Królestwo Dawida i Salomona (1010-931 p.n.e.)

W przypadku Gezer widać, jak wyciąganie wniosków na podstawie niedokończonych prac wykopaliskowych może prowadzić do mylnych wniosków. Obszar badań archeologicznych – jak zawsze – podzielono na poszczególne pola. I jeśli odsłonić np. tylko pole I i VI z Gezer, można by wnioskować o przerwie w zamieszkiwaniu miasta w okresie żelaza II, czyli od X do VI w. p.n.e. Tymczasem liczne ślady nie tylko osadnictwa, ale i rozbudowy miasta w tym okresie znaleziono np. w polu II i VII.

Czy pozostały jakieś ślady panowania Salomona i rozbudowy miasta w tym czasie? Przede wszystkim odsłonięto fortyfikacje – mur kazamatowy, ponadto bramę Salomona z poczwórnym wejściem, podobną jak w Megiddo i Chasorze, a w czasie pierwszych wykopalisk, na początku XX w. n.e., uznaną za “zamek Machabeuszy”. Ponadto – ślady przebudowy “muru zewnętrznego”, pochodzącego jeszcze z okresu późnego brązu – dodano do niego prostokątne wieże.

Bardzo istotnym znaleziskiem z czasów Salomona jest również kalendarz z Gezer - najstarsza znana inskrypcja zapisana w języku paleohebrajskim. Niewielka wapienna płytka zawiera wymienione czynności rolnicze wykonywane w różnych porach roku.

Chasor zostało zniszczone w czasie podboju Kanaanu przez Izraelitów i do X w. p.n.e. znajdowała się tam tylko nieufortyfikowana osada, początkowo czasowa, później zamieszkujący ja ludzie przeszli do osiadłego trybu życia. Pierwsze zabudowania, to wzniesione w czasach Salomona na zachodniej połowie kopca typowe fortyfikacje – brama miejska w stylu “salomonowym” i mur kazamatowy. Dalsza rozbudowa miasta najstępowała już w kolejnych wiekach.

W Chasor i Gezer w X w. p.n.e. powstały masywne instalacje wodociągowe, doprowadzające wodę ze źródła do miasta (instalacja z Megiddo wydaje się późniejsza). Tak opisuje instalację w Chasor Encyklopedia archeologiczna:

“Urządzenia znajdują się tuż nad źródłami u podnóża wzniesienia, a składają się z ogromnego szybu, tunelu i przedsionka szybu. Szyb przebito przez dawne warstwy osadnicze, aż do skalnego podłoża. Górne partie podtrzymywały olbrzymie ściany oporowe, natomiast dolne wykuto w miękkim wapieniu. Mierzący u góry 12 x 12 m szyb zwęża się ku dołowi, gdzie jego wymiary wynoszą 7,5 x 9 m. Tunel, wysokości 4,5 mi szerokości także 4,5 m schodzi szeregiem stopni na długości około 28 m. Przy zewnętrznym jego ujściu znajduje się mały basen, z którego czerpano wodę. W pionie cały system mierzy 43 m. Z miasta do szybu prowadzi skomplikowany układ dojść zwieńczony monumentalną bramą.”

Wszystkie te informacje po pierwsze, potwierdzają informacje biblijne o rozbudowie miast, po drugie, pozwalają wyciągnąć wniosek, że ludziom, którzy te miasta zamieszkiwali, żyło się dostatnio i w miarę bezpiecznie, skoro podejmowali się takich dzieł. Przejdźmy zatem do granic państwa Salomona – czy można je choć w przybliżeniu określić?


Granice państwa Dawida i Salomona

W stronę Morza Śródziemnego – zdobycie miast filistyńskich

Działania w tym kierunku – chociaż nieskuteczne – według Biblii podejmował już Saul. Czy istnieją archeologiczne dowody, że udało się to Dawidowi?

Jednym z miast filistyńskich podbitych przez Dawida jest Tel Kasile (Tel Qasile). Nieznana jest jego nazwa starożytna. Powstałe w XII w. bogate miasto filistyńskie, utrzymujące kontakty handlowe z Fenicją, Cyprem i Egiptem, zostało zburzone przez Dawida, a kolejne, z X w., służyło jako port i zostało zniszczone najprawdopodobniej podczas inwazji Szeszonka I.

Kolejny przykład to Afek. Od XII wieku było sporą osadą filistyńską, podzieloną na dzielnice zamieszkałe przez różne klasy społeczne. Znaleziona tam ceramika z X w. jednoznacznie stwierdza, że w tym czasie zostało ono zajęte przez Izraelitów. Istnieją również ślady osadnictwa z okresu panowania Salomona.


Północna granica państwa Salomona

Według Biblii podboje Dawida na północy objęły również Damaszek (2 Sm 8,5-6), ale za czasów Salomona wrócił on ponownie pod panowanie Aramejczyków (1 Krl 11,23-25). Najbardziej wysuniętym na północny wschód miastem państwa Salomona było Dan (dawniej Laisz, Sdz 18,29, obecnie Tel Dan). Miasto zdobyto już w XII w. p.n.e. (podbój Kanaanu przez Izraelitów). Spalone w połowie XI w p.n.e. zostało odbudowane, w końcówce X w. (na poczatku panowania Jeroboama, zaraz po podziale królestwa Salomona) stało się centrum regionu (por. 1 Krl 12, 29-30). Z tego okresu pochodzi wybudowane miejsce kultu.

Nie jest możliwe natomiast możliwe potwierdzenie faktu zdobycia i utraty Damaszku. Z racji ciągłego zamieszkiwania przez kolejne pokolenia od co najmniej XX-XVIII w. p.n.e. (potwierdzają to egipskie, mezopotamskie i chetyckie źródła pisane) do dnia dzisiejszego pozostałości archeologiczne w tym mieście są znikome i dotyczą głownie okresu hellenistycznego. Trudno zatem liczyć na np. ślady pożarów.

Na temat wschodniej granicy państwa Salomona – Zajordanii i Moabu – nie ma zbyt wielu informacji, ani w Biblii ani archeologicznych.