Kuszenie Jezusa (Łk 4,1-13)

Diabeł…

Szatan to realnie istniejąca i działająca wśród ludzi istota[2]. Szatan to jeden z aniołów, który zbuntował się przeciwko Bogu, co więcej, pociągnął do buntu inne anioły. Szatan to główny sprawca zła na świecie. Często utożsamiany jest z Lucyferem. Uważany jest za najwyższego „rangą” demona, przywódcę złych duchów. Według Talmudu Szatan został stworzony szóstego dnia stworzenia. Pierwotnie był potężnym aniołem, wodzem chóru serafinów oraz strażnikiem cnót. Szatan zgodnie z popularnymi wyobrażeniami, ma dwa skrzydła. Jednak jako serafin powinien być przedstawiany jako istota z trzema parami skrzydeł.

„Szatan był najpierw dobrym aniołem stworzonym przez Boga: Diabolus enim et alii daemones a Deo quidem natura creati sunt boni, sed ipsi per se facti sunt mali – „Diabeł bowiem i inne złe duchy zostały stworzone przez Boga jako dobre z natury, ale same uczyniły się złymi”[3]. Upadek diabła „polega na wolnym wyborze dokonanym przez te duchy stworzone, które radykalnie i nieodwołalnie odrzuciły Boga i Jego Królestwo. Odbicie tego buntu znajdujemy w słowach kusiciela skierowanych do naszych pierwszych rodziców: „tak jak Bóg będziecie” (Rdz 3,5). Diabeł „trwa w grzechu od początku” (1J 3,8) i jest „ojcem kłamstwa” (J 8,44)”[4].

Na kartach Biblii Zły pojawia się już w Księdze Rodzaju pod postacią węża. To on nakłania pierwszych ludzi do nieposłuszeństwa Bogu i tym samym doprowadza ich do upadku. Diabeł jest przebiegłym kusicielem, który odwodzi od posłuszeństwa względem Boga. Szatan jest głównym sprawcą wszystkich niemoralnych uczynków ludzi, jest winnym cierpienia oraz śmierci. Będąc istotą duchową stworzoną przez Boga i obdarzoną wolnością wyboru odrzucił w sposób nieodwracalny i ostateczny poprzez grzech pychy możliwość bycia z Bogiem. Zbuntował przeciw Bogu także i inne anioły. Nieodwracalność decyzji diabła wynika z najdoskonalszego stopnia poznania Boga ze wszystkich stworzonych istot. Działalność Szatana i innych zbuntowanych aniołów jest ograniczona do Dnia Sądu Ostatecznego nad Światem, po którym wszystkie jego czyny mają zostać osądzone przez Boga.

Szatan jest źródłem zła i nieprzyjacielem Boga i człowieka. Jest przeciwnikiem w dziele zbawczym Jezusa Chrystusa (Mt 16,21-23; Mk 4,15). Szatan kusi człowiek do zerwania więzi z Bogiem poprzez nieufność wobec Stwórcy, poprzez zachęcanie do łamania przykazań Bożych. Postawę złego cechuje niezaspokojone pragnienie kultu siebie samego, nienawiść do Boga i wszystkich Jego stworzeń.

Demony to istoty duchowe, które tak jak aniołowie nie posiadają ciała. Wyobrażenia rogatego diabła z kopytami pochodzą z kultów pogańskich. Przykładem są wizerunki Charona, etruskiego demona śmierci.

„Moc Szatana nie jest jednak nieskończona. Jest on tylko stworzeniem; jest mocny, ponieważ jest czystym duchem, ale jednak stworzeniem: nie może przeszkodzić w budowaniu Królestwa Bożego. Chociaż Szatan działa w świecie przez nienawiść do Boga i Jego Królestwa w Jezusie Chrystusie, a jego działanie powoduje wielkie szkody – natury duchowej, a pośrednio nawet natury fizycznej – dla każdego człowieka i dla społeczeństwa, działanie to jest dopuszczone przez Opatrzność Bożą, która z mocą i zarazem łagodnością kieruje historią człowieka i świata. Dopuszczenie przez Boga działania Szatana jest wielką tajemnicą, ale «wiemy, że Bóg z tymi, którzy Go miłują, współdziała we wszystkim dla ich dobra» (Rz 8,28)”[5].

Demony wiedzą, że czeka ich sąd i klęska. Św. Jan zapisze: „ujrzałem anioła, zstępującego z nieba, który miał klucz do czeluści i wielki łańcuch w ręce. I pochwycił smoka, węża starodawnego, którym jest diabeł i szatan, i związał go na tysiąc lat. I wtrącił go do czeluści, i zamknął, i pieczęć nad nim położył, by już nie zwodził narodów, aż tysiąc lat się dopełni” (Ap 20,1-3).

Diabeł „od początku był on zabójcą... kłamcą i ojcem kłamstwa” (J 8,44), „Szatan zwodzący całą zamieszkałą ziemię” (Ap 12,9). Właśnie przez niego grzech i śmierć weszły na świat, ale również po jego ostatecznej klęsce całe stworzenie będzie „uwolnione od grzechu i śmierci” (Rz 8,2). „Wiemy, że każdy, kto narodził się z Boga, nie grzeszy, lecz narodzony z Boga strzeże Go, a Zły go nie dotyka. Wiemy, że jesteśmy z Boga, cały zaś świat leży w mocy Złego” (1J 5,18-19).

Katechizm Kościoła Katolickiego zachęcając do powierzaniu się Bogu, który jest władny ochronić człowieka przed mocami złego stwierdza: „Pan, który zgładził wasz grzech i przebaczył wasze winy, jest gotowy strzec i chronić was przed zakusami diabła, walczącego z wami, aby nieprzyjaciel – źródło wszelkich przewinień – nie zaskoczył was. Kto powierza się Bogu, nie obawia się Szatana. „Jeżeli Bóg z nami, któż przeciwko nam?” (Rz 8,31)”[6].

W opisie kuszenia na pustyni (Łk 4,1-13) Łukasz pisze, iż Jezus „był kuszony przez diabła”. Użyty przez ewangelistę termin grecki diabolos oznacza kogoś, kto oddziela, oskarża, okłamuje, czy też wypowiada oszczerstwa na jakiś temat, oszczerstwa o kimś. Greckie wyrażenie diabolos jest synonimem hebrajskiego terminu satan, który oznacza przeszkodę, oskarżyciela, prześladowcę. W Nowym Testamencie diabeł jest ukazywany jako osobowe zło, które przebywa w świecie ludzi i odnosi się do człowieka z jawną wrogością. Ma on dostęp do człowieka i wielokrotnie poddaje go próbie, aby ujawnić jego słabości, a następnie wykorzystać je i popchnąć do złych czynów (zob. Mt 13,39; J 13,2; Dz 13,10; 1P 5,8).

Jest rzeczą znamienną, że w przekazie o kuszeniu na pustyni (Łk 4,1-13) Łukasz zawsze (4 razy) określa kusiciela terminem diabolos, oznaczającym „tego, który rozdziela”. Diabeł w gruncie rzeczy bowiem swymi pokusami chce oddzielić Jezusa od Boga i od Jego odwiecznych planów zbawczych. Kuszenie na pustyni uświadamia nam, że nawet Syn Boży jako Syn Człowieczy nie był wolny od pokus kierujących wzrok, myśl i wolę ku temu, co przyziemne, łatwe i przyjemne dla zmysłów. Pokusy wystawiły Jezusa na próbę. Ich przezwyciężenie umocniło Jego wolę. Mistrz z Nazaretu pokazuje, iż tylko droga pokornej służby i cierpienia jest w stanie przynieść światu wyzwolenie od zła i jego sprawcy.