Serce Prawa

Czy wersja Mateusza charakteryzuje się jeszcze jakimiś innymi cechami, które mogli zrozumieć tylko Żydzi?

W tradycji żydowskiej jest taka modlitwa należąca do Sidur, zbioru codziennych modlitw żydowskich. Mam na myśli modlitwę Kadisz - prośby recytowane na zakończenie poszczególnych części modlitwy wspólnotowej. Co prawda, do dziś nie ma zgodności wśród egzegetów, czy w czasach Jezusa odmawiano tę wersję, którą znamy dzisiaj, nie mniej jednak jest pewne, że modlitwa była uczniom Jezusa dobrze znana, ponieważ jej najstarsza wersja pochodzi z czasów Drugiej Świątyni i już w I wieku naszej ery była częścią codziennej liturgii, odmawianą przez kantora po każdej części obrządku. Jeśli porównamy Kadisz z Mateuszową wersją Modlitwy Pańskiej, natychmiast dostrzeżemy wiele podobieństw. Co prawda nie wiadomo, czy w czasach Jezusa znano dokładnie taką samą wersję modlitwy, jak dziś, ale mimo wszystko podobieństwa w wezwaniach dotyczących wywyższenia imienia Boga, nadchodzącego Królestwa, Bożej woli i w prośbach o wysłuchanie modlitw są bardzo interesujące. Takie podobieństwa świadczą o tym, że Jezus nauczył swych uczniów modlitwy, którą oni właściwie... już znali na pamięć. Kazał im modlić się słowami, które nosili w sercu i były im bardzo bliskie...

Powyższe przykłady sugerują, że idea ojcostwa jest w Modlitwie Pańskiej szczególnie eksponowana. A czy w Starym Testamencie nigdy nie nazywano Boga ojcem?

Zdarzało się to, ale stosunkowo rzadko. Z tym, że nam nie wystarczy patrzyć na podobieństwo samych słów. W Starym Testamencie słowo ojciec kierowane do Boga nigdy nie było wypowiedziane w taki sposób, jak czynił to Jezus - nigdy nie było wypełnione tą treścią, którą możemy zrozumieć, stając się synami Boga w jedynym Synu, czyli w Chrystusie. Poza tym w Nowym Testamencie termin ojciec powinien być czytany - zgodnie z zamysłem autorów natchnionych - jako najpełniejsze dla chrześcijaństwa objawienie prawdy o Bogu. Natomiast w Starym Testamencie - choć mamy tam kilka grup tekstów, w których moglibyśmy się doszukiwać idei ojcostwa Boga - idea ta zawsze pojawia się jakby przy okazji innych problemów. Pierwsza grupa tekstów to wersety, w których sam Bóg porównuje się do ojca, choć Jego intencją jest powiedzenie czegoś nowego nie o sobie, lecz o Izraelitach. Schemat tych fragmentów jest mniej więcej taki: Ja jestem dla ciebie jak dobry ojciec, a ty... Przykłady znajdziemy u Malachiasza: Syn powinien czcić ojca, a sługa swego pana. Lecz skoro Ja jestem Ojcem, gdzież jest cześć moja, a skoro Ja jestem Panem, gdzież szacunek dla Mnie? (Ml 1,6), a także u Izajasza: Biada temu, kto mówi ojcu: „Coś spłodził?” albo niewieście mówi: „Co urodziłaś?” Tak mówi Pan, Święty Izraela i jego Twórca: „Czyż wy Mnie będziecie pytać o moje dzieci i dawać Mi rozkazy co do dzieła rąk moich?” (Iz 45,10-11).