Bóg uzdrawia

Choroba drogą wiodącą do nawrócenia

Szczególnie ważny tekst dla zrozumienia całej Księgi Kapłańskiej, jakim jest dwudziesty szósty rozdział tego pisma, otwierają Boże błogosławieństwa, które dotyczą życia w pokoju oraz płodności i urodzaju (Kpł 26,3-13). Po tym zbiorze następuje fragment zawierający zapowiedzi kar, które spotkają ludzi odrzucających Boga i Jego prawa (Kpł 26,14-39). Chociaż przekazany przez kapłańskiego autora „tekst przekleństw” (Kpł 26,14-39) mocno kontrastuje z poprzedzającymi go Bożymi obietnicami (Kpł 26,3-13), to jednak ma on charakter parenetyczny, czyli pouczający, a w tym przypadku przyjmuje kształt przestróg przed skutkami lekceważenia przymierza, jakie Bóg zawarł z człowiekiem.

Kapłański autor chcąc podkreślić, że zapowiadane kary służą pedagogii Boga, który nie chce zagłady swego ludu, lecz jego nawrócenia, każdą z pięciu serii ostrzeżeń rozpoczyna od spójnika „jeżeli” (hebrajska fraza przyjmuje kształt: we’im), wprowadzającego zdanie warunkowe. Stąd też początkowe wersety pierwszego zbioru przestróg brzmią: „Jeżeli zaś nie będziecie Mnie słuchać i nie będziecie wykonywać tych wszystkich nakazów, jeżeli będziecie gardzić moimi ustawami, jeżeli będziecie się brzydzić Moimi wyrokami, tak że nie będziecie wykonywać Moich nakazów i złamiecie Moje przymierze, to i Ja obejdę się z wami odpowiednio: ześlę na was straszne nieszczęście, wycieńczenie i gorączkę, które prowadzą do ślepoty i rujnują zdrowie. Wtedy na próżno będziecie siali wasze ziarno. Zjedzą je wasi nieprzyjaciele” (Kpł 26,14-16). Przytoczony tekst ilustruje konsekwencje świadomego nieposłuszeństwa Izraelitów względem Boga obrazem choroby: „wycieńczenie i gorączka”, które „zepsują oczy i zrujnują zdrowie” (Kpł 26,16) oraz klęski, jaką poniosą odwracający się od Boga Izraelici, gdyż pozostawieni samym sobie nie obronią się przed atakiem nieprzyjaciół (Kpł 26,17). Biblijny autor podkreśla, że Bóg nie chce zagłady swojego ludu, lecz jego nawrócenia. Ukazane w przywołanym fragmencie kary mają zatem charakter pedagogiczny. Podstawowym przewinieniem Izraela jest brak słuchania Boga (hebr. lō’ tišměʽû lî), które prowadzi do lekceważenia Bożych przykazań (hebr. miṣwôt). Połączenie czasownika hebr. šāmaʽ - „słuchać”) z partykułą przyimkową wraz z zaimkiem dzierżawczym dla pierwszej osoby liczby pojedynczej (hebr. lî – „mnie”) podkreśla świadome nieposłuszeństwo Izraela względem Boga, co oznacza nie tylko niechęć Izraela do słuchania Bożych nakazów, ale wręcz postawę pogardy i odrzucenia wobec Bożych nakazów. Ponieważ ta postawa prowadzi do naruszenia warunków przymierza, które pozwalają trwać Izraelowi w życiodajnej relacji z Bogiem, stąd też pojawiają się zapowiedzi różnych kar, służących zawsze oczyszczeniu, a nie zniszczeniu człowieka. Pośród zapowiadanych sankcji o charakterze leczniczym pojawia się „wycieńczenie i gorączka” (Kpł 26,16). Wskazane objawy zapowiadają wystąpienie choroby oczu oraz utratę sił, dlatego też dotknięci skutkami tymi dolegliwościami rolnicy „na próżno” (hebr. lārîq) będą zasiewać ziarno, gdyż zasiewy zostaną zniszczone przez nieprzyjaciela. Ponieważ Bóg chce ukarać swój lud, aby go uleczyć, stąd też znajduje stosowne środki, aby skłonić wybrany naród do nawrócenia.