Ofiara Melchizedeka zapowiedzią Eucharystii
"Melchizedek zaś, król Szalemu, wyniósł chleb i wino" (Rdz 14,18).
Dary Melchizedeka typem Ofiary Eucharystycznej
Jak poucza Katechizm Kościoła Katolickiego, w geście Melchizedeka, króla i kapłana, który „wyniósł chleb i wino” (Rdz 14,18), Kościół dostrzega zapowiedź Ofiary eucharystycznej, gdyż w jej centrum znajduje się właśnie chleb i wino, które mocą Ducha Świętego stają się Ciałem i Krwią Jezusa Chrystusa (KKK 1333). Jezus, Najwyższy i Wieczny Kapłan – jak uczy Sobór watykański II – „(...) podczas Ostatniej Wieczerzy, tej nocy, kiedy został wydany, ustanowił eucharystyczną Ofiarę Ciała i Krwi swojej, aby w niej na całe wieki, aż do swego przyjścia, utrwalić Ofiarę Krzyża i tak umiłowanej Oblubienicy – Kościołowi powierzyć pamiątkę swej Męki i Zmartwychwstania: sakrament miłosierdzia, znak jedności, węzeł miłości, ucztę paschalną, w której pożywamy Chrystusa, w której dusza napełnia się łaską i otrzymuje zadatek przyszłej chwały”[32]. W tym celu posłużył się chlebem i winem, o czym zgodnie relacjonuję Synoptycy: „A gdy oni jedli, Jezus wziął chleb i odmówiwszy błogosławieństwo, połamał i dał uczniom, mówiąc: «Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje». Następnie wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie, dał im, mówiąc: «Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (Mt 26,26-28; por. paralel. Mk 14,22-24; Łk 22,19-20). Chleb i wino, które w tradycji starotestamentalnej stanowiły część powszedniego pożywienia, zostały wybrane przez Chrystusa, aby w Ofierze Eucharystycznej stawały się Jego Ciałem i Krwią, a przez to stanowiły duchowy pokarm dla ludu Bożego[33].
Typiczność (prefiguratywność) gestu Melchizedeka przejawia się przede wszystkim w darze chleba i wina, a także w odmówionym wówczas błogosławieństwie. To przywołuje niewątpliwie obraz (antytyp) Chrystusa, który – jak podają Ewangeliści – wziął chleb a następnie wino i za każdym razem odmówił błogosławieństwo. Będąc również typem Jezusa-Kapłana, osoba Melchizedeka i w tym kontekście mocno tkwi w prefiguracji Eucharystii.
Połączenie Melchizedeka w tradycji Kościoła jest tak mocne, że – jak zostało to wyżej powiedziane – na stałe motyw jego gestu ofiarowania chleba i wina wszedł do liturgii eucharystii (Pierwsza Modlitwa Eucharystyczna = Kanon Rzymski). Ponadto jest on wzmiankowany w rycie konsekracyjnym ołtarz: „Sit tibi, Domine, altare hoc, sicut illud quod Abraham, pater noster, qui videre te meruit, fabricavit, et invocato tuo nomine, consecravit, in quo per sacerdotem Melchisedech sacrificii formam triumphalis expressit” („Niech stanie się dla Ciebie, Panie, ten ołtarz, jak ten, który Abraham – ojciec nasz, który zasłużył, aby Ciebie widzieć – zbudował i po wezwaniu imienia Twego, konsekrował, na którym przez kapłana Melchizedeka postać ofiary zwycięstwa powtórzył”)[34]. Tradycyjnie także uchwyt podtrzymujący konsekrowaną Hostię, przechowywaną w tak zwanej kustodii lub wystawianą do publicznej adoracji w monstrancji, nazywa się „melchizedekiem”: podobnie bowiem jak niegdyś król-kapłan trzymał w swych dłoniach chleb i wino, będące wówczas prefiguracją Najświętszej Eucharystii, tak obecnie ów liturgiczny parament podtrzymuje Chleb Eucharystyczny.
Przedstawiona pokrótce postać i historia Melchizedeka ukazuje wyraźnie, że można odczytać je jako zapowiedź Ofiary eucharystycznej. Przemawia za tym przede wszystkim nowotestamentalne odczytanie kapłaństwa Melchizedeka jako typu doskonałego kapłaństwa Jezusa Chrystusa (List do Hebrajczyków). Ponadto dary, jakie Melchizedek ofiarował Abrahamowi, przywołują na myśl Ostatnią Wieczerzę, w czasie której Jezus – Najwyższy i Wieczny Kapłan „ustanawiając eucharystyczną Ofiarę Ciała i Krwi swojej”, posłużył się chlebem i winem, odmawiając wówczas błogosławieństwo. Dostrzeżona w tradycji Kościoła prefiguratywność osoby i gestu Melchizedeka sprawiła, że wszedł on na stałe w przestrzeń liturgiczna, związaną z ołtarzem i Najświętszą Eucharystią.
[1] Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 1994, s. 42-43.
[2] Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum”, 15, w: Sobór Watykański II. Konstytucje, Dekrety, Deklaracje. Tekst łacińsko-polski, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 2008, s. 552-555.
[3] Zob. na ten temat np. G.M. Baran, „Chrzest – Prorocy i Pisma”, w: Sakramenty Kościoła. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego (Źródło Wody Żywej 6a), red. P. Łabuda, Tarnów: Wydawnictwo „Biblos”, 2019, s. 34-36.
[4] Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 1994, s. 321.
[5] Mszał Rzymski dla diecezji polskich, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 1986, s. 310*.
[6] Na temat identyfikacji poszczególnych królestw zob. np. S. Łach, Księga Rodzaju. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu I/1), Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 1962, s. 338-341; J. Lemański, Księga Rodzaju. Część II. Rozdziały 11,27 – 36,43. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament I/2), Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2014, s. 173-179.
[7] Zob. R. de Vaux, Instytucje Starego Testamentu. Tom I-II, przeł. i bibliografię uzupełnił T. Brzegowy, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 2004, t. 1, s. 21; por. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 183.
[8] Zob. J. Lemanski, Melchizedek i jego rola w tradycji o Abrahamie (Rdz 14,1-24), „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 13 (2008), s. 232; por. G.J. Wenham, Genesis 1 – 15 (Word Biblical Commentary 1), Dallas: Word, Incorporated, 1987, s. 316.
[9] Zob. S. Łach, Księga Rodzaju, s. 346.
[10] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 189.
[11] Zob. G.J. Wenham, Genesis 1 – 15, s. 316; J. Skinner, A Critical and Exegetical Commentary on Genesis (International Critical Commentary), Edinburgh: T&T Clark Ltd., 1910, s. 268; por. E.A. Speiser, Genesis. Introduction, Translation, and Notes (The Anchor Yale Bible), New Haven, London: Yale University Press, 2008, s. 104 C.S. Keener, Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, red. nauk. Wyd. pol. K. Bardski, W. Chrostowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2000, s. 513.
[12] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 190; J. Murphy-O’Connor, „Jerozolima. Historia”, przekł. T. Mieszkowski, w: Słownik wiedzy biblijnej (Seria Biblijna „Vocatio”), red. B.M. Metzger, M.D. Coogan, konsult. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 1996, s. 253; por. T. Brzegowy, Jeruzalem – miasto pokoju. Przyczynek do teologii zbawienia w Psalmach, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 42/1/10 (1989), s. 11-13.
[13] Zob. G.J. Wenham, Genesis 1 – 15, s. 316.
[14] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 193.
[15] Zob. L. Koehler, W. Baumgartner, J.J. Stamm, Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski. Tom I- II (Prymasowska Seria Biblijna), red. wyd. pol. P. Dec, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2008, t. 1, s. 47.
[16] Zob. tamże, t. 1, s. 777.
[17] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 193-194; por. S. Łach, Księga Rodzaju, s. 346.
[18] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 194; S. Łach, Księga Rodzaju, s. 346.
[19] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 192; por. G.J. Wenham, Genesis 1 – 15, s. 316.
[20] Zob. S. Łach, Księga Rodzaju, s. 347; por. G.J. Wenham, Genesis 1 – 15, s. 317.
[21] Zob. J. Lemański, Księga Rodzaju, cz. 2, s. 197.
[22] Zob. A. Nalewaj, Chrystus Kapłanem według porządku Melchizedeka w świetle Hbr 7,1-28, „Język – Szkoła – Religia” 6 (2011), s. 253; por. S. Łach, Księga Psalmów, s. 468-469.
[23] Zob. A. Nalewaj, Chrystus Kapłanem według porządku Melchizedeka, s. 253; A. Tronina, Teologia Psalmów. Wprowadzenie do lektury Psałterza (Jak rozumieć Pismo Święte 8), Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995, s. 189.191-192
[24] Zob. T. Brzegowy, Psałterz i Księga Lamentacji (Academica 65), Tarnów: Wydawnictwo „Biblos”, 2007, s. 186-187; por. W.B. Nelson, „Melchizedek”, przekł. A. Karpowicz, w: Słownik wiedzy biblijnej, s. 511.
[25] Zob. M. Rosik, Ofiara Melchizedeka zapowiedzią Eucharystii, w: http.www.mariusz.rosik.pl›uploads›2019/04.
[26] Por. P.-É. Bonnard, „Melchizedech”, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. i oprac. K. Romaniuk, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 1994, s. 466.
[27] Zob. interpretacje Ps 110 np. w: T. Brzegowy, Psałterz, s. 188-190; R. Krawczyk, Psalm 110: intronizacja króla-kapłana, „Studia Warmińskie”44-45 (2007-2008), s. 13-14.
[28] Zob. S. Łach, List do Hebrajczyków. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy (Pismo Święte Nowego Testamentu X), Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 1959, s. 190-191.
[29] Na temat postrzegania Melchizedeka w literaturze nie tylko biblijne, ale także pozabiblijnej zob. S. Łach, „Mekchizedech w literaturze biblijnej i pozabiblijnej”, w: tenże, List do Hebrajczyków, s. 349-356; J. Lemański, „Ekskurs2: Melchizedek”, w: tenże, Księga Rodzaju, cz.2, s. 213-218.
[30] Zob. S. Łach, List do Hebrajczyków, s. 189-190.
[31] Zob. S. Łach, List do Hebrajczyków, s. 193.
[32] Konstytucja o Liturgii „Sacrosanctum Concilium”, 47, w: Sobór Watykański II. Konstytucje, Dekrety, Deklaracje. Tekst łacińsko-polski, Poznań: Wydawnictwo „Pallottinum”, 2008, s. 73.
[33] Na temat chleba i wina jako prefiguracji pokarmu eucharystycznego zob. G.M. Baran, „Eucharystia – Prorocy i Pisma”, w: Sakramenty Kościoła. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego (Źródło Wody Żywej 6a), red. P. Łabuda, Tarnów: Wydawnictwo „Biblos”, 2019, s. 183-186.
[34] E. Górka, Konsekracja Kościoła, ołtarza i dzwonów na podstawie nowego wydania Pontifikału Rzymskiego. Tekst i komentarz. Studium liturgiczno-historyczne, Sandomierz: [s.l.], 1966, s. 84; Pontificale Romanum. Editio typica 1961-1962, red. M. Sodi, A. Toniolo, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 2008, s. 236-237.
aktualna ocena | |
głosujących | |
Ocena |
bardzo słabe |
słabe |
średnie |
dobre |
super |
Quizy
- Quiz: Historia biblijnych patriarchów
- Quiz: Jak dobrze pamiętasz biblijna prehistorię?
- Quiz wielkanocny
- Jak dobrze znasz Nowy Testament? (2)
- Jak dobrze znasz Stary Testement? (2)
- Quiz: Jak dobrze znasz Ewangelię Marka?
- Quiz: Jak dobrze znasz Stary Testament?
- Quiz: Czy znasz Nowy Testament?
- QUIZ: Co wiesz o Bożym Narodzeniu?
