„Wejście" Michała Archanioła

Zadziwia znajomość historii twórcy tej starotestamentowej apokalipsy i - z małymi nieścisłościami - następstw działa­nia poszczególnych królów imperium perskiego i trzech mocarstw helleni­stycznych. Podane w kontekście czasowym i historycznym okresu wygnania, a więc imperium babilońskiego z VI w. przed Chrystusem, miały formę swo­istego - apokaliptycznego - proroctwa, będącego powtórką z historii i wycią­gnięciem z niej nauki, że mimo prześladowań, „królowanie i władzę oraz wszystkie królestwa pod całym niebem otrzyma lud świętych Najwyższe­go. Królowanie Najwyższego jest wieczne. Wszystkie potęgi będą Go czciły i będą Mu posłuszne" (Dn 7, 27).

I to jest wymiar przyszłościowy wszystkich proroctw apokaliptycznych. Dotyczył on dokonania się zbawczego działania Boga i nastania Jego króle­stwa, a nie królestwa ziemskiego Izraela, jak to zakodowało się w świado­mości nie tylko ludu. Ale to królestwo ma uzyskać wymiary również ziem­skie, gdyż zostali doń zaproszeni ludzie żyjący na ziemi, co ujął w przypowie­ściach o królestwie Bożym Syn Najwyższego, oczekiwany Pomazaniec (np. Mt 13, 1-52). Niewiele dni przed dokonaniem dzieła zbawienia zapowiedział swoją odkupieńczą śmierć w apokaliptycznym ujęciu tego, co się dokony­wało i obejmowało Jego walkę z przeciwnikiem Boga i ludzi: „«Teraz doko­nuję się sąd nad tym światem. Teraz zostanie usunięty władca tego świata. Ja natomiast, gdy zostanę wywyższony nad ziemię, przyciągnę wszystkich do siebie». Powiedział to, aby zaznaczyć, w jaki sposób miał umrzeć" (J 12, 31-33J^[5].

Była to walka z szatanem, którego Chrystus określił księciem^[6], tym sa­mym tytułem, jakim anioł Gabriel obdarzył Michała i dwie równorzędne mu istoty duchowe, wywierające wpływ na władców Persji i Grecji, którym się przeciwstawił wraz z Gabrielem. Owa tajemnicza walka miedzy aniołami nie była i nie jest nadal łatwa do wytłumaczenia, o czym świadczą różne ko­mentarze, a wśród nich św. Tomasza z Akwinu: „Bóg wyroki swoich sądów w sprawach różnych królestw i różnych ludzi wykonuje przez aniołów, które kierują się w swych czynnościach wyrokiem Bożym. Otóż zdarza się niekie­dy, że w różnych królestwach lub u różnych ludzi występują przeciwne za­sługi na nagrodę lub karę. (...) Jaki jest wyrok Bożej sprawiedliwości i mądro­ści w tych sprawach, aniołowie mogą poznać tylko wtedy, gdy im Bóg to ob­jawi. Muszą zatem radzić się mądrości Bożej w tych sprawach. Tak więc, gdy radzą się woli Bożej w sprawach przeciwnych i sprzecznych zasług, mówi się o nich, że sprzeciwiają się wzajemnie, ale nie w tym znaczeniu, że ich wole zajmują przeciwne stanowiska, ale w tym, że sprawy, co do których zasięgają rady, są ze sobą sprzeczne"^[7].

Należy podziwiać logikę tego rozumowania, podobnie jak wyjaśnienie w polskiej Wulgacie, czyli w tłumaczeniu Biblii przez ks. Jakuba Wujka z 1599 r., będącej tekstem oficjalnym Kościoła w Polsce do czasu odnowy So­boru Watykańskiego II (1962-1965). Ten wybitny tłumacz konsekwentnie termin grecki archon (hebr. sar) w Księdze Daniela i Ewangelii św. Jana prze­łożył przez książę, a w przypisie zaznaczył: „Ponieważ aniołowie nie mogli się sprzeciwiać woli Bożej, walkę między nimi należy rozumieć jako symbol kolizji sprzecznych interesów obu narodów".

Zachodzi pytanie, czy nie należy rozpatrywać owej walki między księ­ciem Izraela i książętami Persji i Grecji w kontekście owego starotestamentowego przekonania, oddanego w swoisty sposób przez św. Pawła, chociażby w Liście do Koryntian?

---------------------------

[5] Tekst grecki oryginalny brzmi: „jaką śmiercią miał umrzeć".
[6] Gr. archon - 'pierwszy w kolegium' (archont w Atenach), 'naczelnik, wódz, książę, pan, panujący, władca'. Tłumaczenie 'książę' jest właściwsze (por. Wulgata).
[7] Wg: o. S. Kałdon OP, Anioł - posłaniec nadziei, Kraków 1999, s. 382.