Stary Testament

Księga Daniela

Księga Daniela należy do ksiąg proroków wielkich. Biblia Hebrajska umieszcza ją wśród Pism. Fragmenty tej księgi (Pieśń Trzech Młodzienców, opowiadanie o Zuzannie, opowiadanie o Belu i wężu) są uznawane za deuterokanoniczne (protestanci uważają je za apokryfy). Nazwa księgi pochodzi od jej głównego bohatera – proroka Daniela (hebr. Danijjel – Bóg jest moim sędzią), prawowitego Żyda.

Księga powstała podczas powstania machabejskiego (II w. przed Chr.).

Opowiada o życiu Daniela na dworze króla babilońskiego, o wytłumaczeniu przez niego snów Nabuchodonozora o kolosie na glinianych nogach i o wielkim drzewie, opisuje historię trzech młodzieńców, którzy nie ulegli królewskiemu nakazowi oddawania czci złotemu posągowi (Szadrak, Meszak i Abed-Neg). Podaje opis uczty Baltazara i ręki piszącej na ścianie oraz historię Daniela w jaskini lwów. Księgę kończą apokaliptyczne wizje Daniela (wizje bestii, Syna Człowieczego, czterech królestw, męża w białych szatach, itp.) oraz dodatki (opowiadanie o Zuzannie, o oszukańczym kulcie Bela i o wężu).

Księga Ozeasza

Księga Ozeasza jest pierwszą księgą zbioru proroków mniejszych. Biblia Hebrajska włączyła ją do tzw. Księgi Dwunastu. Nazwa księgi pochodzi od imienia proroka Ozeasza (hebr. Hoszea, skrót od Jehoszua – Jahwe wybawił) działającego w Państwie Północnym w VIII w. przed Chr. za panowania dynastii Jehu.

Księgę zredagował anonimowy autor, który zebrał proroctwa Ozeasza po upadku Izraela.

Ozeasz działał w czasie zamętu politycznego i upadku religijnego Izraela. Był świadkiem zaniku sakralnego charakteru monarchii. Księga opisuje historię małżeństwa Ozeasza z nierządnicą, którą prorok mimo niewierności wykupił, ponownie dając jej szansę (jest to alegoria bezgranicznej miłości Jahwe do ludu mimo jego bałwochwalstwa). Dalej księga piętnuje grzech, karcąc dworskich dygnitarzy, polityków i kapłanów lokalnych sanktuariów oraz zapowiada karę (wojnę i wygnanie), która ma doprowadzić lud ponownie do Boga, kochającego pomimo niewierności. Księgę kończy wezwanie do powrotu do Boga i zapowiedź prawdziwego nawrócenia.

Księga Joela

Księga Joela jest jedną z ksiąg proroków mniejszych Starego Testamentu. W Biblii Hebrajskiej stanowi drugą część Księgi Dwunastu.

Powstała po powrocie Żydów z wygnania babilońskiego. Przypisuje się ją Joelowi (hebr. Jahwe jest Bogiem), o którym nie wiadomo nic pewnego. Przypuszcza się, że był on kapłanem i działał w Jerozolimie.

Księga Joela jest streszczeniem apokaliptyki starotestamentowej. Jej myślą przewodnią jest Dzień Pański (wyrażenie zapożyczone od proroka Abdiasza oznaczające dzień sądu). Ukazuje go w dwóch kontekstach. Po pierwsze jako doraźną karę zesłaną przez Boga w celu pobudzenia narodu do pokuty, a po drugie jako ostateczną karę zesłaną na wrogów Izraela za ich występki. Proroctwo Joela jest zapowiedzią Sądu Ostatecznego. Przygotowanie do sądu polega na obdarzeniu wybranych Duchem Bożym (darami charyzmatycznymi).

Księga Amosa

Księga Amosa jest trzecią księgą zbioru proroków mniejszych. W kanonie Biblii Hebrajskiej wchodzi w skład Księgi Dwunastu.
Autorem księgi był Amos (hebr. Jahwe niósł), pasterz i hodowca drzew figowych, działający jako prorok w Królestwie Północnym (szczególnie w Betel i Samarii) w VIII w. przed Chr. Ostatniej redakcji dokonał zapewne któryś z jego uczniów.

Księga Amosa składa się z krótkich mów prorockich skierowanych głównie do Izraela i do jego sąsiadów (do Tyru, Fenicji, Edomu, Ammonu, Moabu) oraz pięć wizji (szarańczy, suszy, pionu ołowianego, kosza owoców i upadku świątyni) zapowiadających karę. Mają one również wydźwięk troski Boga nie tylko o Izraela, ale również o inne narody. Amos wprowadza pojęcie „reszty Izraela” (części narodu wybranego, która zawsze była wierna Bogu, zawsze do Niego powracała) oraz „Dnia Jahwe” jako dnia sądu. Zawiera też przepowiednie odnowy mesjańskiej.

Księga Abdiasza

Księga Abdiasza (inaczej: Widzenie Abdiasza) jest najkrótszą księgą Starego Testamentu (21 wierszy). W kanonie katolickim należy do zbioru proroków mniejszych, natomiast w hebrajskim jest częścią Księgi Dwunastu.

Przypisuje się ją Abdiaszowi (hebr. sługa Jahwe). Datowanie księgi jest niepewne (wnioski można wyciągać tylko z analizy treści) – obecnie przyjmuje się VI/V w. przed Chr. (choć istnieją też argumenty za IX/VIII w. przed Chr.).

Treść księgi stanowi potępienie zbrodni Edomu popełnionych wobec Izraelitów. Nie jest ono wypowiedziane z pragnienia zemsty, lecz z głębokiego poczucia sprawiedliwości – Edomici, występując przeciw bratniemu ludowi i pomagając jego wrogom w plądrowaniu Jerozolimy, podeptali fundamentalne prawa. Księga Abdiasza zawiera również zapowiedź ostatecznego triumfu królestwa Bożego uosabianego w zwycięskim Syjonie.

Księga Jonasza

Księga Jonasza jest piątą księgą proroków mniejszych Starego Testamentu. W Biblii Hebrajskiej jest częścią Księgi Dwunastu. Nazwa księgi pochodzi od głównego bohatera – proroka Jonasza (hebr. gołąb) z Gad działającego za Jeroboama II, króla Izraela.
Pomiędzy V a III w. przed Chr. spisał ją w formie midraszu anonimowy autor.

W przeciwieństwie do innych ksiąg prorockich Księga Jonasza nie zawiera żadnych mów, upomnień, wyroczni ani wizji. Jest opowieścią o proroku początkowo uciekającym przed wypełnieniem powierzonej mu przez Boga misji. Opisuje jak pod wpływem niezwykłych wydarzeń („znak Jonasza”) Jonasz spełnia swoje posłannictwo w Niniwie i mieszkańcy miasta nawracają się. Gdy zaś prorok oburza się na Boga za niezesłanie zamierzonej kary, otrzymuje pouczenie o miłosierdziu Boga nad skruszonym miastem. Księga głosi szeroki uniwersalizm – Bóg okazuje miłosierdzie wszystkim ludziom dobrej woli, nawet dawnym wrogom Izraela.
W Ewangeliach Jezus odwołuje się do znaku Jonasza będącego typem Jego zmartwychwstania.

Księga Micheasza

Księga Micheasza należy do ksiąg proroków mniejszych Starego Testamentu. Kanon Biblii Hebrajskiej włączył ją do Księgi Dwunastu.

Micheasz (hebr. kto jest jak Jahwe) był prorokiem w królestwie Judy w VIII w. przed Chr. Końcowej redakcji księgi dokonał w V w. przed Chr. anonimowy redaktor, dołączając do mów Micheasza materiał własny pochodzący z okresu wygnania babilońskiego i późniejszy.

Księga jest zbiorem mów prorockich o Samarii i Jerozolimie. Micheasz, kontynuując dzieło Amosa i Ozesza, występuje w obronie sprawiedliwości i jedności braterskiej w narodzie, które zostały złamane przez niesprawiedliwy ustrój społeczny. Aby nakłonić naród do poprawy i pokuty, prorok grozi mu strasznymi karami (niewolą, zniszczeniem Jerozolimy). Odrodzonej i oczyszczonej Reszcie Izraela zapowiada szczęśliwe czasy królestwa mesjańskiego. Jednak na przyjście Władcy pochodzącego z Betlejem Izraelici muszą się przygotować przez całkowitą odmianę serc, wewnętrzne dążenie do pełnienia sprawiedliwości i miłosierdzia oraz pokornego obcowania z Bogiem.