Stary Testament

Księga Nahuma

Księga Nahuma jest siódmą księgą proroków mniejszych. W Biblii Hebrajskiej stanowi część Księgi Dwunastu.

Autorem proroctw spisanych w księdze (ok. VII w. przed Chr.) jest Nahum (hebr. Jahwe pociesza) działający w Niniwie w czasach króla Jozjasza.

Księga Nahuma należy do tzw. wyroczni przeciw narodom. Jej myślą przewodnią jest pomsta na krwawym i niesprawiedliwym ludzie asyryjskim. Księga ukazuje wizję upadku i spustoszenia Niniwy i Asyrii.

Księga Nahuma podkreśla, że choć Jahwe jest miłosierny, tym razem wyczerpała się Jego cierpliwość w stosunku do tych, którzy się przed Nim pysznią. Ukazuje, że gniew Boży jest szybki, nieuchronny i skuteczny.

Księga Habakuka

Księga Habakuka jest ósmą księgą zbioru proroków mniejszych. W Biblii Hebrajskiej wchodzi w skład Księgi Dwunastu.
Nazwa księgi pochodzi od imienia proroka Habakuka działającego w Judzie pod koniec VII w. przed Chr. (czasy Jozjasza i Jojakima). Jemu też jest przypisywane jej autorstwo, choć ostateczna redakcja nastąpiła zapewne w VI w. przed Chr.
Punktem kulminacyjnym nauki Habakuka o sprawiedliwości jest stwierdzenie, że nieprawy zginie, natomiast sprawiedliwy żyć będzie dzięki swej wierności. Rozdziały 1-2 to dwie indywidualne lamentacje prorockie i dwie odpowiedzi Boga (druga z nich przechodzi w pięciokrotne „biada” pod adresem nieprawych). Ostatni rozdział jest modlitwą Habakuka mającą formę hymnu opisującego wystąpienie Boga przeciwko Jego nieprzyjaciołom (Bóg-Wojownik). Uwagi dotyczące jej muzycznego wykonywania świadczą o używaniu tego tekstu w liturgii.

Zdanie: „Sprawiedliwy żyć będzie dzięki swej wierności” (Ha 2,4) stało się jedną z najważniejszych starotestamentowych podstaw nauki św. Pawła o usprawiedliwieniu.

W jednej z grot Qumran odnaleziono komentarz do 1 i 2 rozdziału Księgi Habakuka.

Księga Sofoniasza

Księga Sofoniasza jest zaliczana do ksiąg proroków mniejszych. Kanon Biblii Hebrajskiej włączył ją do Księgi Dwunastu. Jej nazwa pochodzi od imienia proroka Sofoniasza (hebr. Sefanjah – Jahwe ochronił) działającego w Judzie w VII w. przed Chr.

Została spisana przez samego proroka przed reformą Jozjasza. W czasie po wygnaniu babilońskim dołączono do niej nieliczne uzupełnienia.

Proroctwa Sofoniasza ukazują radykalną reakcję Boga na bałwochwalcze skutki rządów Manassesa (697-642 r. przed Chr.) i Amona (642-640 r. przed Chr.) w Judzie. Prorok piętnuje niesprawiedliwość i synkretyzm religijny, nawołuje do posłuszeństwa woli Bożej, bo brak uległości i pokory spowoduje nadejście Dnia Jahwe (dnia sądu). Księga nie zawiera idei mesjańskich, zapowiada jednak ludowi judzkiemu odrodzenie moralne i pomyślną przyszłość.

Księga Aggeusza

Księga Aggeusza to dziesiąta księga należąca do zbioru proroków mniejszych (jest jedną z najkrótszych ksiąg Starego Testamentu: 2 rozdziały, 38 wierszy). W Biblii Hebrajskiej jest częścią Księgi Dwunastu. Prorok Aggeusz (hebr. urodzony w święto), od którego imienia księga wzięła nazwę, działał w Jerozolimie ok. 520 r. przed Chr.

Została spisana po zakończeniu działalności proroka (VI/V w. przed Chr.) przez anonimowego redaktora z jego otoczenia.
Księga Aggeusza nawołuje wracających z wygnania babilońskiego Żydów do odbudowy świątyni. Klęski i niepowodzenia nękające kraj prorok tłumaczy karą za opieszałość Izraelitów w odbudowie Domu Bożego. Obok troski o świątynię Księga Aggeusza ukazuje prawdę o Bogu jako najgodniejszym czci opiekunie Izraela i wszechmocnym Panu świata. Z odbudową świątyni łączy się początek ery mesjańskiej i suwerennego panowania Jahwe nad całym światem. Dawne obietnice koncentrują się na osobie Zorobabela, który jest uważany za szczególnego wybrańca Jahwe.

Księga Zachariasza

Księga Zachariasza jest przedostatnią z dwunastu ksiąg proroków mniejszych. Biblia Hebrajska umieszcza ją w Księdze Dwunastu. Jej nazwa pochodzi od imienia proroka Zachariasza (hebr. Zakarjah – Jahwe pamięta), przywódcy klasy kapłańskiej Iddo za panowania Jojakima (VI w. przed Chr.).

Pierwsza część księgi (rozdz. 1-8) jest przypisywana samemu prorokowi. Co do autorstwa i czasu powstania drugiej (rozdz. 9-14) nie ma zgodności wśród egzegetów.

Księga Zachariasza zawiera zachętę do nawrócenia i osiem wizji (jeźdźców, rogów, sznura mierniczego, Jozuego, świecznika i oliwek, latającego zwoju, dzbana i czterech rydwanów) tłumaczonych przez anioła wysłanego przez Jahwe. Dalej księga zawiera zapowiedzi mesjańskie – opisuje przyszłe przyjście Króla Pokoju, dzięki któremu Izrael odzyska swą dawną świetność. Opis śmierci Mesjasza nawiązuje do Pieśni o Słudze Jahwe pochodzącej z Deutero-Izajasza.

Księga Malachiasza

Księga Malachiasza jest ostatnią księgą proroków mniejszych i jednocześnie ostatnią księgą Starego Testamentu. W Biblii Hebrajskiej wchodzi w skład Księgi Dwunastu. Księga nosi imię proroka Malachiasza (hebr. poseł Jahwe); niektórzy uważają, że nie jest to imię własne, lecz po prostu określenie proroka jako posła.

Księgę datuje się na początek okresu perskiego (VI/V w. przed Chr.). Prorok ostro krytykuje zachowanie i postawę kapłanów i ludu. Kapłanom zarzuca lekceważenie Boga przez składanie skażonych ofiar, a ludowi zwątpienie w Bożą sprawiedliwość i złe postępowanie wobec siebie nawzajem. Dzięki Przymierzu Izraelici stali się braćmi – synami jednego Boga, tak też powinni traktować jeden drugiego. Księga krytykuje małżeństwa mieszane ze względu na niebezpieczeństwo czczenia bóstw narodów ościennych. Odpowiedzią na wykroczenia społeczeństwa ma być przybycie Anioła Przymierza, który przygotuje ludzi na Sąd Ostateczny. Zapowiedź sprawiedliwego sądu to przestroga i zachęta do nawrócenia zarówno dla żyjących w małżeństwach mieszanych, jak i dla uprawiających czary, krzywoprzysięzców, lichwiarzy i wyzyskiwaczy.