RABBA

1. Miasto w Judzie (Joz 15,60), w okręgu Kiriat-Jearim, tymczasowo utożsamiane ze współczesnym Chirbet Hamida. W kilku starożytnych źródłach pozabiblijnych pojawia się jako Rubute; listy z Amarna (287,289, 290); tabliczka z Tanaak, nr 1; lista topograficzna Thotmesa IV, miasto nr 105; lista Szeszonka, miasto nr 13.

2. Jedyne miasto (Rabba Ammonitów albo Rabbat Synów Ammona, co znaczy „wielkie” lub „stolica” Ammonitów) wspomniane w Biblii jako właśnie miasto Ammonitów. Jest to współczesny Amman leżący około 44 km na wschód od rzeki Jordan i 37 km na północny wschód od Morza Martwego.

Ostatnie wykopaliska na Dżabal al-Kala, na obszarze twierdzy starożytnego miasta, wskazują na przynajmniej sporadyczne zasiedlenie w okresie brązu i dość dobrze ufortyfikowane miasto w latach 1750-1550 przed Chr. Wykopaliska w pobliżu dawnego lotniska cywilnego odsłoniły budowlę, która, jak się wydaje, była budynkiem pogrzebowym z XIII w. przed Chr. Wykopaliska na terenie i twierdzy ujawniły różne fazy budowy muru obronnego z X – IX w. przed Chr., być może z czasów oblężenia miasta przez Dawida i późniejszej odbudowy (2Sm 11,1; 12,26-31). Pozostałości z okresu żelaza II datuje się na VIII-VII w. przed Chr.; noszą one ślady zniszczenia, które przypominają wyrocznie Amosa (Am 1,14), Jeremiasza (Jr 49,2.3) i Ezechiela (Ez 25,5) skierowane przeciwko Rabba i Amonitom.

Po zdobyciu miasta przez Ptolemeusza Filadelfosa (III w. przed Chr.) zmieniono jego nazwę na Filadelfia. Jako miasto hellenistyczne żywiołowo się rozwijało, o czym świadczą mury obronne i pozostałości innych budowli. Pozostałości rzymskie są obecnie dominujące, zwłaszcza Nimfeum, ulice z kolumnadami i obszerny amfiteatr w dolnym Ammanie.
(EB)