Święta naiwność, czyli o przebaczeniu w Biblii

Powszechnie uważa się, że Biblia jest księgą o Bogu. To prawda. Równie jednak prawdziwe jest stwierdzenie, że to księga o człowieku. Ukazuje kim jest, jaka jest jego kondycja i dokąd w swej wędrówce zmierza. Tak naprawdę jest bowiem Biblia i księgą o Bogu, i o człowieku. Dokładniej: to historia wzajemnych relacji Stwórcy i stworzenia. Wszechmocny, wszechwiedzący sprawiedliwy i kochający Stwórca nieba i ziemi tworzy istotę do siebie podobną: rozumną i wolną. Ta jednak nie ufa swojemu Stwórcy. Pragnąc odkryć nieznaną mądrość popada w grzech. Wszechmoc, wszechwiedza, sprawiedliwość, miłość to za mało na ludzką ułomność. Potrzeba miłosiernego pochylenia się nad jego słabością. Tak w historię biblijną wkracza przebaczenie.

W początkowej fazie historii biblijnej Bóg jawi się przede wszystkim jako sprawiedliwy. Najpierw konsekwentnie usuwa ludzi z Edenu. Potem, gdy zło pleni się coraz mocniej, zsyła na ludzkość potop. W końcu gdy ludzie w swojej pysze chcą budować bez Niego, miesza w Babel ich języki. Skłonność do przebaczania ludziom grzechów staje się widoczna właściwie dopiero wtedy, gdy mimo ogromnego obdarowania i uprzywilejowania Naród Wybrany nie zachowuje wierności swojemu Bogu. Zgodnie z umową Przymierza Izraelici mogli liczyć na Boża opiekę, jeśli będą zachowywali prawo tego przymierza (przykazania) (Pwt 11, 13-17). W takim jednak wypadku Bóg szybko musiałby zmienić swój wybór. On jednak okazał się „Bogiem miłosiernym i litościwym, cierpliwym, bogatym w życzliwość i wierność (...) przebaczającym niegodziwość, niewierność, grzech, lecz nie pozostawiającym go bez ukarania” (Wj 34, 6-9). Jest skłonny do wybaczania ludziom ich występków. Stąd rodzi się nadzieja, że obietnice dane prze Boga Izraelowi jednak się wypełnią.


Sprawiedliwy też wybacza

Jest pewnym paradoksem, że sprawiedliwy Bóg wybacza. W odczuciu ludzkim zło domaga się kary, krzywda jej naprawienia. Bóg nie negując takiej potrzeby skory jest jednak na swoiste ustępstwa wobec słabości człowieka. Bo jest święty (Oz 11, 8-9), bo Jego myśli górują nad myślami człowieka (Iz 55, 7-9), bo nie chce śmierci grzesznika (Ez 18, 23).

Dlatego Izraelici mogli sławić Boga jako tego, który jest miłosierny i łaskawy, nieskory do gniewu i bardzo łagodny; który nie postępuje z człowiekiem według jego grzechów, ani nie odpłaca mu według jego win (Ps 103 8-12).

Swoją łaskawość Bóg okazuje nie tylko Izraelitom, ale także poganom. Pięknym wyrazem wiary w tę prawdę jest księga Jonasza, w której Bóg posyła proroka do pogańskiej Niniwy i przebacza jej mieszkańcom, gdy podejmują pokutę. Księga Mądrości natomiast opiewa Boga, który kocha całe swoje stworzenie i nad wszystkimi ma miłosierdzie, a kary, które zsyła, mają posłużyć, by ludzie się opamiętali i uwierzyli swojemu Bogu (Mdr 11,23-12,32). Trzeba jednak jasno powiedzieć: szansa dawana człowiekowi nie jest nigdy zgodą na zło. Bóg Starego Testamentu jest cierpliwy i łaskawy, ale jednocześnie domaga się od człowieka porzucenia zła (Iz 1, 16-20).