Matka siedmiu męczenników

Matka siedmiu synów typem Wniebowziętej Matki

Ukazując pośmiertny los matki siedmiu synów i jej potomstwa, autor Czwartej Księgi Machabejskiej opisał go za pomocą metaforycznego ujęcia: „Księżyc na niebie z gwiazdami tak dostojnie nie spoczywa, jak ty, gwiazdom równych siedmiu chłopców światłem prowadząca ku pobożności, we czci u Boga spoczęłaś i utwierdziłaś się z nimi w niebie” (4 Mch 17,5). Jak widać, zastosowana została tutaj metafora „dworu niebieskiego”, złożonego z księżyca oraz otaczających go gwiazd (zob. 4 Macc 17:5): księżyc niewątpliwie w tym kontekście jawi się jako przewodnik gromady gwiazd. Matka w tym obrazie ukazana została jako księżyc, a jej synowie jako gwiazdy. Tego rodzaju metafora - mająca swoje źródło w literaturze greckiej - odpowiada rzeczywistości na gruncie gramatycznym, gdyż odnoszący się do matki termin selḗnē jest rodzaju żeńskiego, natomiast termin ástroi, określający jej synów, jest rodzaju męskiego. W wieczności zatem matka, zajmując pierwszoplanowe miejsce pośród swych dzieci, została uhonorowana i utwierdzona w niebie przez Boga. Stanowi to niewątpliwie nagrodę za jej ziemskie życie. W tym kontekście można przywołać obraz Niewiasty z Apokalipsy Jana Apostoła, w której od czasów patrystycznych Kościół  dostrzegał między innymi postać Wniebowziętej Maryi (zob. Quodvultdeus, De Symbolo 3; Oecumenius, Commentarius in Apocalypsin. Exursus 6: 12,1-2). W szczególny sposób obraz Niewiasty z Ap 12 jako Wniebowziętej Maryi widoczny jest w liturgii. A zatem matka siedmiu synów opisana metaforycznie jako księżyc może stanowić typ Maryi, która również „we czci u Boga spoczęła i utwierdzona została ze swym Synem w niebie” (por. 4 Mch 17,5). Wyższość antytypu, czyli Maryi w stosunku do typicznego obrazu matki siedmiu synów wyraża się w tym, że matka została metaforycznie określona jako księżyc, Maryja zaś jawi się jako Niewiasta obleczona w słońca, która ma księżyc pod stopami, a gwiazdy tworzą wieniec zdobiący Jej skronie (zob. Ap 12,1).

Przeprowadzona analiza zachowania i postaw matki siedmiu braci męczenników machabejskich pozwala dostrzec w niej typ Maryi. Chociaż wspomniana typologia zasadniczo opiera się na tekstach Czwartej Księgi Machabejskiej, która jest księgą apokryficzną powstałą w I w. po Chr., to jednak istnieją pewne przesłanki, pozwalające sięgnąć do tego tekstu apokryficznego. Biorąc łącznie obraz matki siedmiu synów, przekazany przez Drugą Księgę Machabejską oraz Czwartą Księgę Machabejską, można dostrzec w jej osobie typ Maryi jako Dziewiczej, Bolesnej i Wniebowziętej Matki Syna Bożego.