Męczeństwo św. Jakuba Starszego

Św. Jakub Starszy jako pierwszy z dwunastu apostołów zginął śmiercią męczeńską. Wzmianka o tym znajduje się w Dziejach Apostolskich: „W tym także czasie Herod zaczął prześladować niektórych członków Kościoła. Ściął mieczem Jakuba, brata Jana” (Dz 12,1–2). Prześladowcą Jakuba był więc Herod Agryppa I, siostrzeniec Heroda Antypasa, wnuk Heroda Wielkiego. Zgodnie z tradycją Jakub zginął w 44 roku.
Na pierwszym planie widzimy apostoła w ciemnej tunice. Klęczy ze złożonymi rękami, w oczekiwaniu na uderzenie miecza. Obok Jakuba leżą kapelusz i kij pielgrzyma. Atrybuty te przypominają o popularnym już w średniowieczu szlaku do grobu świętego w Santiago de Compostela.

W tle Herod Agryppa I, ubrany w królewskie szaty, siedzi na koniu i wydaje katom rozkazy. Z lewej strony towarzyszy mu inny dostojnik, arcykapłan Abiatar. Obok Jakuba ścinany jest jeszcze jeden człowiek. To faryzeusz Jozjasz, który według tradycji nawrócił się na chrześcijaństwo pod wpływem nauk apostoła. Herod skazał go na śmierć. Jakub uzyskał zgodę na ochrzczenie Jozjasza przed egzekucją. Dlatego Jozjasz ma białą szatę, jaką przywdziewano po chrzcie, a koło niego stoi dzban z wodą.

Scenę egzekucji artysta umieścił w krajobrazie okolic średniowiecznego Paryża, prawdopodobnie w dzisiejszej dzielnicy Montmartre. Obraz jest ilustracją książkową, tzw. iluminacją, w księdze „Godzinki Étienne Chevaliera”, jednym z najpiękniejszych piętnastowiecznych manuskryptów. Étienne Chevalier był sekretarzem i skarbnikiem króla Francji Karola VII. Księga została podzielona około roku 1700. Spośród 47 ilustracji 40 posiada Muzeum Condé de Chantilly.

(za: Leszek Śliwa, Gość Niedzielny Nr 29/2009)