Stary Testament

Księga Psalmów

Księga Psalmów należy do ksiąg dydaktycznych Starego Testamentu. Kanon Biblii Hebrajskiej umieszcza ją pośród Pism (nosi ona tam nazwę sefer tehilim – Księga Pochwał). Jako jedyna księga Biblii Psałterz ma podwójną numerację: hebrajską i grecką (Septuaginta).

Zbiór zawarty w kanonie Pisma świętego powstawał od czasów królewskich (X w. przed Chr.) do czasów Machabeuszy (II w. przed Chr.). Stanowi wybór 150 psalmów. Większość z nich przypisuje się Dawidowi i Salomonowi.

Greckie psalmos (od czasownika psallo – szarpać struny instrumentu podobnego do harfy lub cytry) oznacza poemat z akompaniamentem muzyki, inaczej kantyk (pieśń). Psalmy są utworami odznaczającymi się szczególną formą i metryką; są poetyckim wyrazem postawy człowieka wobec Boga. Mają zróżnicowany charakter ze względu na czas powstania, styl, formę literacką oraz pierwotny cel. Wyróżnia się wśród nich psalmy historyczne, mesjańskie, królewskie, mądrościowe, uwielbienia, prośby, pochwalne, złorzeczące, prawne, pokutne, lamentacje.

Księga Przysłów

Księga Przysłów jest pismem mądrościowym Starego Testamentu. Biblia Hebrajska zalicza ją do Pism. Septuaginta nadała jej nazwę Księgi Przypowieści, nieco odbiegającą od hebrajskiego oryginału – meszalim.

Pochodzi prawdopodobnie z V w. przed Chr. Nieznany autor zebrał różne teksty w całość, dodając własny wstęp.
Księga Przysłów jest księgą sentencji (aforyzmów, krótkich, zwięzłych zdań, ostrych kontrastów, uogólnień). Ukazuje ideał człowieka wykształconego, kierującego się prawem moralnym, pobożnego. Porusza temat mądrości, sprawiedliwości, mocy słów i języka, rodziny, stosunku do pracy, bogactwa i ubóstwa, pokory, przyjaźni, służby i bojaźni Bożej.

Księga Koheleta

Księga Koheleta jest jedną z ksiąg dydaktycznych Starego Testamentu. W Biblii Hebrajskiej należy do zbioru Pism (jest jedną z ksiąg Pięciozwoju). Septuaginta nadała jej nazwę Eklezjastes (gr. odpowiednik hebr. kohelet oznaczającego funkcję lub urząd mędrca przemawiającego na zgromadzeniach).

Niektórzy uważają, że księga powstała w V lub IV w. przed Chr. Autor (nazywający siebie Koheletem) prawdopodobnie pochodził z dynastii Dawida i sprawował funkcję namiestnika lub rządcy za czasów perskich. Inni jednak sugerują, że księga została spisana w III w. przed Chr. przez nieznanego autora.

Treścią księgi (która jest bardziej filozoficzna niż religijna) są rozważania nad sensem życia ludzkiego. Kohelet stawia pytania o drogę do prawdziwego szczęścia, ale nie znajduje na nie odpowiedzi. Mimo że uznaje życie za pełne daremnego trudu, nie wpada w pesymizm – widząc w dobrach stworzonych dar Boży, radzi korzystać z nich roztropnie, gdyż ze wszystkiego kiedyś trzeba będzie zdać sprawę przed Bogiem.

Pieśń nad Pieśniami

Pieśń nad Pieśniami należy do grupy ksiąg mądrościowych Starego Testamentu. Biblia Hebrajska umieszcza ją w zbiorze Pism (w Pięciozwoju). Nazwa księgi (hebr. szir haszirim – pieśń pieśni) oznacza pieśń najdoskonalszą.

Autorstwo dzieła przypisuje się Salomonowi. Istnieją jednak wątpliwości co do daty powstania księgi. Najczęściej przyjmuje się drugą połowę VI w. przed Chr.

Pieśń nad Pieśniami dzieli się na kilka poematów miłosnych, w których toczy się dialog pomiędzy mężczyzną a kobietą. Księga opisuje tęsknotę i zachwyt nad ukochaną osobą. W rozumieniu dosłownym mówi o miłości kobiety i mężczyzny. Natomiast tradycyjna interpretacja alegoryczna widzi w niej obraz miłości Boga do Jego ludu. Chrześcijanie dodają jeszcze płaszczyznę miłości Jezusa Chrystusa do Kościoła i do konkretnego człowieka.

Księga Mądrości

Księga Mądrości w Starym Testamencie jest zaliczana do ksiąg dydaktycznych. Jest pismem deuterokanonicznym. Nie ma jej w Biblii Hebrajskiej, a przez protestantów uważana jest za apokryf. W dawnych tłumaczeniach łacińskich i w Septuagincie nosi nazwę Mądrości Salomona.

Mimo że księga została napisana w języku greckim, wyraża myśl hebrajską. Cechy językowe wskazują, że powstała w II/I w. przed Chr. Jej autorem był zapewne zhellenizowany Żyd.

Księga Mądrości jest dziełem apologetycznym ostro przeciwstawiającym się bałwochwalstwu. Jest pochwałą mądrości. Dzieli się na trzy części. Pierwsza jest poświęcona mądrości ludzkiej prowadzącej człowieka drogą sprawiedliwości do Boga. Druga omawia mądrość królów sprawujących rządy roztropnie i sprawiedliwie. Trzecia mówi o roli mądrości Bożej (przybierającej cechy osobowe) w stworzeniu świata oraz w historii zbawczej Izraela. Księga Mądrości zajmuje się również problemem cierpienia oraz nagrody i kary, które to kwestie ostatecznie rozwiązują się w szczęśliwości wiecznej.

Zobacz również Księga Mądrości

Mądrość Syracha

Mądrość Syracha (inaczej Syracydesa) jest księgą deuterokaniczną zaliczaną do pism mądrościowych Starego Testamentu. Nie należy do kanonu Biblii Hebrajskiej, mimo że jak wskazują odkrycia z genizy kairskiej i Qumran, została napisana w języku hebrajskim. Protestanci uważają ją za apokryf. Tradycja łacińska nazwała ją „księgą kościelną”, czyli Eklezjastykiem.
Księga powstała ok. 180-170 r. przed Chr. Jej autor - Jezus syn Syracha - był nauczycielem Prawa obeznanym z tradycjami mądrościowymi.

Mądrość Syracha przedstawia obraz judaizmu i społeczeństwa żydowskiego w Palestynie w przededniu powstania Machabeuszy. Celem księgi jest nauczenie ludzi młodych sztuki właściwego życia i samokontroli. Promuje ona oszczędność, ciężką pracę, współczucie dla ubogich, uczciwość i niezależność. Ukazuje rodzaj praktycznej filozofii opartej na Prawie i historii ludu Bożego.