Przekłady na języki narodowe

9. Fiński - Przekład NT z języka greckiego w oparciu o tłuma­czenie Lutra przygotował 1548 M. Agricola, przekład zaś całej Biblii z tekstów oryginalnych, wielokrotnie później poprawiany - Aeschilius Petraeus (Sto 1642). Nowy przekł. tekstów oryginal­nych przygotował zespół specjalistów, przede wszystkim bp J.S. Mannermaa (ST 1933, NT 1938).

10. Flamandzki - Działalność P. Comestora dała począ­tek wielu przekładom ksiąg historycznych ST, a szkoła G. Groote'a - prze­kładom NT i Ps. Pierwsza drukowana Biblia (Delft 1477) obejmo­wała ST bez Ps, równocześnie zaś publikowano perykopy liturgiczne (np. Gonda 1477; Ut 1478). Przekład NT z tłumaczeń Lutra (A 1523) i Erazma z Rotterdamu (Delft 1524), a potem całej Biblii z tłumaczenia Lutra, którą przełożył J. van Liesvelt (An 1526), stanowi jednocześnie w Holandii początek żywego ruchu bi­blijnego. Protestanci początkowo korzystali z wielu różnych wydań, później na polecenie synodu w Dordrecht wydano tzw. Statenbijbel (Lei 1637); katolicy zaś korzystali z Biblii lowańskiej, którą z Vg przełożył N. van Winghe (1548); J. Moerentorf uzgodnił ją z Biblią klementyńską (An 1599). W XIX w. powstały oparte na tekstach oryginalnych przekłady protestanckie, np. Y. van Hamelsvelda (A 1800), E.J. Greve'a (A 1810), J.H. van der Palma (Lei 1818-30), liberalna Leidsche Vertaling (Lei 1899-1912), opublikowane w Holandii, oraz katolickie przekłady z Vg pu­blikowane w Belgii: np. J.T. Beelen (NT, Lv 1859-66; ST, Bg 1894-96). Obecnie protestanci używają Nieuwe Vertaling - prze­kładu dokonanego 1951, katolicy zaś Biblii wydanej w 1948 w Utrechcie oraz Pisma św. wzorowanego na Biblii jerozolimskiej, wyd. przez Katholieke Bijbelstichting S. Willibrord (NT 1961; Ps przełożył 1963 J. van der Ploeg).
Starokatolicy początkowo korzystali z Biblii, w której ST wydał E. de Witte, a NT - Ph.L. Verhulst (Ut 1717); później zastąpili ją tekstem, który przygotował H. van Rhijn (Ut 1732); tekst ten uległ 1953 gruntownym zmianom.

11. Francuski - Najstarszego tłumaczenia Psałterza do­konano ok. 1100, a w XIII w. znano w języku francuskim całą Biblię; pierwszy drukowany jej przekład wydano 1477 w Lyonie. Autorem na­stępnego przekładu, potępionego przez Kościół, był J. Lefevre d'Etaples (NT - P 1523, ST i NT - An 1530); po popraw­kach (Lv 1550,1578) używali jej przez dłuższy czas katolicy (Biblia lowańska). Inne tłumaczenie wydał R. Benoist (P 1566). Szczegól­nymi wartościami językowymi odznaczał się przekład Biblii, który przygotowali A. oraz I.L. Lemaistre de Sacy, a także A. Arnauld (Bible de Sacy); NT (A 1667, Bible de Mons) i ST (P 1672-95), choć oparte na Vg, miały charakter jansenistyczny; przekład był po­pularny i często przedrukowywany; w wydaniu E. Rondeta (Bible de Vence) umieszczono obok tekstu parafrazę P. Carriere'a, a wstępy i objaśnienia A. Calmeta, natomiast 1739 w Kolonu ukazało się wydanie z poprawkami Nicolasa Legros (Biblia kolońska). Później Pismo św. tłumaczyli m.in.: R. Simon (1702), F.Ph. Mesengui (1752), A.E. de Genoude (P 1820-24), J.B. Glaire (P 1865), J.J. Bourasse, P.D. Janvier (Tours 1866), A. Arnaud (P 1881), L.C. Fillion (P 1889-1904). Z tekstów orygi­nalnych tłumaczył A. Crampon (Tou 1894-1904; tekst kilka­krotnie poprawiany, popularny wśród katolików); J. Verdunoy (Di 1934-36), L. Pirot i A. Clamer w komentarzu (P 1935), a oddzielnie: P 1952. Pod kierunkiem Biblijnej Szkoły w Je­rozolimie opracowano tzw. Biblię jerozolimską (P 1948-54), naj­pierw w oddzielnych 43 tomikach, a następnie w całości (P 1956); stała się ona wzorem dla wielu wydań Biblii w różnych krajach. Nowy przekład z języków oryginalnych opublikowali benedyktyni z Maredsous (Bru 1949), a NT przełożył także E. Osty (P 1949), którego tekst został przedruk, w B. kard. A. Lienarta (P 1955²).
Protestanci francuscy korzystali przede wszystkim z przeróbki tekstu Lefevre d'Etaples'a, którego dokonał P.R. Olivetan (1534-36, Bible de Serrieres), a następnie T. Beza (1588, Biblia z Genewy); z po­prawkami Biblię tę wydali D. Martin (1696-1707) i J.F. Osterwald (Nch 1744), a po dalszym przeredagowaniu - L. Segond (P 1874-80); inną przeróbką Osterwalda jest tzw. Biblia synodalna. B. ze strony protestanckiej tłumaczyli także m.in. S. Castellion (Bas 1555), socynianin Le Cen (A 1741), H. Oltramare (1744), E. Bertrand i W. Monod (1910), A. Lods (P 1916-18), a przede wszystkim M. Goguel i J. Monnier NT w Bible du centenaire (P 1917-48) oraz E. Dhorme (ST - P 1956-59, Bible de Pleiade). Ponadto ST we fragmentach wydali również P. Beaumont (P 1967) i całą B. J. Dheilly (P 1970): wyszła też Bible de Mace de la Charite (Lei 1970). Dla Żydów mówiących po francusku ST tłumaczyli S. Cahen (P 1832-36) i Z. Kahn (P 1899-1906). Wydawanie ekumenicznego przekładu poszczególnych ksiąg Pisma św. rozpoczęto 1967; dotychczas wydano NT w całości pt. Traduction oecumenique de la Bible. NT (P 1972).

12. Grecki - Na skutek zakazu przez Kościół prawosławny w Grecji tłumaczenia Pisma św., obowiązującego do 1924, przekłady tekstów biblijnych na język nowogrecki były najczęściej wydawane poza krajem, np. Pięcioksiąg przełożony przez Żyda D. Hesselinga (Kpol 1547); NT M. Kallipolitisa (G 1638), kilka razy poprawiany i wydawany; Psalterz tłumaczony przez A. Baruchasa (Ve 1708) i Damaskenosa z Peloponezu (Ve 1817), NT (Lo 1838), Ewangelie przetłumaczone przez A. Pallisa (Liverpool 1901). Na pocz. XX w. w wyniku złagodzenia swego stosunku do przekładów (choć w liturgii, a nawet w nauczaniu nadal ko­rzysta się z Biblii w języku greckim starożytnym) Kościół pozwolił wydać NT przetłumaczony przez specjalną komisję (At 1900) oraz Ewangelie, przygotowane na polecenie królowej Olgi (At 1900), później pozwolił także na parafrazę NT P.N. Trembelasa (At 1952) i na jego przekład Ps (At 1955) oraz na przekład ksiąg proroków mniejszych z komentarzem B. Vellasa (At 1945-50). Dla katolików NT przetłumaczył Colletti (Ve 1708).

13. Hinduskie - Ponieważ ludność Indii mówi wieloma różnymi językami, dialektami i narzeczami, udostępnienie jej tekstów biblijnych napotykało szczególne trudności. Misjonarze protestanccy rozpowszechniali w Indiach przekład Pisma św. od 1715, a do 1957 upowszechnili wśród Hindusów przekłady aż w 118 językach; dla ok. 98% ludności są dostępne przynajmniej pew­ne części Biblii Przekłady te wymagają jednak gruntownych re­wizji merytorycznych i językowych. Katolicy pod tym względem są w podobnej sytuacji, choć tłumaczenie tekstów biblijnych - poza perykopami liturgicznymi - rozpoczęli dopiero w poł. XIX w. Do bardziej wartościowych należą tłumaczenia Biblii: lekarza Utarida na język urduski (Lahore 1924), bpa F. Bottero na język tamilski (NT - 1904, St - 1910) oraz NT, który tłumaczyli z Vg: J.B. Trincal na język tamilski (1890), C. Chounavel na język syngaleski (1896), D. Thomas na język teluguski (1914-24) i R.F.C. Mascarenhas na język konkanijski (1952).

14. Hiszpański - Wczesne hiszpańskie i katalońskie przekłady Pisma św. zachowały się w rękopisach. Pierwsze drukowane hiszpańskie przekłady obejmowały NT, m.in. tłumaczył go F. de Enzinas (An 1543), a jego przekład był podstawą tekstu, który wydał J. Perez de Pineda (G 1556), oraz Ps, które J. de Valdes przy­gotował na podstawie starych hiszpańskich tłumaczeń (Ve-G 1557). Protestancki przekład całej Biblii, z księgami deuterokanonicznymi włącz­nie, powszechnie używany przez protestantów, opublikował C. de Reina (Biblia del Oso, Bas 1567-69); jest to przeróbka łaciń­skiego tłumaczenia S. Pagniniego, którą później poprawił C. de Valera (A 1602). Katolickie tłumaczenia Pisma św. z Vg opu­blikowali F. Scio de San Miguel (1790-93) i F. Torres Amat (Ma 1823-25). Tzw. Biblię żydowską przygotowali 1553 Żydzi D. Pinel i J. de Vargas w 2 wersjach: żydowskiej i katolickiej. Nowe katatolickie tłumaczenia części lub całej Biblii z tekstów oryginalnych przy­gotowali m.in.: B. Necar Fuster i A. Colunga (Ma 1944), J.M. Bover i F. Cantera (Ma 1947); w Chile ukazał się przekład G. Jünermanna (Concepción 1928), w Argentynie zaś J. Reboli (BA 1944) i J. Straubingera (BA 1948-51).

15. Japoński - Pierwszy japoński przekład Biblii, który przygo­tował 1591 jezuita M. Barreto, został przechowany w rękopisie i obecnie wydany (Tok 1962); oprócz tego opublikowano 1613 przekład Biblii, którego żaden egzemplarz się nie przechował. W okresie do 1853, kiedy misjonarze nie mieli prawa wstępu do Japonii, protestanci publikowali niektóre części NT poza jej gra­nicami; w Japonii protestanckie przekłady NT opublikowali: N. Brown (1879), J.C. Hepburn i in. (1880, wspólny dla wielu Kościołów protestanckich) oraz N. Kassatkin (1901). Przekład całej Biblii opracowywała specjalna komisja z udziałem Japończyków; jej przekład wydano 1882-87, NT z tego wydania po poprawieniu 1917 był przez pewien czas powszechnie używany. W 1955-56 wydano NT i ST w potocznym języku japońskim (kogo); 1955 K. Tsuru i T. Matsumoto wydali własne tłumaczenie całej Biblii w klasycznym języku japońskim (bugo); M. Sekine wydał przekład kilku ksiąg ST (1964).
Katolickie tłumaczenie Ewangelii w języku bugo wydali M. Steichen i G. Takahaszi (1895-97). NT z Wulgaty przełożył E. Raguet (1905) i tłumaczenie to stało się oficjalnym tekstem katolików japońskich; A. Ogihara przetłumaczył 1947 niektóre części ST na podstawie przekładów z innych języków, całość zaś z Vg - franciszkanie z Hokkaido (1959); salezjanie opublikowali całą Biblię opracowaną na podstawie innych przekładów pod red. F. Barbaro (Tok 1964). W języku kogo 1953 opublikowano 4 przekłady NT, w tym katolicki - Barbara i L.S. Ogata. Przekład ST z hebrajskiego rozpoczął 1940 pu­blikować O. Szibutani, ale go nie ukończył; nowy, naukowy prze­kład Biblii z języków oryginalnych rozpoczęli wydawać franciszka­nie, pod red. B. Schneidera.