JAFA
(hebr. "piękno") Ważny port w starożytnej Palestynie. Dzisiaj Jafa jest jednym z przedmieść Tel Awiwu. Pierwsze ślady osadnictwa w Jafie pochodzą z okresu środkowego brązu (1900-1500 przed Chr.), odkryto m.in. duży ufortyfikowany wał z ubitej ziemi. Najdawniejsze wzmianki o Jafie znajdujemy w listach zwycięstw faraona Thotmesa III (ok. 1468 r. przed Chr.). Później, na tabliczkach z Tell el-Amarna,

Jafę wymienia się jako twierdzę egipską. Podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych na terenie starożytnego miasta, natrafiono na pochodzącą z XIII w. przed Chr. bramę twierdzy, na której kamieniach widniały tytuły i inskrypcja z imieniem faraona Ramzesa II (ok. 1304-1237). Na "steli pryzmowej" Sennacheryba (701 r. przed Chr.) Jafę wymieniono, obok Azor, Bene-Berak i Bet-Dagon, jako miasto znajdujące się pod kontrolą Asyrii.

Według ST, Jafa została przydzielona pokoleniu Dana (Joz 19,46). Do portu w Jafie docierały cedry z Libanu przeznaczone na budowę pierwszej i drugiej świątyni (2 Krn 2,15; Ezd 3,7). Z portu w Jafie wypłynął prorok Jonasz, starając się uciec przed wyznaczoną mu przez Boga misją (Jon 1,3). W Jafie apostoł Piotr wzbudził z martwych Dorkas (Dz 9,36-43).

Wzmianki o Jafie pojawiają się również w mitologii greckiej. Wydarzenia opisane w legendzie o Perseuszu i Andromedzie miały się rozegrać na Morzu Jafy. Inskrypcja władcy Sydony Eszmunazara (prawdopodobnie V w. przed Chr.) wskazuje, że w tym okresie miasto pozostawało pod kontrolą królów Persji. W okresie helleńskim (333-63 przed Chr.) Jafa została skolonizowana przez Greków. Papirus Zenona, dziennik podróży egipskiego nadzorcy skarbu, który odwiedził Palestynę (ok. 259/58 r. przed Chr.) za panowania faraona Ptolemeusza II, zawiera wzmiankę o tym mieście. W okresie hasmonejskim (ok. 175-63 przed Chr.) Jafa została zdobyta przez Seleucydów. Później kilkakrotnie niszczyli ją Rzymianie, najpierw Cestiusz Gallus, później Wespazjan.

W latach 1948-50 prace wykopaliskowe w Jafie prowadził P. L. O. Guy, działając z ramienia Palestine Exploration Fund oraz później, w 1951 r., J. Bowman i B. S. Isserlin, współdziałający z Uniwersytetem w Leeds. W 1955 r. pracami archeologicznymi sponsorowanymi przez Museum of Antiquities z Tel Awiwu i Jafy, kierował J. Kaplan.
(EB :. - Oficyna Wydawnicza „Vocatio” :.)
JAN CHRZCICIEL
hebr. Yehohanan, skrócone Johanan oznacza: Jahwe się zmiłował. Imię, które z polecenia anioła nadał swojemu synowi kapłan Zachariasz, mąż Elżbiety, pochodzącej z rodu Aarona i długo niepłodnej (Łk 1,5-24.57-63).

Jeszcze jako niemowlę został poświęcony Bogu. Jan spędził jakiś czas w samotności na pustyni (Łk 1,80), a w 15. roku rządów cesarza Tyberiusza rozpoczął publiczną działalność, wzywając lud do nawrócenia i obmycia się na jego znak w Jordanie (Łk 3,1-18; Mt 3,1-12; Mk 1,2-8). Stąd wziął się jego przydomek Chrzciciel (Mt 3,1; 11,11. 12;14, 2,8; 16,14; 17,13; Mk 1,4; 6,25; 8,28; Łk 7,20.33; 9,19). Jan zapowiedział przyjście Mesjasza w osobie Pana Jezusa (Mt 3,11-12; Mk l,7-8; Łk 3,13-17; J 1).

Kiedy publicznie potępił cudzołóstwo króla Heroda Antypasa z Herodiadą, został przez niego uwięziony, a później ścięty podczas urodzinowej uroczystości Antypasa na życzenie Herodiady (Mt 14,1-11; Mk 6,17-28). Uczniowie Jana Chrzciciela przeszli częściowo do Jezusa (J 1,35-49); niektórzy, wierni mistrzowi znajdowali się w Efezie (Dz 18,25; 19,3-4).
(za: Gość Niedzielny Nr 2/2002)
JAN EWANGELISTA
Syn rybaka Zebedeusza i brat Jakuba. Razem z bratem powołany przez Pana Jezusa na ucznia i Apostoła (Mt 4, 21-22; 10, 2; Mk l, 19-20; 3, 17; Łk 6, 14).

Razem z bratem i Piotrem był świadkiem wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5, 37; Łk 8, 51), przemienienia na górze i modlitwy Pana Jezusa w Ogrójcu (Mt 17, l; 26, 37; Mk 9, 2; 14, 23; Łk 9, 28). Pan Jezus nazwał jego i Jakuba "Synami Gromu" (Mk 3, 17).

Tradycja uważa go za ucznia "którego miłował Jezus". Po zmartwychwstaniu Pana Jezusa działał w Jerozolimie (Dz l-4; Ga 2, 9) i w Efezie, cierpiał na Patmos i zmarł za panowania cesarza Trajana na początku II wieku po Chr. Tradycja przyznaje mu autorstwo Ewangelii, trzech listów i Apokalipsy.

W Ewangelii autor ukazuje bóstwo Chrystusa Pana i wzywa do wiary w Niego. W listach pisze o miłości Boga do ludzi i wzywa do jej odwzajemnienia. W Apokalipsie zachęca do wytrwania w wierze pomimo utrapień a nawet prześladowań, bo ten, kto wytrwa do końca, będzie zbawiony.
(za: Gość Niedzielny Nr 11/2002)

WIĘCEJ :.
JARZMO
Drewniana lub żelazna rama służąca do zaprzęgania dwóch wołów lub innych zwierząt pociągowych do pługa, wozu itd. Ja­rzmo składało się zazwyczaj z pojedynczej po­przeczki, zaopatrzonej w skórzane albo par­ciane pętle lub drewniane pręty, które zakładano wokół szyi zwierząt (por. Jr 27,2). Poprzeczkę przymocowywano do dyszla, za pomocą którego zwierzęta ciągnęły ładunek (por. Pwt 21,3; 1 Sm6,7; 11,5; 1 Krl 19,19). Jarz­mo wołów mogło oznaczać parę wołów (1 Sm 11,7; 1 Krl 19,21; Łk 14,19). "Jarzmo" ziemi, tłumaczone zazwyczaj jako morga, określa po­wierzchnię pola, które para wołów mogła za­orać w ciągu jednego dnia (1Sm 14, 14; Iz 5, 10). W sensie przenośnym jarzmo oznaczało cię­żki los, poddaństwo lub niewolę. Jeremiasz obnosił jarzmo jako symbol swego orędzia, że Juda powinna poddać się Babilonowi (Jr 27-28). Kiedy lud Izraela rozważał, czy przyjąć Roboama jako króla , zwrócił się do niego z proś­bą, aby ulżył ciężkiemu jarzmu, tzn. zmniejszył pańszczyznę, którą obciążył go jego ojciec, Sa­lomon (1 Krl 12,1-11). Jarzmo może oznaczać inne brzemiona lub odpowiedzialność, takie jak grzech (Lm 1,14), służbę Bogu (Lm 3,27; Jr 2,20; 5,5), niewolnictwo (Syr 33,27) posłuszeństwo Torze (Dz 15,10) lub Chrystusowi (Mt 11,29-30).
(EB)

JEREMIASZ
Pochodził z miasteczka o nazwie Anatot, oddalonego o 6 km od Jerozolimy. Był synem kapłana Chiliasza (Jr 1,1). W 626 r. przed Chr. został powołany przez Boga na proroka. Swoją misję pełnił w czasie panowania kilku królów izraelskich, od Jozjasza (640-609 przed Chr.) do Sedecjasza (597-587 przed Chr.).

Działał również po upadku Jerozolimy w 587 r. przed Chr., kiedy miasto zostało zburzone, a mieszkańcy zostali uprowadzeni do Babilonu. Jeremiasz wówczas znalazł się w Mispa. Jego księga zawiera: historię powołania proroka (rozdz. 1); tzw. księgę gróźb: 2,1-25,14 - mowy wygłoszone przez Jeremiasza w roku 605 przed Chr., zawierające groźby i zapowiedzi kary, jaka spotka naród izraelski, jeśli nie odwróci się od bożków i nie nawróci do jedynego Boga (zwój ten po odczytaniu w świątyni został spalony na polecenie króla Jojakima, a następnie odtworzony i poszerzony przez Barucha pod dyktando Jeremiasza); tzw. księgę pocieszenia: 26,1-35,19 - zapowiedzi pocieszające, skierowane do Izraelitów uprowadzonych do niewoli babilońskiej; biografię Jeremiasza spisaną przez jego sekretarza Barucha (36,1-45,5) oraz mowy przeciw obcym narodom - 46,1-51,64.

Działalność Jeremiasza i jego nauczanie pomogło narodowi wybranemu przetrwać trudne lata niewoli babilońskiej i inspirowało odnowę życia religijnego po powrocie do kraju.
(za: Gość Niedzielny Nr 25/2002)
JEROZOLIMA
Miasto pokoju, pierwotne Szalem - położone na suchym, wapiennym płaskowyżu na wysokości 760 m n.p.m. Oddalone ok. 48 km. od Morza Śródziemnego i 32 km. od Morza Martwego. Powstało około dwa tysiące lat przed narodzeniem Chrystusa. Wzmiankowane w tekstach egipskich z XX w. przed Chr. i w listach z Tell el-Amarna z XIV w.
Od 3000 r. przed Chr. okolice miasta zamieszkiwała ludność semicka. W XX w. przed Chr. tereny te zajęli Amoryci, którzy wybudowali fortecę. W X w. przed Chr. miasto podbił Dawid, czyniąc z niego stolicę swego państwa. Dzięki przeniesieniu Arki Przymierza Jerozolima stała się również centrum religijnym. Salomon wybudował Świątynię oraz otoczył miasto murem. W VIII w. przed Chr. wybudowano drugi mur chroniący nowo powstałą dzielnicę oraz wydrążono tunel doprowadzający wodę ze źródła Gichon do sadzawki Siloe. Dwieście lat później w 587/586 r. przed Chr. Nabuchodonozor zburzył i miasto, i świątynię. Odbudowano ją po powrocie z niewoli babilońskiej.
Herod Wielki przebudował Świątynię, wzniósł cytadelę i twierdzę Antonia dominującą nad miastem. W 44 r. po Chr. Agryppa I wybudował trzeci mur. Po pierwszym powstaniu żydowskim w 70 r. legiony rzymskie podbiły miasto, a w 135 r., po upadku powstania Bar Kochby przemianowano je na Aelia Capitolina i zakazano wstępu Żydom.

WIĘCEJ 1
WIĘCEJ 2
WIĘCEJ 3
WIĘCEJ 4

(sx)

JERYCHO
było nazywane także Miastem Palm (Pwt 34,3; 2 Krn 28,15). Na drodze do Ziemi Obiecanej Izraelici zdobyli je jako pierwsze po przejściu rzeki Jordan. Wykopaliska archeologiczne - prowadzone od drugiej połowy XIX wieku - odsłoniły w pobliżu współczesnego Jerycha ślady miasta sięgające aż do ósmego tysiąclecia przed Chrystusem. Jego całkowite zniszczenie miało miejsce jednak wcześniej niż wydarzenia opisane przez Księgę Jozuego (6,1-6). W okresie podboju kraju przez Izraelitów Jerycho było niewielką osadą. Zdaniem egzegetów, dawną historię o zburzeniu najstarszego miasta świata włączono w późniejsze opowiadanie o wejściu Izraelitów do Ziemi Obiecanej.

Jerycho czasów Nowego Testamentu założone zostało w okresie panowania Hasmonejczyków (II/I w. przed Chr.), a rozbudowane i upiększone za panowania Heroda Wielkiego. U Józefa Flawiusza czytamy, że było ”to zamożne miasto, ocienione dorodnymi palmami i obfitujące w balsam” (Dawne Dzieje Izraela IV, 100). Jezus je odwiedza, kiedy podróżuje z Galilei do Jerozolimy. Chociaż najkrótsza droga prowadziła przez Samarię, wielu galilejskich Żydów udawało się dłuższą, ale za to bezpieczniejszą, drogą prowadzącą z północy na południe wzdłuż doliny Jordanu. Od czasów niewoli babilońskiej między Żydami a Samarytanami panowała polityczna i religijna wrogość (Ne 3,34; Łk 9,52-53; J 4,9), dlatego pielgrzymi udający się do Jerozolimy omijali od wschodu wrogą Samarię. Od Jerycha podróżny mógł zwrócić się na zachód i wstępować prosto do stolicy drogą przecinającą Pustynię Judzką.

Nazwa miasta pojawia się w trzech epizodach ewangelicznych: opisie uzdrowienia niewidomego (Mk 10,46), przypowieści o miłosiernym Samarytaninie (10,30) oraz relacji o nawróceniu celnika Zacheusza (Łk 19,1). To najspokojniejsze dzisiaj miasto Ziemi Świętej ukazane jest w pozytywnym świetle dzięki roli bohaterów tych opowiadań.
(za: ks. Artur Malina, Gość Niedzielny Nr 44/2004)

JORDAN
hebr. Yarden od yarad: zstępować
Dla wielu ludów Wschodu woda płynąca uchodziła za środek o właściwościach mogących oczyszczać nie tylko od zewnętrznego brudu, lecz także od grzechów. Największa rzeka Palestyny Jordan opada z gór Hermonu, gdzie są jej źródła, z wysokości 520 m n.p.m na 392 m poniżej poziomu morza, przy ujściu do Morza Martwego. Przez cały rok ma wodę. W drodze do Morza Martwego przepływa przez jezioro Hula i Jezioro Galilejskie.

Rzeka ta była świadkiem wielu wydarzeń religijnych. Na polecenia proroka Elizeusza chory na trąd Syryjczyk Naaman zanurzył się siedem razy w Jordanie i został oczyszczony. Według Ewangelistów mieszkańcy Judei przychodzili do Jana Chrzciciela i przyjmowali od niego chrzest w Jordanie, wyznając przy tym swe grzechy (Mt 3,6.13; Mk 1,5.9; Łk 3,3). Do Jana przyszedł również Jezus i przyjął od niego chrzest (Mt 3,13-17).
(za: Gość Niedzielny Nr 2/2002)
JORDANU DOLINA
to palestyński odcinek rowu tektonicznego, który ciągnie się od łańcuchów górskich Libanu i Antylibanu do Zatoki Akaba. Nazwa Jordan - w języku hebrajskim „spadający” - odpowiada biegowi rzeki płynącej doliną. Tacyt pisał o niej: „Rzeka Jordan do morza nie uchodzi, lecz nieuszczuplona jedno i drugie jezioro przepływa, a w trzecim się kończy”. Pierwsze jezioro, wymienione przez rzymskiego historyka, to el-Hule, które osuszono w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Drugie jest często wzmiankowane w Ewangeliach jako Jezioro Tyberiadzkie lub Genezaret. Trzecie to Morze Martwe, którego powierzchnia znajduje się prawie 400 m poniżej poziomu Morza Śródziemnego. W jego bardzo słonych wodach nie mogą żyć żadne ryby.

Bóg daje życie i zdrowie w sposób cudowny. Według wizji Ezechiela, życiodajny strumień popłynie z Jerozolimy, by osłodzić wody Morza Martwego i przynieść im życie: „Woda ta płynie na obszar wschodni, wzdłuż stepów, i rozlewa się w wodach słonych, i wtedy wody jego stają się zdrowe. Wszystkie też istoty żyjące, od których tam się roi, dokądkolwiek potok wpłynie, pozostają przy życiu: będą tam też niezliczone ryby, bo dokądkolwiek dotrą te wody, wszystko będzie uzdrowione” (Ez 47,8-9). Dzisiaj jedyną rzeką dającą życie jest Jordan. Jego brzegi porasta bujna roślinność.

W czasach biblijnych gęstwiny krzewów i skarłowaciałych drzew były siedliskiem dzikich zwierząt, a nawet lwów, o których piszą prorocy (Jr 49,19; Za 11,3). Szerokość rzeki wynosi około 20 metrów, a jej głębokość od dwóch do trzech metrów. Jordan, porównywany z głównymi rzekami krajów ościennych, nie sprawił imponującego wrażenia na trędowatym wodzu wojska króla Aramu: „Czyż Abana i Parpar, rzeki Damaszku, nie są lepsze od wszystkich wód Izraela? Czyż nie mogłem się w nich wykąpać i być oczyszczonym?”(2 Krl 5,12). Historia Naamana Aramejczyka pokazuje, że dla całkowitego oczyszczenia Bóg nie potrzebuje wielkiej rzeki.
(za: Gość Niedzielny Nr 2/2003)

JUDA
czwarty syn Jakuba i ojciec pokolenia Judy, które osiedliło się na południowych terenach Ziemi Obiecanej. Głównym miastem, stolicą, pokolenia Judy był Hebron. Po śmierci Salomona nastąpił podział Izraela na Królestwo Południowe (Judzkie), obejmujące ziemię zamieszkałą przez pokolenie Judy, i Królestwo Północne (Izraelskie), obejmujące ziemie zamieszkałe przez pozostałych jedenaście pokoleń izraelskich. Przez małą ziemię judzką prowadził ważny szlak handlowy, łączący Egipt z obszarami położonymi na północ od Ziemi Obiecanej. Z tego też powodu stawała się ona często celem wypraw wojennych ościennych ludów, które pragnęły nią zawładnąć. Nabuchodonozor zaś w latach 598-587 przed Chr. uprowadził bardzo wielu jej mieszkańców do Babilonu (Rdz 29,35; Mi 5,1).

(mb)

JUDEA
Największa z palestyńskich prowincji, w której skład wchodziły terytoria należące niegdyś do plemion Judy, Dana, Beniamina i Symeona. Obszar położony na południe od Hebronu znany był pod nazwą Idumei, na pamiątkę tego, że na tym obszarze pomiędzy VI a IV wiekiem przed naszą erą zamieszkiwali Edomici, odwieczni wrogowie Izraelitów. Równina Filistyńska i Negeb lub „Kraj Południowy” znane były jako Daroma, które jest aramejskim słowem oznaczającym „południe”.

Od I wieku nazwę Judea zaczęto używać także do określania całej Palestyny, która wówczas dostała się w sferę wpływów imperium rzymskiego. Rzymianie praktycznie kontrolowali wszystko co się działo w kraju, choć formalnie Judea nie była rzymską prowincją i panowali w niej miejscowi królowie. Panujący aż 33 lata król Herod Wielki w swym testamencie podzielił kraj pomiędzy trzech synów. Po jego śmierci w 4 r. po Chr. Judea wraz z Samarią i Idumeą przypadła Archelausowi. Kiedy w 6 roku został on usunięty i wprowadzono bezpośredni zarząd rzymski, Judea stała się jedną z prowincji rzymskich, zaliczaną do tzw. trzeciej grupy prowincji cesarskich, zarządzanych przez prokuratorów. Były to terytoria, które uważano za niemożliwe do zasymilowania z pozostałą częścią państwa.

(sx)
JOTA
Najmniejsza litera alfabetu greckiego. W polskim tłumaczeniu występuje w połączeniu z „kreską”, stanowiącą najmniejszą część litery. Mt 5,18 wyrażenie „ani jedna jota” wzmacnia się zwrotem „ani jedna kreska”, tzn. najmniejsza część litery. Jezus użył słów: „ani jedna jota, ani jedna kreska” dla podkreślenia, że nawet najmniejsza litera w Prawie nie zostanie zmieniona, dopóki trwa niebo i ziemia.
(EB)

JOZAFAT
(hebr. „Jahwe ustanawia sprawiedliwość").
1. Syn Achiluda, królewskiego „pełnomocnika" za panowania Dawida (2 Sm 8,16 [BT: Joszafat]; 20,24; 1 Krn 18,15 [BT: Joszafat]) i Salomona (1 Krl 4,3 [BT: Joszafat]).

2. Syn Paruacha, nadzorcy ustanowionego nad pokoleniem Issachara za panowania Salomona (1 Krl 4,17 [BT: Joszafat]).

3. Król Judy (por. 1 Krn 3,10; Mt 1,8). Zasiadł na tronie po swoim ojcu, Asie (1 Krl 15,24; 22,41-46), i panował przez dwadzieścia pięć lat (ok. 873-848 przed Chr.). W 1 Krl 22 przedstawiono go jako sojusznika podporządkowanego króla Izraela, którego imię, Achab, wymienia się tylko w 1 Krl 22,20 (por. 39-40). Natomiast w 2 Krn 18,1-3, dla większej jasności, użyto imion obydwu władców. Jozafat nalegający na zasięgnięcie rady proroków, szczególnie Micheasza, został ukazany jako przeciwieństwo władcy Królestwa Północnego, Achaba. Jozafat ocalał w bitwie, mimo że omyłkowo wzięto go za jego sprzymierzeńca, a przekleństwo wypowiedziane przez Micheasza sprowadziło śmierć na króla Izraela, mimo jego przebrania. 2 Krl 3,4-27 opisuje inny sojusz zawarty z królem Izraela Joramem i z królem Edomu. Także tutaj pojawia się motyw proroka (Elizeusza), który obiecuje zwycięstwo, lecz wszystko kończy się fatalnie dla Izraela. 2 Krn 18 opowiada o tych samych wydarzeniach co 1 Krl 22, odnotowując zawarcie przez Jozafata sojuszu z Achabem (w. 1) i przyjęcie Jozafata w Samarii (18,2). W 2 Krn 17 poprzedza się te wzmianki opisem silnej, dzięki staraniom Jozafata, pozycji Judy wobec Izraela, opatrując zarazem komentarzem, że Bóg darzył pomyślnością Jozafata, ponieważ był Mu posłuszny. Na polecenie Jozafata kapłani i lewici wyruszyli do miast Judy, by nauczać Prawa (por. 19,4-11). Okoliczne narody szanowały Jozafata, a niektóre posyłały mu nawet daninę. Tekst zawiera wiele szczegółów dotyczących jego twierdz warownych, miast-spichlerzy i sił wojskowych. Następny rozdział (19,1-3) zawiera wyrocznię przeciwko Jozafatowi, wypowiedzianą przez „Widzącego" Jehu, syna Chananiego, z powodu sprzymierzenia się z odstępcami z Północy (wyrocznia ta został jednak złagodzona wzmiankami o pobożnym postępowaniu Jozafata) oraz opis systemu sprawiedliwości w Judei, który kończą słowa: „Bądźcie dzielni i działajcie, a Pan poszczęści dobrem" (2 Krn 19,4-11). Dlatego, jak podaje 2 Krn 20,1-30, na atak Moabitów, Ammonitów i innych narodów Juda odpowiada postem i modlitwą. Modlitwa, zapisana w 2 Krn 20,6-12, ukazuje bezsilność Judy i jej ufność w Bogu. Lewicki kaznodzieja, natchniony przez Boga, zapowiada pomoc Boga i przyszłe zwycięstwo. Następnie, lud pod przewodnictwem lewitów, chwali Boga. Przed bitwą Joza-fat ponownie poucza lud, wypowiadając słowa przypominające Iz 7,9. Śpiewacy chwalą Pana i, w rezultacie dochodzi do cudownego zwycięstwa, które wojskom Izraela pozostawia jedynie złupienie całkowicie rozbitych wojsk nieprzyjaciela. Powraca czas pokoju i pomyślności. Opowiadanie to można traktować jako inną wersję 2 Krl 3.
Dodatek w 2 Krn 20,35-37 rozwija 1 Krl 22,47-49, wspominając o sojuszu zawartym z królem Izraela Ochozjaszem, potępieniu wyprawy handlowej do Tarszisz przez proroka Elizeusza i rozbiciu okrętów. Relacje w Księgach Kronik są pobożnym opracowaniem wcześniejszych opowiadań, częściowo związanymi z interpretacją imienia króla (temat sprawiedliwości) i z kazaniami ukazującymi relację między posłuszeństwem a otrzymaniem pomocy Bożej.

4. Ojciec Jehu, króla Izraela (2 Krl 9,2.14), i syn Nimsziego, gdzie indziej nazywany ojcem Jehu (1 Krl 19,16; 2 Krl 9,20; 2 Krn 22,7).

(EB)

JAŁMUŻNA
Dary przeznaczone dla potrzebujących. Biblia często wspomina o dawaniu jałmużny jako powszechnej praktyce, ponieważ jałmużna sprasza błogosławieństwo Boże i pozwala zachować we wspólnocie właściwe relacje. W ST zaleca się jest troskę o biednych (Prz 14,21.31; Iz 58,6-8) jako postępowanie słuszne; wymaga ono oddania co trzy lata dziesięciny dla biednych (Pwt 14,28-29) i pozostawiania biednym tego, co upadło w czasie zbierania plonów (Pwt 24,19-22). Także NT zaleca tradycyjną żydowską praktykę dawania jałmużny (Mt 6,1-4), nazywając ją słowem pochodnym od słowa greckiego, które znaczy „miłosierdzie". Wczesne wspólnoty chrześcijańskie troszczyły się o biednych (Dz 6; 2 Kor 8-9), a przypowieść o owcach i kozłach (Mt 25,31-46) uzależnia wyrok na sądzie ostatecznym od troski o potrzebujących.
(EB)