Przekłady na języki narodowe

16. Kataloński - protestancki przekład NT wydał J.M. Prat Colon (Lo 1832); ze strony katolickiej części ST i NT wydał 1902 Vadaguer, Pięcioksiąg z hebrajskiego przetłumaczył F. Clascar (1915), NT zaś z greckiego - M. Surra Esturi (Ba 1924). Najnowsze przekłady Biblii są oparte na tekstach oryginalnych: monumentalne wydanie Biblii z Montserrat (1926), które redaguje B. Ubach, i in. przekład NT, również z Montserrat (1951).

17. Lapoński - dla Lapończyków norweskich wydano 1840 NT, a 1895 całą Biblię, dla Lapończyków zaś szwedzkich 1755 NT (w Sztokholmie), a całą Biblię 1878.

18. Litewski - Protestancki przekład Psałterza opublikował J. Reza (Krl 1625); S. Bythner i F.Z. Susteris opublikowali litewskie tłumaczenie NT oparte na polskim tekście Biblii gdańskiej (Krl 1701); 1727 ukazało się podobne, oparte na niemieckiej Biblii Lutra; przekład zaś całej Biblii, której redaktorem był J.J. Kvantas, przy­gotowało 10 litewskich pastorów w Prusach (Krl 1735); przekład ten 1755 poprawił A.F. Šimelpenigis, później, po porównaniu 1815-16 z tekstami oryginalnymi, uległ on 1897 dalszej rewizji. Inny przekład Biblii opublikował F. Kuršaitis (Hl 1869), nowe zaś tłumaczenie Ewangelii (Kłajpeda 1934) przygotowali P. Jakubenas i A. Sermas, a dokończył 1951 A. Jurenas. Litewscy katolicy korzystali z przekładu liturgicznego perykop Ewangelii, którego doko­nał 1599 M. Daukša z Postylli katolickiej J. Wujka oraz z po­dobnych tłumaczeń, które redagowali K. Sirvids i J. Jakñavičius (1629-44). Przekładu NT dokonał metropolita J.J. Skvireckas (1911-35), tłumaczenie zaś ST zostało przygotowane z jego polecenia z Vg (R 1955-58). Przekład Psałterza z hebr. wydano 1949 w Stuttgarcie. Przekład NT bpa J.A. Giedraitisa (Wl 1816) miał za podstawę tłumaczenie J. Wujka; wydano też tłumaczenie Psałterza bpa M. Wołonczewskiego (Tilsit 1869); przekł. całej Biblii opubli­kowano 1922 i 1936. Na dialekt żmudzki przekład NT z greckiego wydał Bythner (Krl 1701).

19. Łotewski - Na język łotewski perykopy liturgiczne prze­łożył G. Elger (1620), całą zaś Biblię przetłumaczyli E. Gluck i Ch.B. Witten (Riga 1685-89); przekład ten kilkakrotnie popra­wiano. Nowe przekłady NT opublikowali 1933-37 A. Broks, a 1949 V. Strelevičs (z własnego przekładu B. z Vg).

20. Maltański - Częściowe przekłady maltańskie opubliko­wali: J. Cannolo - Ewangelię Jana (Lo 1822), M.A. Vassalli - Ewangelie oraz Dzieje apostolskie z Vg (Lo 1829), a M.A. Camilleri - NT z tłumaczenia angielskiego (Lo 1847). Dalsze tłumaczenia oparte były na Vg: Ewangelie (Malta 1895-1917) i Dzieje apostolskie przetłumaczył G.M. Azzopardi (Malta 1924), NT - P.P. Grima i ST - A.M. Galea (Malta 1924-32), a także Ewangelie, które przełożył M.G. Paris (Malta 1939-50). Z tekstów orygi­nalnych całą Biblię przełożył P.P. Saydon (Malta 1929-59); przekład ten z racji wysokich walorów językowych zyskał ogólne uznanie.

21. Niemiecki Częściowe przekł. tekstów biblijnych na dia­lekty niemieckie znane były już w VIII w., pierwsze drukowane Biblie ukazały się w Strasburgu (1466 i 1470) i w Augsburgu (2 - ok. 1475). Przed wystąpieniem M. Lutra było już przynajmniej 18 wydań całej Biblii i 34 wydania częściowe; wszystkie były przekł. z Vg.
Przekład Lutra (NT - Wittenberg 1522, ST i NT - Wittenberg 1534) oparty był na tekstach oryginalnych, ale tłumacz korzystał także z LXX, łacińskich przekładów Erazma z Rotterdamu i S. Pagniniego, a zapewne także z wcześniejszych tłumaczeń niemieckich; przekład ten zyskał sobie niezwykłe uznanie, a także wy­warł silny wpływ na wykształtowanie się niemieckiego języka literac­kiego. Inne niemieckie przekłady z tekstów oryginalnych: Zwingli-Bibel (Z 1525-29), Biblia kalwińska, którą przygotował J. Fischer lub Piscator (1602-04 - oficjalna Biblia w szwajcarskim kantonie Brno); Biblia socyniańska - J. Crell i J. Stegmann (1630). Nowsze przekł. wydali: J.H. Haug (1726-42), pietysta N.L. von Zinzendorf (1727), racjonalista J.L. Schmidt (1735), J.A. Bengel (T 1737), pietysta J.K. Ulrich (1755-56), W.M.L. De Wette wraz z J.Ch.W. Augusti (ST - Hei 1809-12, NT - Hei 1814), C. Brockhaus i in. (1871); przekłady: K.A. von Weizsäcker (NT - 1875) i E. Kautzsch (ST - 1894) zostały połączone w tzw. Textbibel (Fr 1899). Tłumaczyli jeszcze, zwł. NT po 1900: J. Weiss (Gö 1929⁴), F.E. Schlachter (St 1905), H. Wiese (B 1905), L. Albrecht (Go 1920), H. Menge (St 1923-26), O. Holtzmann (Gie 1926), A. Schlatter (St 1931), W. Michaelis (Bn 1934), F. Pfäfflin (Heilbronn 1934), E.E. Hirsch (T 1936), L. Thimme (Bethel 1946); wydano też nową Zwingli-Bibel. (Z 1931) i poprawiony przekł. Biblii Lutra (St 1964), a nadto nowe przekłady umieszczone w komenta­rzach do poszczególnych ksiąg biblijnych.
Żydowskie przekłady ST wydali L. Zunz i H. Arnheim (B 1838), S. Bernfeld (F 1902), L. Goldschmidt (B 1921-25), M. Buber i F. Rosenzweig (B 1926), H. Torczyner i E. Auerbach (F 1934).
Katolickie przekłady Pisma św. z Vg po reformacji wydali: H. Emser (Dr 1527), J. Eck (Ingolstadt 1537, w dialekcie szwabskim), a przede wszystkim J. Dietenberger (Mz 1534), z po­prawkami K. Ulenberga (Kö 1630); po następnej poprawce, dokonanej 1662 przez teologów z Moguncji (tzw. Biblia moguncka), była ona ogólnie używana przez katolików niemieckich do XVIII w. Później przekłady tekstów biblijnych wydawali teologowie ze Strasburga (Katholische strassburger Bibel 1734) i z Norymbergi (Nürnberger Bibel 1758), benedyktyni z Wessobrunn (1723) i z Ettenheimmünster (1751); H. Braun opublikował (Au 1788-97) niepełny przekład, kontynuowany przez J.M. Federa (Au 1803); trzecie, przerobione wydanie jego przekładu podpisał J.F. von Allioli (Nü 1830-32, jego tekst zdobył sobie popularność i został unowo­cześniony 1966 przez E. Beck), a dziesiąte wydał A. Arndt (Rb 1899-1901). Tłumaczenie, które rozpoczął D. von Brentano, dokończył T.A. Dereser (F 1800-10), a według katolickich zasad przerobił J.M.A. Scholz (F 1828). Przekład, który wydali K. i L van Ess (Sulzbach 1807), był oparty na tekstach oryginalnych z uwzględnieniem Vg, z samej natomiast Vg tłumaczyli V. Loch i W.K. Reischl (1857-67). Nowe przekł. z języków oryginalnych opublikowali m.in.: E. Dimmler (Mönchengladbach 1911), P. Riessler (ST, Mz 1924, I-II, tzw. Grünewald Bibel; od 3. wyd. - Mz 1934 ukazywała się w jednym tomie łącznie z NT, który przełożył R. Storr), E. Henne i K. Rösch (Pa 1921), L. Dürr (części ST - Bo 1929), T. Schwegler i in. (Z 1947), P. Parsch (Kl 1952), oraz V. Hamp i in. (Asch 1955); wyszły też Herders-Laienbibel (Fr 1938) i Schönnings-Hausbibel (Pa 1936-38); NT przełożyli jeszcze m.in.: J. Ecker (tzw. Kepplerbibel, St 1915), N. Schlögl (W 1920, potępiony przez Kościół), F. Tillmann (L 1925), J. Schäfer (Steyl 1925), P. Ketter (Meitingen 1936), J. Perk (D 1947), O. Karrer (Mn 1950), F. Sigge (F 1958), A. Zwettler (W 1960), F. Streicher (Fr 1964), a ST - A.M. Goldberg (Fr 1964); nowe przekłady zostały umieszczone w komenta­rzach do poszczególnych ksiąg biblijnych, szczególnie w Bonner-Bibel, Herders-Bibel, Regensburger NT, Echter-Bibel; nadto staraniem A. Heilmanna wyszła Katholische Familienbibel (Mn 1940), a D. Arenhoevel, A. Deissler i A. Vögtle przygotowali niemieckie wyda­nie Biblii jerozolimskiej (Fr 1968.1969⁹).

22. Norweski - Najwcześniejsze przekłady, zachowane frag­mentarycznie w rękopisach, wykazują związki z tłumaczeniami islandzkimi. W 1397-1814 używano w Norwegii duńskiego przekładu Biblii; jego językowej rewizji dokonano 1819. Nowe przekłady odznaczające się zaletami naukowymi i literackimi w języku norweskim (dialekt riksmal) wydali: ST - S. Michelet, S. Mowinckel i N. Messel (Os 1925-44), NT - J.L. Brun (Os 1945), a w dialekcie landsmal wydano przekłady 1891-1904, nadto 1921 całą Biblię, którą poprawiono 1938. Katolicki przekład NT z Vg opublikował 1902 O. Offerdahl; jego tekst dostosowano 1938 do tekstów oryginalnych.

23. Portugalski - Do pierwszych prób przekładów należą, poza harmonią Ewangelii Ludolfa z Saksonii (Li 1495), Ewan­gelie oraz Listy, które z łaciny przełożył i opublikował R. Alves (Oporto 1497), a także Dz i Listy katolickie w przekł. z Vg Bernardy­na z Alcobaca (Li 1505). Pierwszego przekładu całej Biblii z tekstów oryginalnych dokonał kalwiński misjonarz na Wschodzie J. Ferreira d'Almeida (NT - A 1681, ST - Batavia 1748-53), a po jego śmierci J. Akker; drugiego przekładu z Vg, dokonał A. Pereira de Figueiredo (Li 1778-90); obydwa przekłady były wielokrotnie przedrukowywane. W XIX w. w Brazylii powstały 2 przekł. NT: z Vg tłumaczył F. Joaąuin de Nostra Senhora da Nazara (Maranhao 1845-47), a z greckiego amerykański misjonarz protestancki A. Blackford (Rio de Janeiro 1879). W XX w. z Vg tłumaczył Ewangelię Mateusza M. Santana (Li 1909), całą Biblię - M. Soares (Oporto 1927-33), z greckiego zaś NT m.in. J. Falcao (Li 1956-65); nadto przy współpracy L.G. da Fonseca rozpoczęto wydawanie Biblia ilustrada (Oporto 1957) w przekładzie z języków ory­ginalnych, a kapucyni wydali przekład NT z greckiego (Li 1963²). W Brazylii przekład NT opublikowali: z Vg H. Rohden (Pe 1934), J.J. Pedreira de Castro (Rio de Janeiro 1956-58). W 1955 Liga de Estudios Biblicos rozpoczęła wydawać pod red. H. Correia Laurini B. wzorowaną na Biblii jerozolimskiej w przekładzie z języków oryginalnych. Nadto NT przełożył A. Negromonte (Rio de Ja­neiro 1961); opublikowano też Biblia sagrada (São Paulo 1962⁴), wzorowaną na Biblii z Maredsous.