Bezpłodny figowiec

Winogrodnik chce uratować figę przez nawożenie. Można się tu doszukać obrazu Jezusa i Jego nauczania, porównanego w Ewangelii do prac rolniczych, a mianowicie do siewu. Jezus przez swoją działalność i nauczanie chce stworzyć słuchaczom, także opornym przywódcom, warunki do nawrócenia i wydania plonu. Będzie to jednak ostatnia okazja. Cierpliwość Boża jest wielka, ale nie oznacza bezterminowego pobłażania.

Zakończenie historii nie jest podane, lecz zasugerowane w formie warunkowej. Warunkową groźbą kończy się też poprzedni fragment Ewangelii: Jeśli się nie nawrócicie, wszyscy tak samo zginiecie (Łk 13, 5). Przypowieść nie jest jednak dalszym ciągiem tamtej perykopy, połączył je dopiero ewangelista. Łk 13, 1-5 niesie przesłanie szersze, wszystkich wzywa do nawrócenia, przypowieść zaś dotyczy sprawy stosunkowo węższej.

Jest wprawdzie dopuszczalne przeniesienie Jezusowego ostrzeżenia, skierowanego do przywódców żydowskich, na sytuację każdego człowieka, który nie przynosi wystarczających owoców nawrócenia. Trzeba jednak być świadomym, że wychodzi się wtedy poza pierwotny, dosłowny sens przypowieści na rzecz pewnej aktualizacji. Takie uniwersalne ostrzeżenie zawierały natomiast podobne słowa Jana Chrzciciela: Już siekiera do korzenia drzew przylega. Każde więc drzewo nie dające owocu dobrego jest wycinane i w ogień rzucane (Mt 3, 10; Łk 3, 9).

Na tle rozmaitych tekstów pokrewnych interwencja winogrodnika jawi się jako rys oryginalny. Jego optymizm i starania kontrastują z tym, co stało się potem w „winnicy Izraela”. Jezus został odrzucony i zabity; Jerozolima i świątynia uległy zniszczeniu przez Rzymian w 70 r. po Chr., co było katastrofą tak dla narodu żydowskiego, jak dla jego fizycznie wyniszczonych elit. Brak aluzji do tych wydarzeń wskazuje, że przypowieść przekazana została w formie bardzo bliskiej słowom Jezusa, bez uzupełnień wynikłych z późniejszej historii i refleksji chrześcijańskiej. Nadzieja ogrodnika niesie zarazem pouczenie co do Bożej woli zbawienia, która nie zniechęca się grzesznością ludzi (por. Wj 34, 6; Ps 145, 8 i in.). Bóg daje łaskę także tym, którzy go zawodzą.

Przesłanie przypowieści może mieć oczywiście wymiar ogólniejszy. Nie tylko w kraju Jezusa zwykli ludzie dobrej woli mieli za przywódców ludzi opornych na Bożą prawdę i moralnie bezpłodnych. Sytuacja ta stale się powtarza. Skorumpowane, zarozumiałe elity czeka najsurowszy sąd Boży. Jednakże i do nich Jezus chciałby dotrzeć z Dobrą Nowiną.