III NIEDZIELA WIELKANOCNA - ROK C

Dzięki uprzejmości Oficyny Wydawniczej „Vocatio” i Księgarni św. Wojciecha (www.mojeksiazki.pl), które wyraziły zgodę na publikację fragmentów wydawanych przez nie pozycji, przedstawiamy czytelnikom cykl: „Zrozumieć Słowo”. Będziemy starali się ukazywać w nim fragmenty Pisma Świętego przewidziane w Liturgii w kontekście historycznym, kulturowym i teologicznym.
Mamy nadzieję, że pomoże to czytelnikom w pełniejszym przeżywaniu spotkania z Chrystusem podczas Eucharystii oraz w coraz lepszym odczytywaniu skierowanego do nas Słowa Bożego i wprowadzaniu go w życie. Zapraszamy do lektury i refleksji.

III Niedziela Wielkanocna – Rok C

Czytania mszalne

 PIERWSZE CZYTANIE
Cierpienie dla imienia Jezusa

Czytanie z Dziejów Apostolskich

Arcykapłan zapytał Apostołów: ”Zakazaliśmy wam surowo, abyście nie nauczali w to imię, a oto napełniliście Jerozolimę waszą nauką i chcecie ściągnąć na nas krew tego człowieka?”.
Odpowiedział Piotr i Apostołowie: ”Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi. Bóg naszych ojców wskrzesił Jezusa, którego straciliście, przybiwszy do krzyża. Bóg wywyższył Go na prawicę swoją jako Władcę i Zbawiciela, aby dać Izraelowi nawrócenie i odpuszczenie grzechów. Dajemy temu świadectwo my właśnie oraz Duch Święty, którego Bóg udzielił tym, którzy są Mu posłuszni”.
I zabronili Apostołom przemawiać w imię Jezusa, a potem zwolnili. A oni odchodzili sprzed Sanhedrynu i cieszyli się, że stali się godni cierpieć dla imienia Jezusa.

Dz 5,27b-32.40b-41

27. Arcykapłan przewodniczył posiedzeniom Sanhedrynu lub pracom rady sądowej.

28. Pod adresem apostołów wysunięto oskarżenie, że usiłują wzniecić niepokoje przeciwko miejskiej arystokracji popieranej przez Rzymian, przypisując jej winę za ukrzyżowanie Jezusa. (Sanhedryn uważał egzekucję Jezusa za wyeliminowanie buntownika wzniecającego społeczne niepokoje.)

”napełniliście Jerozolimę waszą nauką”: Oskarżenie artykułuje zbawczo-historyczną konieczność, która uzasadnia odpowiedź Piotra.

29-32. Druga mowa Piotra przed Sanhedrynem stanowi ilustrację Łk 21,13 (por. Mk 13,9): przesłuchanie stwarza okazję do składania „świadectwa (w. 32).
Apostołowie utrzymują, że Sanhedryn jest odpowiedzialny za tę egzekucję.

29. ”Trzeba bardziej słuchać Boga”: Nakaz Piotra, wyraźniej niż w 4,19, przypomina teraz sokratejską zasadę (Platon, Obrona Sokratesa 29d).

30. ”zawiesiwszy na drzewie”: Aluzja do Pwt 21,22 jest wyraźna (por. 10,39; 2,23; Ga 3,13). Nawiązanie przez Pawła do przekleństwa wystawionego na widok publiczny ciała skazańca miało wskazywać drogę zbawienia niezależną od prawa, natomiast Łukaszowi chodziło o ukazanie na podstawie prawa wielkości winy ludzi, którzy „wyciągnęli swoje ręce przeciwko" Zbawicielowi.

31. Przywódcy Sanhedrynu, którzy wywodzili się ze stronnictwa saduceuszów, mogli uważać za błędne twierdzenia apostołów, jakoby Jezus okazał się ostatecznie królem, panował w imieniu Boga i został przez Niego uznany za niewinnego, mimo skazania Go przez Sanhedryn. W tym przypadku wydaje się ważniejsze, że mogli odebrać te twierdzenia jako bezpośrednie wyzwanie rzucone ich politycznej władzy i mądrości.

”Władcę i Zbawiciela”: Funkcje te (por. 3,13; 13,23) zostały szczegółowo wyjaśnione za pomocą niezależnego wyrażenia tou Douai, „dać", które w kontekście 2,32-33 należy odnieść do Chrystusa.

32. Duch Święty jest Duchem proroctwa, który udziela natchnienia świadkom. Miał On zstąpić dopiero w czasach ostatecznych, i to na ludzi najbardziej pobożnych. Odpowiedź apostołów wskazuje na to, że nie uważają, by Sanhedryn okazywał posłuszeństwo Bogu.

41. Apostolski wzór odważnego wyznawania wiary pomimo prześladowań (por. Łk 6,22-23; 12,4-12) jest z pewnością jednym z przewodnich motywów kompozycyjnych tej części księgi.
W tradycji żydowskiej sprawiedliwy mógł cieszyć się z doznawanego cierpienia, miał bowiem za nie otrzymać nagrodę w przyszłym świecie. Z drugiej strony sprzeciw wobec władcy zostałby uznany za akt bohaterstwa, zaś judaizm sławił męczenników, którzy w ten sposób postąpili. (Dalsze publiczne nauczanie apostołów na dziedzińcach Świątyni świadczy o ich szczególnej odwadze). Starożytni czytelnicy z szacunkiem odnieśliby się do tak opisanych apostołów. „Nauczanie” oznacza przede wszystkim udzielanie wskazówek; „głoszenie" - to zwiastowanie zbawczej Ewangelii.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

 PSALM RESPONSORYJNY

Refren: Sławię Cię, Panie, bo mnie wybawiłeś.

Sławię Cię, Panie, bo mnie wybawiłeś
i nie pozwoliłeś mym wrogom naśmiewać się ze mnie.
Panie, mój Boże, z krainy umarłych wywołałeś moją duszę
i ocaliłeś mi życie spośród schodzących do grobu.
Refren.
Śpiewajcie psalm wszyscy miłujący Pana
i pamiętajcie o Jego świętości.
Gniew Jego bowiem trwa tylko przez chwilę,
a Jego łaska przez całe życie.
Refren.
Wysłuchaj mnie, Panie, zmiłuj się nade mną,
Panie, bądź moją pomocą.
Zamieniłeś w taniec mój żałobny lament,
Boże mój i Panie, będę Cię sławił na wieki.
Refren.

Ps 30,2 i 4.5-6ab.11 i 12a i 13b

Ps 30. Dziękczynienie jednostki za wybawienie od śmiertelnej choroby.
Struktura:
w. 2 (wstęp hymniczny)
ww. 3-4 (wybawienie psalmisty od śmierci)
ww. 5-6 (zaproszenie do przyłączenia się do uwielbienia)
ww. 7-11 (lamentacja zagrożonego śmiercią)
ww. 12-13 (odrodzenie psalmisty oraz chwała i dziękczynienie złożone Bogu).

2. ”Wysławiam Ciebie”: Dosł. „wywyższam”. Wyrażenie dobrze pasuje w tym miejscu, gdyż psalmista „wywyższa" Jahwe, który go „wywyższył (wyniósł)” z Szeolu.

5. Radosny powrót do wspólnoty osoby, która stała w obliczu śmierci (Ps 22,23-24).

9-11. Z „grobu" (-» § 17) psalmista nie może dziękować Jahwe (Ps 115,17).

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

30,4. Wydobyć z Szeolu, przywrócić do życia. W babilońskim utworze zatytułowanym Ludlul Bel Nemeqi bóg Marduk daje wytchnienie jednemu ze swych czcicieli, który cierpiał z nieznanych powodów: "Pan pochwycił mnie, Pan mnie postawił na nogi; Pan udzielił mi życia, wybawił mnie [z otchłani], wyzwolił od zniszczenia, [...] wyciągnął z rzeki Habur [...] ujął mnie za rękę" (z książki W. G. Lamberta, Babylonian Wisdom Literature), s. 59.

Komentarz Historyczno-Kulturowy do Biblii Hebrajskiej, John H. Walton,
Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Oficyna Wydawnicza "Vocatio", Warszawa 2005 :.

 DRUGIE CZYTANIE
Chwała Baranka

Czytanie z Księgi Apokalipsy świętego Jana Apostoła

Ja, Jan, ujrzałem i usłyszałem głos wielu aniołów dokoła tronu i Zwierząt, i Starców, a liczba ich była miriady miriad i tysiące tysięcy, mówiących głosem donośnym: ”Baranek zabity jest godzien wziąć potęgę i bogactwo, i mądrość, i moc, i cześć, i chwałę, i błogosławieństwo”.
A wszelkie stworzenie, które jest w niebie i na ziemi, i pod ziemią, i na morzu, i wszystko, co w nich przebywa, usłyszałem, jak mówiło: ”Siedzącemu na tronie i Barankowi błogosławieństwo i cześć, i chwała, i moc na wieki wieków”. A czworo Zwierząt mówiło: ”Amen”. Starcy zaś upadli i oddali pokłon.
Ap 5,11-14

Aklamacja niezliczonej rzeszy wszelkiego rodzaju istot oraz uniżenie Starców przypominają honory oddawane cesarzowi rzymskiemu (D.E. Aune, BR 28 [1983] 14-20). Fakt, iż odbiorcami tych aktów czci są Bóg i Baranek, a nie cesarz, odzwierciedla Janową wizję konfliktu między prawem Bożym a cesarskim.

11. Niektóre teksty żydowskie podają fantastycznie wyolbrzymione liczby ludzi (powiadają np. że podczas bitwy poległo więcej ludzi niż żyło w całej historii). Teksty takie mówią o jeszcze większej liczbie aniołów, co może się wydać bardziej zasadne. „Dziesięć tysięcy” było największą liczbą używaną przez Greków. Zatem „miriady miriad", czyli „dziesięć tysięcy po dziesięć tysięcy", oznacza niepoliczalność.

12. Rzymski namiestnik z początku II w. po Chr. potwierdza, że chrześcijanie czcili Chrystusa jako Boga. Interesujące, że czytanie przeznaczone na Święto Paschy, zawierające uwielbienie Boga za wybawienie Izraelitów z Egiptu, także wymienia siedem pochwał (podobnie jak tekst z Qumran). Zamiłowanie apostoła Jana do liczby siedem ma jednak głębsze motywy, niezależne od związków ze Świętem Paschy, może to być więc jedynie przypadkowa zbieżność.

13-14. Chociaż Stary Testament i judaizm głosiły, że w czasach ostatecznych świat całkowicie zostanie podporządkowany Bożemu panowaniu, wierzono, iż już obecnie wszystkie elementy wszechświata były posłuszne Jego władzy.

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ

Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja
Zmartwychwstał Chrystus, który wszystko stworzył
i zlitował się nad ludźmi.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja

 EWANGELIA

Trzecie zjawienie się Zmartwychwstałego Apostołom

Jezus ukazał się znowu nad Morzem Tyberiadzkim. A ukazał się w ten sposób: Byli razem Szymon Piotr, Tomasz, zwany Didymos, Natanael z Kany Galilejskiej, synowie Zebedeusza oraz dwaj inni z Jego uczniów. Szymon Piotr powiedział do nich: ”Idę łowić ryby”. Odpowiedzieli mu: ”Idziemy i my z tobą”. Wyszli więc i wsiedli do łodzi, ale tej nocy nic nie złowili.
A gdy ranek zaświtał, Jezus stanął na brzegu. Jednakże uczniowie nie wiedzieli, że to był Jezus. A Jezus rzekł do nich: ”Dzieci, czy nie macie nic do jedzenia?”. Odpowiedzieli Mu: ”Nie”.
On rzekł do nich: ”Zarzućcie sieć po prawej stronie łodzi, a znajdziecie”. Zarzucili więc i z powodu mnóstwa ryb nie mogli jej wyciągnąć.
Powiedział więc do Piotra ów uczeń, którego Jezus miłował: ”To jest Pan!”. Szymon Piotr, usłyszawszy, że to jest Pan, przywdział na siebie wierzchnią szatę, był bowiem prawie nagi, i rzucił się w morze. Reszta uczniów dobiła łodzią, ciągnąc za sobą sieć z rybami. Od brzegu bowiem nie było daleko, tylko około dwustu łokci.
A kiedy zeszli na ląd, ujrzeli żarzące się na ziemi węgle, a na nich ułożoną rybę oraz chleb. Rzekł do nich Jezus: ”Przynieście jeszcze ryb, któreście teraz ułowili”. Poszedł Szymon Piotr i wyciągnął na brzeg sieć pełną wielkich ryb w liczbie stu pięćdziesięciu trzech. A pomimo tak wielkiej ilości sieć się nie rozerwała. Rzekł do nich Jezus: ”Chodźcie, posilcie się!”. Żaden z uczniów nie odważył się zadać Mu pytania: ”Kto Ty jesteś?”, bo wiedzieli, że to jest Pan. A Jezus przyszedł, wziął chleb i podał im, podobnie i rybę.
To już trzeci raz, jak Jezus ukazał się uczniom od chwili, gdy zmartwychwstał.
A gdy spożyli śniadanie, rzekł Jezus do Szymona Piotra: „Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie więcej aniżeli ci?”
Odpowiedział Mu: „Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham”.
Rzekł do niego: „Paś baranki moje”.
I powtórnie powiedział do niego: „Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie?”
Odparł Mu: „Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham”.
Rzekł do niego: „Paś owce moje”.
Powiedział mu po raz trzeci: „Szymonie, synu Jana, czy kochasz Mnie?”
Zasmucił się Piotr, że mu po raz trzeci powiedział: „Czy kochasz Mnie?” I rzekł do Niego: „Panie, Ty wszystko wiesz, Ty wiesz, że Cię kocham”.
Rzekł do niego Jezus: „Paś owce moje.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci: Gdy byłeś młodszy, opasywałeś się sam i chodziłeś, gdzie chciałeś. Ale gdy się zestarzejesz, wyciągniesz ręce swoje, a inny cię opasze i poprowadzi, dokąd nie chcesz”.
To powiedział, aby zaznaczyć, jaką śmiercią uwielbi Boga. A wypowiedziawszy to rzekł do niego: „Pójdź za Mną!”

J 21,1-19

Jezus ukazuje się nad Jeziorem Tyberiadzkim (21,1-14).

Wersety 1 i 14 zostały wykorzystane jako łącznik zawartego tutaj materiału i narracji Ewangelii, w której była już mowa o ukazywaniu się Jezusa w Galilei (Mk 16,7); jedynym innym materiałem narracyjnym, związanym z takimi ukazywaniami się Jezusa, jest posłanie uczniów w scenie na górze (Mt 28,16-20). Scena łowienia ryb w tradycji Janowej łączy się z Łukaszowym opowiadaniem o cudownym połowie ryb oraz o powołaniu Piotra jako „rybaka ludzi" (Łk 5,1-11). Wysuwano przypuszczenie, że w Łukaszowej narracji w niewłaściwym miejscu umieszczono opowiadanie o zmartwychwstaniu. Chociaż pogląd ten zbliża do siebie tradycję Łukaszową i Janową, niezależny rozwój tradycji Janowej czyni równie prawdopodobnym przypuszczeniem, że obydwie tradycje rozwinęły opowiadanie o cudownym połowie ryb w innym kontekście.
Niektórzy współcześni badacze sądzą, że J 21 nie stanowił pierwotnie części tego utworu, wydaje się bowiem niweczyć efekt punktu kulminacyjnego. Jednak zakończenie Iliady (księga 24), najbardziej popularnego z dzieł grecko-rzymskiej starożytności, też ma charakter niweczący wcześniejszy efekt kulminacyjny. Starożytni czytelnicy i pisarze nie odczytywali zapewne w taki sposób epilogu dodanego do ksiąg.

CUDOWNY POŁÓW (21,2-8.10-11).

1-3. Ryby często łowiono w nocy (por. Łk 5,5). Niektórzy pisali, że na Jeziorze Galilejskim (tutaj zwanym Morzem Tyberiadzkim) łatwiej było łowić ryby w nocy niż we dnie. Rano można było sprzedać złowione ryby na targu.

2. ”Szymon Piotr, Tomasz...”: Lista imion mogła pochodzić od redaktora J, bowiem zarówno tożsamość Tomasza, jak i Natanaela, zostały już wyjaśnione czytelnikowi Ewangelii.

3. ”Idę łowić ryby”: Decyzja o łowieniu ryb, w której nie byłoby nic zdumiewającego, gdyby opisywała pierwsze (jedyne?) ukazanie się Jezusa Piotrowi i uczniom, teraz wydaje się dziwna, bowiem ignorują oni najwyraźniej powołanie w J 20,21.

4. Motyw nierozpoznania Jezusa, typowy dla opowiadań o Jego ukazywaniu się (zob. J 20,15; Łk 24,14-15), również lepiej pasuje do niezależnego opowiadania o ukazaniu się Pana. Kilka szczegółów połowu ma odpowiedniki w Łukaszowym opowiadaniu o cudzie: uczniowie łowili przez całą noc bez powodzenia; Jezus poleca im zarzucić sieci; wielki połów ryb; Piotr spontanicznie reaguje na obfity połów; ryby jako symbol misji; uwaga o stanie sieci. Relacje te różnią się jednak pod względem położenia łodzi, pozycji Jezusa względem niej, charakterem reakcji Piotra, faktycznym stanem sieci i obecnością innych łodzi, pomagających przy połowie.

5-6. Tradycja żydowska uważała Boga za suwerennego władcę na światem ryb (np. Tb 6,2-5), co bez wątpienia skłaniało wielu rybaków do modlitwy. Sieci były przypuszczalnie zrobione ze sznurka skręconego z takich materiałów jak len i konopie. Sądzi się, że sieć miała jeden węższy koniec, ciągnięty przez ludzi w łodzi, i drugi, szerszy, zanurzony w wodzie, dzięki przyczepionym do niego ciężarkom.

7. Piotr nie powinien potrzebować pomocy, by rozpoznać Jezusa zob. jednak 20,4-5. Słowo „nagi" było używane w znaczeniu względnym (mogło oznaczać „bez wierzchniej szaty"). Pobożni Żydzi z Palestyny, unikali publicznego pokazywania nagości. Piotr był więc ubrany w spodnią szatę lub przynajmniej w przepaskę biodrową. Nawet w chłodny poranek mógł tak ciężko pracować, że się spocił i musiał zdjąć ubranie. Jego wierzchnia szata mogła być obwiązana wokół talii lub podwinięta i włożona za pas.

”To jest Pan”: U Jana to rozpoznanie Pana na brzegu przez „umiłowanego ucznia" jest bezpośrednią przyczyną reakcji Piotra. Niektórzy egzegeci dostrzegają tutaj paralelę do sceny z Marią Magdaleną, która rozpoznaje Pana, gdy zwraca się do niej po imieniu (J 20,16). Jezus zwrócił się do uczniów używając określenia używanego we wspólnocie Janowej na określenie jej samej: „dzieci" (w. 5; por. l J 2,12.18; 3,7).

8. „Około dwustu łokci” (tzn. ok. 45 m) to zbyt daleko od brzegu, by Piotr mógł dotrzeć tam brodząc w wodzie, początkowo, gdy wyskoczył z łodzi, musiał płynąć.

9-10. Chociaż Jezus jest dawcą pożywienia, podobnie jak w J 6, tym razem stwarza im okazję do podzielenia się połowem, jak to uczynił młodzieniec w J 6,9. W cesarstwie rzymskim nieliczni zamożni posiadacze ziemscy gardzili pracą fizyczną, lecz większość ludzi była dumna z pracy swoich rąk (na grobach wymienia się nawet ich zawody). Jezus przyjmuje ich połów, chociaż jest jego sprawcą (J 21,5-6).

”Przynieście jeszcze ryb”: Słowa te pozostają w sprzeczności z w. 9, łączą jednak epizod połowu ze sceną posiłku.

11. ”w liczbie stu pięćdziesięciu trzech”: Symbolika liczby „153” jest przedmiotem sporów. Podobieństwa do Łukaszowego opowiadania wskazują, że liczba złowionych ryb łączy się z uniwersalnym charakterem misji (por. J 10,16). Narrator mógł podkreślić, że sieci nie uległy porwaniu, by wskazać na jedność różnych wierzących w przeciwieństwie do podziałów, które zarysowały się wśród niewierzących tłumów z powodu Jezusa (zob. J 7,43; 9,16; 10,19).

Św. Hieronim pisał, że starożytni zoologowie doliczyli się 153 gatunków ryb, lecz ich zaginione dzieła nie wspierają tej hipotezy, która mogła wynikać raczej z próby wyjaśnienia tego wersetu. Proponowano różne symboliczne interpretacje liczby 153 (od nawiązującej do hebrajskich słów, w których liczbowa wartość liter dawała w rezultacie liczbę 153 do liczby trójkąta, która zrobiłaby wrażenie na starożytnych filozofach ze szkoły pitagorejskiej). Starożytne opowieści o cudach często podkreślały liczby, by wzmocnić realnych charakter nadprzyrodzonego wydarzenia (np. 2 Krl 19,35). Liczba 153 została podana zapewne dlatego, że uczniowie byli pod tak wielkim wrażeniem cudu, iż policzyli ryby. Zmartwychwstały Pan dostarczył im więcej ryb, niż byli w stanie spożyć.

POSIŁEK (21,9.12-14).

Opowiadanie o cudownym połowie przeradza się w opowiadanie o ukazaniu się Zmartwychwstałego, połączone z tradycją podającą, że Jezus został rozpoznany podczas posiłku. W Łk 24,43 Jezus sam je kilka ryb, by rozwiać wątpliwości. W Łk 24,30 otwiera oczy uczniom błogosławiąc, łamiąc i rozdzielając chleb. Chleb i ryby były pokarmem, który został pobłogosławiony w epizodzie cudownego rozmnożenia chleba w J 6,9. Innych aluzji do tej sceny dopatrzyć się można w fakcie, że obydwa posiłki miały miejsce nad Jeziorem Tyberiadzkim (tylko w tych fragmentach J jest o nich wzmianka), zaś działanie Jezusa polega na braniu chleba i rozdawaniu uczniom pożywienia (w. 13). W J 6,11 Jezus rozdziela jedzenie tłumom. Wydaje się prawdopodobne, że rozpoznanie podczas posiłku miało przypomnieć Janowemu czytelnikowi o obecności Jezusa przy eucharystycznej Wieczerzy.

PIOTR PASTERZEM i MĘCZENNIKIEM (21,15-19)

15-17. Dwóch greckich słów użytych tutaj na oznaczenie miłości Jan używa zamiennie w innych swoich tekstach, zamiennie stosuje się je też w literaturze pochodzącej z tego okresu. Chodzi tutaj nic o różne słowa (wbrew temu co sądzą niektórzy interpretatorzy), lecz o to, że miłość do Jezusa wyraża się posłuszeństwem wobec Jego powołania i posługą dla Jego ludu. Jako „naśladowca”, Piotr sam jest jedną z owiec.

”Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie?”: Piotr odwraca teraz potrójne zaparcie się Pana w J 18,17.25-26. Łk 22,31-34 łączy wygłoszoną podczas Wieczerzy przepowiednię, że Piotr będzie „utwierdzał braci” (dosł. „nawróciwszy się utwierdzaj") z przepowiednią, że zaprze się Pana. Ten zwrot w życiu Piotra łączy się zwykle z jego pozycją jako pierwszego, który widział Pana (zob. 1 Kor 15,5; Łk 24,34) - tradycją, której nigdy nie słyszymy, chyba że opowiadanie o ukazaniu się Jezusa w J 21,1-14 nawiązuje do opowiadania o pojawieniu się Pana tylko Piotrowi. Ewangelia Janowa łączy miłowanie Jezusa z zachowywaniem jego przykazań (J 14,15; 15,10). Tutaj przykazanie Jezusa ustanawia Piotra tym, który ma „strzec" i „paść" owce Jezusa. Tradycja ta wydaje się zakładać rozwój kościelnego urzędu „przełożonego, nadzorcy". Pasienie owiec było również symbolem odnoszącym się do biskupów i starszych w 1 P 5,2-4 i Dz 20,28. J podkreśla troskę Jezusa o owce, które zostały Mu powierzone przez Boga (J 10,3-4.14.27-30; 17,6.9-12). Teraz funkcja ta została przekazana Piotrowi. Pokrewna tradycja Piotrowa zachowała się w wypowiedzi o Piotrze jako „skale" w Mt 16,18-19, którą wielu egzegetów uważa za zaczerpniętą z pozmartwychwstaniowej sceny powołania.

18-19. Przepowiednie starożytne często miały zagadkowy charakter. Ta sugeruje, że Piotr nic będzie mógł nawet ubrać się na podróż - w tym przypadku, by przygotować się na własną egzekucję. Na temat „uwielbienia" Boga męczeńską śmiercią, jak Jezus zob. J 12,23-27. Tradycja chrześcijańska zaświadcza, że Piotr został ukrzyżowany w Rzymie, za panowania Nerona, w 64 r. po Chr.

”powiadam ci”: Jezus oznajmia, że Piotr rzeczywiście wypełni swoje wcześniejsze obietnice (J 13,37-38) i pójdzie za nim nawet na śmierć, 1 Clem. 5,4 potwierdza, że Piotr poniósł męczeńską śmierć za panowania Nerona.

”Gdy byłeś młodszy, opasywałeś się sam i chodziłeś, gdzie chciałeś. Ale gdy się zestarzejesz...”: Wypowiedź o charakterze przysłowiowym. Uwaga narratora w w. 19 wyjaśnia ją jako aluzję do śmierci Piotra. Nie jest jednak jasne czy „wyciągnięcie rąk" odnosi się po prostu do skrępowania rąk więźnia, czy autorowi chodziło o tradycję podającą, że Piotr został ukrzyżowany. Tradycja ta została poświadczona dopiero przez Tertuliana (Scorpiace 15,3).
 

Katolicki Komentarz Biblijny
prac. zbiorowa, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001 :.

Historyczno Kulturowy Komentarz do Nowego Testamentu
Craig S. Keener, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2000 :.