7. Wierna uczennica Tekla

Postać męczennicy Tekli rozsławiły niektóre kodeksy Dziejów Apostolskich i apokryf z II w. Dzieje Pawła i Tekli. W starożytności pisali o niej m.in. Tertulian, Orygenes, św. Atanazy, św. Grzegorz z Nazjanzu, św. Ambroży, św. Jan Chryzostom, św. Hieronim, św. Augustyn... Później powoli znikła z dzieł wielkich pisarzy chrześcijańskich. Na temat historycznej wartości przekazów uczeni nie są zgodni, jedni uważają wspomniany apokryf za czystą fikcję, inni znajdują w nim elementy historyczne. Istotna jest opinia ks. Eugeniusza Dąbrowskiego, cenionego biblisty, który komentując fragment Dz 14,5n. nt. wydarzeń w Ikonium, pisze: „Nie jest wykluczone, że jednym z powodów takiego rozwoju wydarzeń było nawrócenie młodej mieszkanki Ikonium imieniem Tekla, co omawia obszerniej apokryf pt. Dzieje Pawła, napisany w latach 160 – 170 po Chr. przez anonimowego autora, właśnie z Antiochii Pizydyjskiej” (por. Dzieje Apostolskie, Poznań 1961, 349). Dzieła apokryficzne są dziś bardziej doceniane, gdyż – w świetle krytycznej analizy – dostarczają wiedzy nt. życia pierwszych wyznawców Chrystusa.



Czytaj!

Ps 116,1-9; Dz 14,1-7; Łk 10,38-42


Rozważ!

„Wiara rodzi się z tego, co się słyszy, tym zaś, co się słyszy, jest słowo Chrystusa” – przypomina Apostoł (Rz 10,17). Dzieje pierwotnego chrześcijaństwa mocno związane są z ustną katechezą – dynamicznym przepowiadaniem Ewangelii o Jezusie Chrystusie. Jezus miał wielu wiernych słuchaczy. Wzorem tej, która „obrała najlepszą cząstkę” (Łk 10,42) i wiernie wsłuchiwała się w naukę jedynego Nauczyciela była ewangeliczna Maria, siostra Marty i Łazarza. Przykład Marii jest wzorem uczennicy Słowa, która „usiadłszy u nóg Pana, słuchała Jego słowa” (10,39). Taka postawa była charakterystyczna dla uczniów – talmidim żydowskich rabinów. Tak kształcił się pod kierunkiem jednego z najwybitniejszych rabinów Gamaliela - Szaweł z Tarsu (por. Dz 22,3; Ga 1,13n). Maria również „siada u podnóżka” Mistrza z Nazaretu, chociaż nie wolno było wówczas niewiastom być Jego formalną uczennicą.

Ważny jest kontekst, w którym Łukasz umieszcza rozważany tekst. Spotkanie w Betanii poprzedza rozbudowana katecheza o miłości bliźniego (10,25-37), a bezpośrednio po omawianej scenie Jezus naucza o modlitwie (11,1-13). W postawach sióstr konkretyzuje się katecheza Jezusa. Uczeń Jezusa winien łączyć czynną miłość z modlitwą i katechezą. Na tym polega również dojrzała formacja chrześcijańska, która uczy nie tylko doktryny, ale wychowuje do właściwych postaw i wprowadza w pełnię życia we wspólnocie Kościoła.

Postać Tekli to przykład młodej niewiasty, która radykalnie przyjęła Ewangelię, oddając życie za wiarę. Jej imię jest żeńską formą greckiego Theokles pochodzącego od przymiotnika theokles, theokleia – „sławny, chwalebny [uczeń] Boga”. Kult mężnej księżniczki – uczennicy i towarzyszki św. Pawła rozwinął się zwłaszcza w Kościele Wschodnim już od IV wieku. Wyróżnia się dwie odrębne tradycje związane z kultem Tekli.
Pierwsza, związana z apokryfem Acta Pauli et Theclae, wskazuje na Ikonium jako miejsce pochodzenia (dziś w tureckim Koyni znajduje się kościół poświęcony Tekli). Dzieje Apostolskie opisują przybycie Pawła i Barnaby do Ikonium – głównego miasta Anatolii (13,51 – 14,28). Tamtejsza gmina była prężna: „wielka liczba Żydów i pogan uwierzyła” (14,1). Wśród nawróconych była też „Tekla, córka Theoklei zaręczona z mężem imieniem Theamyris” (Acta I,7). Pod wpływem nauk Apostoła wybrała chrześcijaństwo i zerwała zaręczyny z wpływowym obywatelem miasta. Ten fakt wywołał zamieszki w Ikonium (14,4n). Apostołowie musieli uciekać do Listry i Derbe, ale i tam spotkali się z prześladowaniami (14,19nn). Burzliwe dzieje młodej chrześcijanki pełne są fantastycznych i romantycznych opisów, niektóre budzą kontrowersje, jak np. opis samoochrzczenia się Tekli (Acta V,34) czy budząca zastrzeżenia nauka o dziewictwie (Acta IV,25). Apokryf podaje dwa fantastyczne opisy męczeństwa Tekli: najpierw skazano ją na spalenie, lecz ulewny deszcz ugasił płomienie; później wydano ją na pożarcie przez dzikie zwierzęta, lecz i z tej próby wyszła bez szwanku. Cudownie ocalona podążyła za Apostołem do Miry, złożyła ślub czystości, później wróciła do Ikonium, aby nawrócić matkę i swoich najbliższych. W końcu dotarła do izauryjskiej Seleucji, gdzie w modlitwie i postach dożyła sędziwego wieku.