Pole semantyczne

Pola semantyczne w prologu. Główną postacią w prologu jest Słowo, okre­ślane synonimiczne metaforą „życia" i „światła". W obrazie światła pojawia się w wersetach środkowych (9-11). Werset 14 stwierdza, że Słowo stało się ciałem. Od tego punktu pojawia się podmiot zbiorowy „my", który w uroczystym stylu ukazuje swój związek ze „Słowem" i określa Go jako Jednorodzonego.
Z różnymi podmiotami są ukazane różne funkcje, role za pomocą czasow­ników. Pierwszym czasownikiem jest być (einai) w formie imperf. wyrażające­go trwanie (ww. 1-2 - na początku było). Czasownik ten występuje w prologu 12 razy. Za pomocą czasownika „być" jest ukazana relacja Słowa do Boga, do świata i do ludzi. W imperf. pojawia się też w ustach Jana Chrzciciela (w. 15), a w formie imiesłowu czasu teraźniejszego w w. 18 - ho ōn, która nawiązuje do imperf. w w. 1.
Drugim czasownikiem jest ginesthai - stać się: 6 razy w aor. (egeneto) ozna­czającym czynność jednorazową w przeszłości, 2 razy w perf. (gegonen) - ozna­czającym czynność przeszłą, której skutek trwa w teraźniejszości, oraz 1 raz w inf. aor. (w. 12) - genesthai.
Za pomocą tych dwóch czasowników jest ukazana rola Słowa w stosunku do świata, jego stanie się człowiekiem i jego historyczna obecność (ww. 14. 15).
Stosunek Słowa do innych postaci, które biorą udział w akcji prologu, jest wyrażony za pomocą czasowników tworzących odrębne pola semantyczne: pole światłości, świadectwa i ruchu. Pole semantyczne światłości przeciwstawionej ciemności tworzy czasownik fainein – świecić i fōtidzein - oświetlać. Obydwa są użyte w czasie teraźn. (ww. 5. 9). W tym polu semantycznym pojawiają się rze­czowniki dla wyrażenia podmiotu działania: fōs (światłość w ww. 4-5. 7-9), dzōē (życie w 1,4) i doksa (chwała w w. 14). W zakres tego pola wchodzi charis-alethēia (łaska i prawda) i plerōma (pełnia).
Pole semantyczne świadectwa wyznacza rzeczownik „świadectwo" i cza­sownik „świadczyć" zarezerwowane dla Jana Chrzciciela (ww. 6-8. 15). Z tymi terminami łączy się terminologia mówienia (legein), proklamacji (kradzein) i ko­munikacji (eksegeisthai w w. 18).
Pole semantyczne ruchu tworzy czasownik erchesthai - przychodzić. Wystę­puje on w formie aorystu (ēlthen) na oznaczenie przyjścia Jana (w. 7) i Słowa-Światłości (w. 11) oraz w formie ptc. czasu teraźn. - erchomenos (ww. 9. 5b) za­rezerwowane dla Słowa-Światłości. W polu ruchu pojawia się termin sarks (ciało w w. 14). Stanowi on uściślenie pojęcia człowieka (Jan) i świata (kosmos) w prze­ciwstawieniu do Słowa.
Funkcji Jana jako świadka i Słowa jako światłości, czyli funkcji objawicielskiej Słowa odpowiadają reakcje odbiorców oznaczone trzema czasowni­kami: przyjmować (lambanein i jego złożeniami: katalambanein w w. 5 i paralambanein w w. 11), wierzyć (pisteuein w ww. 7. 12) i poznać (ginōskein w w. 10). Czasowniki te pojawiają się w formie aorystu. Po tej samej linii idzie sło­wo theasthai (oglądać, kontemplować) jako reakcja na pobyt Słowa wyrażone­go w aor. eskēnōsen (w. 14). Theasthai - kontemplacja Słowa wcielonego stoi w opozycji do w. 18 - nikt nigdy Boga nie widział (heōraken w w. 18). Inny ro­dzaj napięcia istnieje między tymi, którzy je przyjęli i którzy go nie przyjęli (ww. 11b. 12a). Skutkiem tej reakcji pozytywnej jest danie mocy (edōken w w. 12b) i stronie biernej edothē - Prawo przez Mojżesza (w. 17) z inicjatywy Bo­żej. Do tego pola należy słowo gennān (w. 13c), którego podmiotem działania jest Bóg, a nie człowiek.