Święta naiwność, czyli o przebaczeniu w Biblii

Łotr w raju

Jezus rozpoczynając swoją misję proklamuje rychłe nadejście Królestwa Bożego. Wzywa do nawrócenia i wiary w Ewangelię. Ta Dobra Nowina to wieść o nadchodzącym zbawieniu (J 3,17). Ściśle wiąże się ono z przebaczeniem. Bo właśnie w skutek tkwienia w grzechu ludzkość pogrążona jest „w mroku i cieniu śmierci”. Jezus chętnie odpuszcza ludziom ich grzechy: paralitykowi (Mk, 2, 1-12), jawnogrzesznicy (Łk 7, 36-50), a współukrzyżowanemu z łotrowi obiecuje raj (Łk 23, 27-43). Uczy także, że Bóg nie tyle szuka sprawiedliwości rozumianej jako konieczność wyrównania krzywd, ale prawdziwego dobra grzesznika. Najwyraźniej widać to w przypowieściach: o zagubionej owcy, zgubionym pieniążku i marnotrawnym synu (Łk 15)

Jezus nie tylko o przebaczeniu uczy. W końcu bierze na siebie ludzkie grzechy, gdy umiera dla zbawienia człowieka na krzyżu. Dzięki temu człowiek może uzyskać przebaczenie, a przez to osiągnąć wieczne szczęście. Ojciec Jezus Chrystusa nie czyha na ludzkie potknięcia. Jego wolą jest, aby każdy kto wierzy w Syna, otrzymał życie wieczne (J 3, 16-17)

Mając wszelką władzę na niebie i na ziemi Zmartwychwstały Chrystus przekazuje posługę jednania ludzi z Bogiem swoim uczniom. Odtąd przebaczenie grzechów będzie związane z posługą Kościoła.


Odpuść winowajcom

Będąc dla człowieka łaskawy i miłosierny Bóg żąda podobnej podstawy od ludzi. W Starym Testamencie, oprócz wielu wezwań do sprawiedliwości, znajdujemy także zakaz zemsty wobec swoich bliskich i pamiętania o urazach (Kpł 19, 17-18). Syrach zwraca uwagę, że człowiek, któremu Bóg odpuścił grzechy, powinien sam darować winę swoim bliźnim. (Syr 27, 1-4).

Podobną myśl wyraża także autor Księgi Mądrości przypominając sprawiedliwemu, by naśladował miłosiernego Boga.

W Nowym Testamencie przebaczenie bliźnim win staje się jednym z istotnych tematów nauczania Jezusa. Staje się ono ważną koniecznością. Każdemu chrześcijaninowi przypominają o tym słowa Modlitwy Pańskiej: „Odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”. Piotrowi obawiającemu się o zamienienie łaskawości w przebaczaniu w łatwowierność Jezus przypomina, że trzeba wykraczającym przeciwko chrześcijaninowi braciom wybaczać nawet 77 razy (Mt 18,22). Co więcej, Jezus nakazuje także modlić się za swoich nieprzyjaciół. Tak czyniąc chrześcijanin staje się synem Ojca, który jest dobry dla sprawiedliwych i niesprawiedliwych (Mt 5, 43-48). Zaleca także, by chrześcijanin był gotów raczej stracić, niż okazać się zbyt surowym wobec krzywdzicieli (Mt 38-42). W tym duchu utrzymane jest pouczenie, którego św. Paweł udziela w liście do Rzymian. Nakazuje on zawsze odpłacać dobrem za zło, a pomstę zostawić Bogu.

„Przykazania” przebaczającego

Pierwsi chrześcijanie stosowali się do tej zasady. Na przykład Szczepan, na wzór Chrystusa, prosił Boga o wybaczenie tym, którzy go kamienowali (Dz 7, 60). Chrześcijańskie przebaczenie jest jednak czymś innym niż tchórzliwą zgodą na zło. Widać to w pouczeniu, jakie daje uczniom Chrystus odnośnie do zachowania wobec brata grzeszącego przeciwko uczniowi Chrystusa. W tym wypadku Jezus nakazuje takiego brata upomnieć. Najpierw w cztery oczy, potem wobec świadków, a w końcu, jeśli upomnienia nie poskutkują, każe donieść o sprawie Kościołowi.

Podobną postawę stanowczego przeciwstawienia się złu przyjmuje Jezus wobec części faryzeuszy i uczonych w Piśmie, którzy trwając w zatwardziałości serca nie chcą Go przyjąć (np. Mt 12), wobec przekupniów w świątyni (Mt 21, 12-13) czy wobec policzkującego Go sługi Arcykapłana (J, 18, 23). Wydaje się, że chcąc rozwiązać ten dylemat jakby podwójnej postawy wobec zła w świetle wskazań biblijnych należy zwrócić uwagę na kilka okoliczności. Po pierwsze na postawę czyniącego zło. Jeśli wyraża on skruchę, powinno się wybaczyć. Po drugie trzeba chyba rozróżnić dochodzenie sprawiedliwości mające na celu naprawienie zła od szukania zemsty. Po trzecie, Jezus zdaje się wskazywać, że chrześcijanin powinien być skory do wybaczenia nawet narażając się na zarzut naiwności. Lepiej bowiem wybaczyć zbyt często, niż dochodzeniem sprawiedliwości wzgardzić żałującym winowajcą.