Małżeństwo i rodzina w starożytnym Izraelu

IV. ROLA OJCA W RODZINIE

Na czele każdej rodziny stał ojciec, którego władzy podlegali jej członkowie. Był on panem swej żony, którą posiadał na własność. Jego nakazów musiały trzymać się także dzieci. Miał obowiązek opieki nad całym domem, któremu zapewniał dostatek materialny, ale też rozwój duchowy i moralny jego mieszkańców. Dbał o liczne potomstwo i w tym celu starał się o kilka żon i konkubin. W momencie, gdy małżonka była bezpłodna lub przestała już rodzić, zadaniem mężczyzny było znalezienie kolejnej. Jego rola w rodzinie była na tyle doniosła, że w rodowodach wymieniano tylko imię ojca.


V. KOBIETA JAKO ŻONA I MATKA

Stanowisko kobiety w domu męża było wyraźnie drugorzędne. Miała ona być pomocą dla swego małżonka w zrodzeniu i wychowaniu dzieci. Rola matki łączyła się z określonymi cechami: miłością i miłosierdziem, umiejętnością pocieszenia, ukojenia, podniesienia na duchu, a także cierpliwego i miłosiernego pouczania.
Największe znaczenie miały rodzicielki królów posiadające za dworze uprawnienia większe niż legalne żony władców.
U kobiety szczególnie ceniono dzielność utożsamianą z pracowitością, zapobiegliwością i troską o dom oraz wrażliwością na los innych. Przy całej swej powadze, mądrości i gospodarności powinna ona też umieć zadbać o swój dobry wygląd. W Księdze Przysłów czytamy: „Niewiastę dzielną któż znajdzie? Jej wartość przewyższa perły (…). O len się stara i wełnę, pracuje starannie rękami (…), żywność sprowadza z daleka. Wstaje, gdy jeszcze jest noc i żywność rozdziela domowi, [a obowiązki swym dziewczętom] (Prz 31,10 in).
Znacznie gorsze było położenie wdów, które pozbawione opieki zmarłych mężów zdane były na łaskę i niełaskę swych najbliższych pomimo ustanowionej nad nimi opieki prawnej. Najgorsza była sytuacja wdów bezdzietnych, ponieważ te, które posiadały dzieci, mogły z czasem liczyć na ich opiekę.


VI. ROLA DZIECKA W RODZINIE

W Starożytnym Izraelu bardzo ceniono dziecko, gdyż widziano w nim przedłużenie egzystencji rodu. Stanowiło ono przedmiot szczególnej troski w starotestamentalnym ustawodawstwie, zwłaszcza wtedy, gdy nie posiadało rodziców.
Szczególne prawa mieli synowie pierworodni. Przede wszystkim przysługiwała im podwójna część majątku przy korzystaniu z prawa dziedzictwa po śmierci ojca. Zostawało im także udzielane specjalne błogosławieństwo w chwili śmierci rodziciela, które ceniono wyżej niż środki materialne.
Wszystkie dzieci zobowiązane były do okazywania szacunku swym rodzicom. Nie stosowanie się do tego nakazu groziło nawet śmiercią. Księga Kapłańska mówi: „Ktokolwiek złorzeczył ojcu albo matce, będzie ukarany śmiercią: złorzeczył ojcu lub matce, ściągnął śmierć na siebie” (Kpł 20, 9).


ZAKOŃCZENIE

Zauważyć można, że w Starożytnym Izraelu nie była w zwyczaju egzystencja samotna. Każdy przeznaczony był do życia we wspólnocie, która miała korzenie w związku kobiety i mężczyzny. Głównym ich celem było zrodzenie i wychowanie potomstwa, wraz z którym stanowili rodzinę.
Obowiązywała w niej z góry ustalona hierarchia. Wszyscy jej członkowie mieli ściśle określone zadania i byli poddani władzy ojca sprawującego pieczę zarówno nad przymnażaniem dóbr materialnych jak i czystością moralną swego domu. Dzieci zobowiązane były do okazywania szacunku i słuchania nakazów rodziców, którzy mieli obowiązek ich wychowania. Całe życie rodzinne przebiegało zgodnie z ustalonym od wieków porządkiem.




__________________________

BIBLIOGRAFIA


Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Poznań – Warszawa 1980.

Biblia o rodzinie, red. G. Witaszek, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995.

Romaniuk Kazimierz, Małżeństwo i rodzina w Biblii, Księgarnia Św. Jacka, Katowice 1981.