie na swój sposób. Dla Amosa miał to być czas ciemności i gniewu Bożego: Cóż wam po dniu Pańskim? On jest ciemnością a nie światłem (Am 5,18); Dla Sofoniasza — nowym potopem zalewającym i niszczącym całą ziemię; dla Jeremiasza — zburzeniem Jerozolimy i niewolą babilońską. Im bardziej zbliżamy się czasów Nowego Testamentu, tym bardziej określenie dzień Pana nabiera znaczenia eschatologicznego i łączone jest z przyjściem Mesjasza (por. Łk 4,16-22).