ODPOWIEDZI

OMÓWIENIE TRZECIEJ TURY DRUGIEGO ETAPU

 

---

Pytanie 1 [21]

W Dziejach Apostolskich czytamy, że Paweł dwa razy powoływał się na obywatelstwo rzymskie. Dlaczego można powiedzieć, że raz okazało się to błędem?

ODPOWIEDŹ:

Poneważ gdyby nie ten fakt, zostałby uwolniony:
”Kiedy odeszli, mówili jedni do drugich: Ten człowiek nie czyni nic podpadającego pod karę śmierci lub więzienia. A Agryppa powiedział do Festusa: Możnaby zwolnić tego człowieka, gdyby się nie odwołał do Cezara.” (Dz 26,31-32)


Pytanie 2 [22]

Paweł w młodości uczył się sztuki retoryki greckiej i łacińskiej. Widać to chociażby na przykładzie jednego z jego przemówień.
We wstępie Paweł stosuje zasadę captatio benevolentiae, czyli zdobycie przychylności słuchacza, podsycając ciekawość i jednocześnie schlebiając audytorium (...). Zaczyna swą argumentację od rzeczy ogólnych, żeby niespostrzeżenie skierować myśli audytorium ku Bogu. Mowa Pawła dostosowana jest do światopoglądu wykształconego poganina i nie odwołuje się do tekstów biblijnych, ale opiera na prawdach powszechnie uznawanych, wspólnych poganom i chrześcijanom. Sposób, w jaki przedstawia Boga (…) jest całkowicie zgodny z twierdzeniami filozofii stoickiej. Słownictwo Pawła odzwierciedla pojęcia filozoficzne powszechnie wtedy przyjęte, apostoł zaś ilustruje swój wywód cytatami: (…), których autorzy [...] są znani słuchaczom. W zakończeniu pojawia się streszczenie tezy i wreszcie punkt kulminacyjny, w którym występuje jedyne bezpośrednie odwołanie się do nauki chrześcijańskiej: (...)

Proszę podać o jakie przemówienie chodzi, w miejsce „(...)” wstawić odpowiednie jego fragmenty, a w miejsce „[...]” właściwych autorów.

ODPOWIEDŹ:

Jest to przemówienie na Areopagu.

We wstępie Paweł stosuje zasadę captatio benevolentiae, czyli zdobycie przychylności słuchacza, podsycając ciekawość i jednocześnie schlebiając audytorium „Mężowie ateńscy - przemówił Paweł stanąwszy w środku Areopagu - widzę, że jesteście pod każdym względem bardzo religijni. Przechodząc bowiem i oglądając wasze świętości jedną po drugiej, znalazłem też ołtarz z napisem: "Nieznanemu Bogu". Ja wam głoszę to, co czcicie, nie znając.”. Zaczyna swą argumentację od rzeczy ogólnych, żeby niespostrzeżenie skierować myśli audytorium ku Bogu. Mowa Pawła dostosowana jest do światopoglądu wykształconego poganina i nie odwołuje się do tekstów biblijnych, ale opiera na prawdach powszechnie uznawanych, wspólnych poganom i chrześcijanom. Sposób, w jaki przedstawia Boga Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, On, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką ludzką i nie odbiera posługi z rąk ludzkich, jak gdyby czegoś potrzebował, bo sam daje wszystkim życie i oddech, i wszystko. On z jednego /człowieka/ wyprowadził cały rodzaj ludzki, aby zamieszkiwał całą powierzchnię ziemi. Określił właściwie czasy i granice ich zamieszkania, aby szukali Boga, czy nie znajdą Go niejako po omacku. Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. (....)Będąc więc z rodu Bożego, nie powinniśmy sądzić, że Bóstwo jest podobne do złota albo do srebra, albo do kamienia, wytworu rąk i myśli człowieka. jest całkowicie zgodny z twierdzeniami filozofii stoickiej. Słownictwo Pawła odzwierciedla pojęcia filozoficzne powszechnie wtedy przyjęte, apostoł zaś ilustruje swój wywód cytatami: Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy (...)"Jesteśmy bowiem z Jego rodu" których autorzy Kleantes i Aratos z Soloi są znani słuchaczom. W zakończeniu pojawia się streszczenie tezy i wreszcie punkt kulminacyjny, w którym występuje jedyne bezpośrednie odwołanie się do nauki chrześcijańskiej: Nie zważając na czasy nieświadomości, wzywa Bóg teraz wszędzie i wszystkich ludzi do nawrócenia, dlatego że wyznaczył dzień, w którym sprawiedliwie będzie sądzić świat przez Człowieka, którego na to przeznaczył, po uwierzytelnieniu Go wobec wszystkich przez wskrzeszenie Go z martwych.

Oczywiście nie jest wymagane użycie każdego z tych słów w odpowiedzi, ale tych najistotniejszych. Poza tym, w ramach ciekawostki:

 

Bezpośrednim nawiązaniem do stoicyzmu są idee: 1) Bóg, który uczynił świat i wszystko ... z rodu jego jesteśmy; 2) nie jest uczyniony ze złota, srebra itd. ( Ks. Eugeniusz Dąbrowski, Dzieje Pawła z Tarsu)

 

Grecy nie uznawali stworzenia świata z niczego- stoicy jednak rozumieli stwarzanie jako formowanie, nadawanie kształtu z już istniejącej materii (...)Dla Epikteta Bóg jest tym, który czyni- Dopiero u niego pojawia się wśród stoików rozumienie Boga na sposób osobowy. (Ks. Rakocy, Paweł apostoł Żydów i pogan”)

 

W systemie stoików bóstwo przenikało całą materię. Seneka wyraził to słowami: „Bóg jest blisko ciebie, jest z tobą, jest w tobie”.

 

W tekście występuje jeszcze jeden, nie wyodrębniony cytat - „Bo w nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy” – to stwierdzenie jest nieznanego pochodzenia- przypisuje się je Epimenidesowi z Knossos na Krecie. Wypowiadałby je syn Zeusa, Minos, którego ustami autor poematu sprzeciwia się przekonaniu Kreteńczyków, że Zeus zginął, na potwierdzenie czego wskazują jego grób. (...) Przypuszczalny cytat z Epimenidesa odpowiada do pewnego stopnia myśli stoickiej. Skoro jednak Epimenides żył przez Zenonem z Kition, założycielem szkoły stoickiej, nie jest on stoickiego pochodzenia. Można też powątpiewać, czy stoicy do końca się z nim zgadzali. Wprawdzie stoicy uważali, że bóstwo przenika cały świat i tym samym mieszka w człowieku, ale nigdzie nie ma mowy o tym, żeby człowiek żył w bóstwie. Co więcej, nie spotykamy u nich żadnego wyrażenia w sensie osobowym „w Nim”- Jeżeli stoicy ja akceptowali, to rozumieli na sposób panteistyczny.


Pytanie 3

[23]

Po odwołaniu się do cezara Paweł został przewieziony do Rzymu, gdzie dwa lata spędził w więzieniu. Co działo się z nim później? (proszę podać dwie główne koncepcje)

ODPOWIEDŹ:

1. Opuścił Rzym (i tutaj jest wiele wersji, gdzie mógł się udać - m.in. Hiszpania, podróż na Wschód), później został ponownie uwięziony i stracony w Rzymie

2. Nie opuszczał już Rzymu i został stracony. (taką wersję przedstawia m.in. Encyklopedia Biblijna, Romaniuk, Dibelius, Conzelmann, Haenchen, Gnilka, Jewet i in.)

Prawidłowa odpowiedź powinna zawierać jedną z wersji punktu 1 oraz punkt 2

Pytanie 4 [24]

Często Paweł nazywany jest Apostołem Pogan. Sugeruje to, że poganie byli adresatami jego misyjnej działalności, a nie Żydzi – ewentualnie ci ostatni mieli w niej bardzo małe znaczenie.
Proszę wskazać kilka tych fragmentów Pisma Świętego, które wydają się to potwierdzać, jak i takich, które temu przeczą.

ODPOWIEDŹ:

Fragmentów tych jest bardzo dużo. Dla przykładu:

Paweł jako Apostoł Pogan:
1. „Wtedy Paweł i Barnaba powiedzieli odważnie: Należało głosić słowo Boże najpierw wam. Skoro jednak odrzucacie je i sami uznajecie się za niegodnych życia wiecznego,zwracamy się do pogan. Tak bowiem nakazał nam Pan: Ustanowiłem Cię światłością dla pogan,abyś był zbawieniem aż po krańce ziemi. Poganie,słysząc to,radowali się i wielbili słowo Pańskie,a wszyscy,przeznaczeni do życia wiecznego,uwierzyli.” (Dz 13,46-48)

2. „Gdy jednak spodobało się Temu, który wybrał mnie jeszcze w łonie matki mojej i powołał łaską swoją, aby objawić Syna swego we mnie, bym Ewangelię o Nim głosił poganom” (Gal 1,15-16)

3. „Przez Niego otrzymaliśmy łaskę i urząd apostolski, aby ku chwale Jego imienia pozyskiwać wszystkich pogan dla posłu-szeństwa wierze.” (Rz 1,5)

Paweł jako Apostoł Żydów - wiele fragmentów opisuje jak Paweł przybywając do jakiejś miejscowości zaczyna głoszenie nauki od przemawiania do Żydów w synagogach:

1."Kiedy wychodzili,proszono ich,aby w następny szabat mówili do nich o tym samym. A po zakończeniu zebrania wielu Żydów i pobożnych prozelitów towarzyszyło Pawłowi i Barnabie,którzy w rozmowie starali się zachęcić ich do wytrwania w łasce Boga."(Dz 13,42-43)

2."W Ikonium weszli tak samo do synagogi żydowskiej i przemawiali,tak że wielka liczba Żydów i pogan uwierzyła."(Dz 14,1)

3."Przeszli przez Amfipolis i Apolonię i przybyli do Tesaloniki,gdzie Żydzi mieli synagogę. Paweł według swego zwyczaju wszedł do nich i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi,wychodząc od Pism; objaśniał i wykładał : Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać. Jezus,którego wam głoszę,jest tym Mesjaszem."(Dz 17,1-3)

Pytanie 5 [25]

I na koniec Etapu ciekawostka w formie zagadki:

1. Matka urodziła ich jednocześnie, choć nie wiadomo, czy istnieli naprawdę.
2. Ich siostra, gdyby nie koń, być może nie byłaby dzisiaj uważana za kobietą aż tak „fatalną”.
3. Mają swój kawałek nieba.
O kogo chodzi, gdzie i pod jaką nazwą wspomniani są w Dziejach Apostolskich?

ODPOWIEDŹ:

Byli to bliźniacy Kastor i Polluks, postacie z mitologii greckiej. Ich siostrą była Helena Trojańska. Uznawano ich za opiekunów żeglarzy, a na niebie umieszczano jako gwiazdozbiór Bliźniąt (gr. Dídymoi). W Dziejach Apostolskich wspomniani są jako Dioskurowie (gr. Dióskuroi „synowie Zeusa”) :

Po trzech miesiącach odpłynęliśmy na okręcie aleksandryjskim z godłem Dioskurów, który przezimował na wyspie. (Dz 28,11)