„Wejście" Michała Archanioła

Po tych słowach Daniel ponownie opadł z sił i zaniemówił. Wówczas Ga­briel dotknął jego warg i umocnił go - podobnie jak serafin proroka Izajasza (Iz 6, 6-7) - a po uspokojeniu nawiązał znów do zmagań książąt, wymienia­jąc jeszcze jednego przeciwnika, księcia Jawanu, czyli Grecji: „Nikt zaś nie może mi skutecznie pomóc przeciw nim z wyjątkiem waszego księcia Michała"(Dn 10,21b;wg BT).

Była to sprawa najwyższego stopnia doniosłości, gdyż dotyczyła działa­nia zbawczego Boga, dokonywanego przez swój naród, którego opiekunem był od początku książę Michał. W tym miejscu należy więc uwzględnić całą historię narodu wybranego, rozpoczynającą się od wyjścia z Egiptu synów Jakuba - jak Biblia określa lud wywodzący się od tego patriarchy o drugim imieniu Izrael (Rdz 32, 29) - którzy stali się narodem dopiero po zawar­ciu przymierza pod górą Synaj, po otrzymaniu Prawa, sporządzeniu przenośnej świątyni w kształcie Namiotu Spotkania, ustanowieniu obrzędów, a w najbliższej przyszłości otrzymania własnego kraju.

Jest to rozumowanie właściwe, które powtarzamy we właściwym miejscu. Jeżeli książę Michał został określony opiekunem narodu Daniela (Dn 12,1), to stał się nim od chwili jego zaistnienia i wejścia na arenę międzynarodo­wą w XIII w. przed Chrystusem przez osiedlenie się w Kanaanie, jak na to wskazuje obietnica Jahwe, skierowana do Izraela wędrującego przez pusty­nię: „Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby strzegł cię w drodze i doprowa­dził do miejsca, które przygotowałem dla ciebie" (Wj 23, 20). Przyrzeczenie to zostało ponowione po odstępstwie ludu od przymierza przez oddawanie czci złotemu cielcowi, słowami Jahwe skierowanymi do Mojżesza: „Ty nato­miast nie zwlekaj, prowadź lud tam, gdzie ci poleciłem, tym bardziej że mój anioł wskazuje wam drogę", potwierdzonymi jeszcze raz: „Poślę przed tobą anioła" (Wj 32, 34; 33, 2).

Jak widać, już w najstarszej tradycji historycznej została przekazana na­uka, że naród wybrany posiada swojego anioła opiekuńczego i przewodni­ka, któremu późniejsza tradycja nadała imię Mi-cha-El: „Któż jak Bóg". Jego rolę księcia o charakterze wojskowym przedstawia opis przygody, jaką prze­żył Jozue, następca Mojżesza i wódz zastępów zbrojnych Izraela, kiedy miał przeprawiać się przez Jordan i rozpocząć podbój Kanaanu. Znajdując się bli­sko Jerycha, ujrzał on przed sobą „mężczyznę, który stał przed nim i trzymał w ręku miecz. Jozue podszedł do niego i zapytał: Jesteś po naszej stronie, czy po stronie naszych wrogów?». On odpowiedział: «Nie. Jestem wodzem wojska Pana. Teraz właśnie przychodzę*. Wtedy Jozue upadł twarzą do zie­mi, a gdy oddał mu pokłon, zapytał: „«Co mój pan rozkaże swojemu słudze?». Wódz wojska Pana odpowiedział Jozuemu: "Zdejmij sandały z nóg, gdyż miejsce, na którym stoisz, jest święte». Jozue tak uczynił" (Joz 5, 14-15).

Był to moment bardzo ważny: przed wejściem do Ziemi Obiecanej. Jozue uczynił wszystko, co było obowiązkiem wodza przed podjęciem walki i wła­śnie kiedy osobiście badał teren, ukazał mu się ów „wojownik Pański" i po­wtórzyła się scena sprzed krzaku gorejącego, z którego przemówił anioł Pań­ski do Mojżesza, przekazując słowa Jahwe: „Zdejmij sandały z nóg, gdyż miej­sce, na którym stoisz, jest ziemią świętą" (Wj 3, 5). Tym razem anioł Pański jest uzbrojony, gdyż objawił się jako wódz wojska Pana i prawdopodobnie nie na tym zakończyło się owo spotkanie - którego opis najprawdopodobniej nie został podany w całości - ale można się domyślać, że mogło dotyczyć przekazania strategii zdobywania Jerycha, które padło bez walki, ponieważ za zastępy zbrojne Izraela „walczył" Jahwe, a znakiem widzialnym i słyszal­nym Jego wsparcia było okrążanie miasta z Arka Przymierza i dźwięki trąb jerychońskich.